InfoHub Logo

Aqparat taratýdyń joldary qanshalyqty kóbeıse, taralǵan aqparattan keletin qaýip-qater de arta túsýde. Jańalyqtyń qupıalylyǵyna qaraı jasyryn ustaý nemese saqtaý qıyndaıdy. Aqparatty saqtaıtyn bazalarǵa túrli hakerler tarapynan shabýyl jasalyp jatady. Al jarıa bolǵan málimettiń ózi qaýip tóndiretinin eskersek, másele múlde bólek. «Ańdamaı sóılegen aýyrmaı óledi» degendeı, jýrnalısiń bir ǵana jazbasy bútindeı bir qoǵamǵa zıanyn tıgizýi múmkin. Zaman talaptary kún ótken saıyn kúsheıýde, ózge elde bolyp jatqan jaǵdaılar kelesi bir el úshin mańyzdy boldy. Sol sebepten «aqparat soǵysy» degen sózdi de jıi qoldanatyn boldyq.

Qalamdaryn oqtap otyrǵan jýrnalıser psıhologıalyq turǵydan shabýyl jasaýǵa árdaıym saqadaı saı júredi. Reseı men Ýkraına arasyndaǵy jaǵdaıdy alsaq, soǵys barysyn úzdiksiz jarıalaý arqyly eki eldiń jýrnalıseri bir-biriniń saǵyn syndyrýǵa tyrysady. Qarý-jaraq pen ásker sanyn nemese aýyr shyǵyndardy jarıalap, halyqqa birde jiger berse, birde ózge elderden qoldaý taýyp qarsylasynyń qataldyǵyn talqylap jatady. Sonymen qatar, tanymal tulǵanyń jasaǵan qateligin jarysa jazamyn dep jazataıym oqıǵanyń sebepkeri bolyp jatatyn aqparattardy da kezdestirip júrmiz.

Ońtústik Koreıa memleketinde shamamen jylyna 2-3 tanymal tulǵa kıber-býlıngtiń saldarynan óz mansaptaryn nemese ómirlerin toqtatady. Áleýmettik jeli arqyly jasalatyn bul qylmysqa qatysty túrli sharalar qoldanylýda. Degenmen «Álemde senen asqan jaman adam joq, eshqashan keshirilmeıtin qatelik jasadyń» degen sózder aıtýdan jalyqpaıtyndar azaıar emes. Mundaı jaǵdaılar sary jaǵaly basylymdarda kóptep kezdesedi. Saıası oqıǵa bolǵan jaǵdaıda halyqtyń nazaryn aýdaratyn qural retinde de paıdalanylady. 

Máseleni qanshalyqty jıi talqylasaq, sheshimene qaraǵanda bolǵan oqıǵanyń qaıtalanýy kóbeıedi. Adam óte eliktegish, qyzyqqumar bolǵandyqtan kórgenin jasaýǵa árqashan daıyn. Mysalǵa sýısıd jasaýǵa qatysty jańalyqtar aıtylǵan saıyn ómirlerin qıatyndardyń sany kóbeıýde, tipti óz-ózine qol jumsaý ornyna aınalyp ketken jerler de bar. Belgili bir qylmys oryn alǵany jaıynda aqarat taraǵanynan keıin sol oqıǵaǵa uqsas qylmystyń qaıta bolǵanyn jýrnalıser de jıi baıqaıdy eken. Bul degenimiz qaıǵyly oqıǵalardy múldem habarlaýǵa bolmaıdy degenim emes. Tek oqıǵanyń jaı-japsaryn tolyq jazbaı, qandaı qarý men qalaı qylmys jasaǵanyn málimdemeı jazsa dep oılaımyn. Sol kezde halyq qylmystyń qurbany bolýdan saqtanar edi.

Jýrnalısiń maqalasyn «jáı áńgime»dep qaraýǵa bolmaıdy. Arandatý, qoǵam men jeke tulǵaǵa qaýip, moraldyq zıan keltirý, iritki salý maqsatynda bir elge qaýip tóndirý mol qarajatty talap etpeıtin qarý túrine aınalǵany ókinishti. Osy úshin ár jýrnalıs óz maqsatyn naqty bilip, qaýipsiz eldiń mamany bolýǵa asyǵýy kerek.

---