InfoHub Logo

Qyz bala — ult uıytqysy, bolashaq ana, aıaýly jar. Bul uǵym “qazaq” ataýy dúnıege kelgennen kúni búginge deıin amanat esebinde qalyptasyp keledi. Degenmen, osy arýlar shyn máninde sanaly urpaq qalyptastyryp, bir qazaq úıiniń «otymen kirip, kúlimen shyǵyp otyr ma?» degen saýal týyndaıdy. Osy turǵyda qyzdarymyzdyń ózge ult azamatynyń etegine jarmasyp, ózge el tabaldyryǵyn attaýy jıilep barady. Qarakózderimizdiń shetel azamattarymen shańyraq kóterýi ózekti másele desek, qatelespeımiz.

Qazirgi tańda elimizdegi ár 100% nekeniń 20%-y aralas neke bolyp tabylady. Buǵan ne sebep? Eń birinshi oıǵa keletini — qomaqty qarajat, «baq» qonǵan zańǵar úı. Iá, kóbinese qyzdardyń basym kópshiligi baılyqtyń kózine qumartqandyqtan, osy áreketke barady. «Bul topqa kóbinese turmysy tómen otbasydan shyqqan qyzdar jatady»,-deıdi psıholog mamandar. Ekinshiden, ózge eldiń tilin bilip, «Bolashaqpen» bilim shyńyna qol jetkizýdi maqsat tutqan «tyńdaýshylar»(stýdentter) Alǵashqyda olar alpaýyt elge arman qýalap ketse de, keıinnen jańa ortaǵa beıimdelgen soń, máńgilik sol eldi turaq etýdi kózdeıdi(bir sebep: onda aılyq tabys bizdikinen 10 ese joǵary). Úshinshiden, qazaq jigitinen qatty kóńili qalǵan boıjetkender. Olar jigit ataýlyǵa «kek» qaıtarýdy kózdep, turmys qurady. Bul sanattaǵylardyń legi 18-di ótkerip, oń-solyn bes saýsaqtaı tanyǵan qyz-kelinshekter. Biraq, baq qýalap ketkenderdiń barlyǵy derlik kózdegenderine jete bermeıdi. Ózgeniń qara qasqa ıtteri “qorǵansyzdyń kúıin” keshtirip, qaıtyp kelgen qyzdardyń da sany jeterlik. Bul degenimiz, bir qyz shetelge kúıeýge shyqsa, myń qyz tús kórgenmen teń (kópke topyraq shashqanym emes)…

Al ózge ult ókilderi nelikten qazaq qyzdaryn alýdy jón sanaıdy?! Bir jaǵynan, «Jeti qazynanyń biri — kórikti áıel» ekendigin alǵa tartqanymyz durys. Ekinshiden, olar ózge ult ókilderin “qutty qonaq” sanaıtyn eldimekende ómir boıyna “qonystanǵandy” maqsat tutady Osy tusta taıaqtyń ekinshi ushy bizge kelip tıedi…

Qazaq ultynyń kóbeıýine sebepshi qyzdarymyzdy «beli besikten» shyqqansha asqar taý áke “qyryq úıden tyıyp”, analar dilimizdi tanytyp, jónimen tárbıeleýi tıis. Sonymen qatar, elimizde «aralas nekege qatań tyıym salý týraly» Zań jobasy iske qosylý kerek syńaıly. Mysaly, Japonıada mundaı uǵym joq, olar 99.9% taza ult sanalsa, Arab eli ózgege qyzdaryn uzatpaıdy. Al týysqan Túrkıada úılenbek túgili, shetel azamatymen tanysýǵa da ruqsat joq. Er azamattar da usaqtanbaı, «esektiń artyn jýyp mal tapsa» da, boryshtaryn oryndaýy tıis! Ult zıalysy Muhtar Áýezov «El bolam deseń, áıelińdi túze» dep bosqa aıtpasa kerek. 17 mıllıon turǵyny bar elimizdiń 11 mıllıonǵa jýyǵy ǵana qazaq halqy. Qandastarymyz «sheteldik kúıeý baladan» syılaı berse, qalaı «Máńgilik el» atanamyz?! Búginde ulttyǵy joıylǵan Fransıamen teń kelmeımiz be?!

Árqaısymyz “Qazaqstan — keń-baıtaq, 130-dan astam ult ókilderi turady”,-dep kókirek kergenimizben, zıaly qaýymnyń, ónegeli urpaq qalyptasýynyń negizi sanalatyn qyz ataýlylarymyz «kóldeneń kelgen kók attylarmen» otaý qurmasa ıgi. Ózekti másele týrasynda aıtarymyz da kóp, bas shaıqarymyz da málim. Bastysy, qyzdarymyzǵa sana bergeı!..

“Qyz ósse — eldiń kórki” degen sózdi,
Qapysyz qalaı aıtqan, qaıran babam?!”

---