InfoHub Logo

(Jergilikti kolejide  ótken «Bes nárseden qashyq bol...» atty tálim-tárbıelik mańyzy bar is-sharaǵa baılanysty Abaı ata óleńindegi oıdy negizge ala otyryp jazylǵan).

Óte erte zamandarda Táńiri Adamdy jaratypty, jer betine túsiripti. Adamnan taraǵan urpaq ol zamanda shaǵyn bir aýyl bolyp qana ómir súrgen desedi. Olardyń tynysty tirshiligi men tatýlyq birligine raqymy mol, qudireti kúshti Qudaı meıirlenedi.

Qudaı adamnan bólek İbilisti de jaratady. Biraq İbilis óziniń tákapparlyǵymen Qudaıdyń meıirimine bólene almapty. Birde Qudaı qaharlanyp İbiliske de jer betine túsýge buıyrady.

Jer betine túsken saıtan taýlar men ózenderdi, kólder men shólderdi basyp ótip Adam urpaǵy meken etetin shaǵyn aýylǵa da jetedi. Tynyshtyq pen beıbitshilik, tatýlyq pen kelisim ornaǵan osynaý meken saıtanǵa unamapty. Saıtan adamzat balasynyń sypaıylyǵy men tatý-tátti ómirine qyzyǵa da, qyzǵana qaraıdy. İshin qyzǵanysh bılegen ol adam balasyn osy joldan taıdyrmaq bolyp qanshama áýrelenedi, azǵyryp ta baǵady. Biraq onysynan túk shyqpaıdy. Tatýlyq, birligi tasyǵan aýyl adamdary qaıta saıtandy keleke etip, ózin mazaq qylady. Qamshymen sabap, saıtandy shól dalaǵa qýyp tyǵady.

Óz áreketinen túk shyqpaı yza býǵan saıtan shól dalada uzaq sendeledi. Osylaı sendelip kele jatyrǵan saıtannyń kózi aıdalada ot jaǵyp otyrǵan bir top jan ıesine túsipti. Bular aǵaıyndy beseý – ósek, ótirik, maqtanshaqtyq, jalqaýlyq jáne ysyrapshyldyq edi. Bul beseýdiń boıyna bitken jamanshylyqtary jetip artylatyn da, biraq ony jumsaıtyndaı shól dalada tiri jan ıesin kezdestire almaı ári eki qoldary aldaryna syımaı zerigip júrgen kezderi eken.

Saıtan bulardyń arman-maqsattaryn ábden tyńdap, bilip alady da, óz maqsatyn júzege asyryp, adam balasyn azǵyndatý úshin aǵaıyndy beseýdi ózine joldas etýdi oılaıdy. Ol kezde aǵaıyndy beseý týraly adamzat balasynyń habary joq eken de, adamzat balasy týraly aǵaıyndy beseý de bilmeıdi eken. Saıtan olarǵa adamzat ıesiniń tirshilik etip jatqan jerin kórsetpekke ýáde beredi.

Osylaı saıtan bastaǵan aǵaıyndy beseý jolǵa shyǵady. Kún artynan kún, tún artynan tún júrgen olar bir tap-taza aına bulaqqa kez bolady. Bulaqtyń sýynyń móldirligi sondaı, onyń túbine túsip ketken kishkene ıneniń ózi ap-anyq kórinip jatady eken. Bul adamzat sý isher aına bulaq edi. Ol bulaqtyń sýy adam balasynyń tánin de, janyn da sulýlyqqa bóleıdi eken. Ystyqtap qajyǵan saıtan bastaǵan aǵaıyndy beseý bulaq sýyna shomylyp almaq bolyp sýǵa túsedi. Sol sol-aq eken, tap-taza bulaq sýy qaraqoshqyldanyp ózgeshe túske enedi.

Bul isten beıhabar adam balasy bastaýy laılanǵan bulaq sýyn burynǵydaı paıdalana beripti. Osydan keıin-aq aýyl jurtynyń minezi ózgere bastaıdy. Adamdar arasynda ósek sóz jeldeı gýleıdi, ótirikke qumar bolady, bos maqtanǵa, jalqaýlyqqa salynady, adam óziniń jıǵan az dúnıesin bos maqtan, jalǵan namys úshin kóringen nársege ysyrap etetin bolypty. Aýyl jurtyn beıbereketsizdik jaılaıdy. Muny syrttaı baqylaǵan saıtan bastaǵan aǵaıyndy beseý sandaryn shapattap, raqat kúıge bólenedi. Al bulaq sýyn ishken adamdar arasynda jamandyq burynǵydan da kóbeıe túsedi.

Táńiriniń janynda sútteı appaq qaýyrsyny bar bir perishte ómir súrse kerek. Bir kúni Táńiri adamzatqa sol perishtesin jiberedi. Jeti qat kókti kókteı ótken perishte adamzat aýylynyń ústin aınala ushady. Sumdyq kórinisterdi kóredi. Osy kórinisterge jany aýyrǵan perishteniń kózinen bir tamshy jas úzilip túsipti. Osy perishteniń kóz jasynan óz quldaryna jany ashyǵan Táńiriniń qalaýymen lezde bes birdeı jaqsylyq ıesi paıda bolady. Olar raqymshyldyq, qanaǵatshyldyq, talapkerlik, eńbekqorlyq jáne oıshyldyq bolsa kerek. Osy bes jaqsylyq ıesi saıtan bastaǵan aǵaıyndy beseýmen alysa túsedi. Urys uzaqqa sozylypty. Bes jaqsylyq ıesi birshama basymdyqqa ıe bolady, biraq ózderi de ábden álsireıdi. Olarǵa urys dalasynda perishte qanatymen jelpip dem berip júredi. Onyń esesine, adamzat aýylynyń ústindegi jamandyqtyń tútini seıile bastaıdy, jaqsylyq rýhy qaıta qanat jaıady. Adam sanasyna oı túsedi, júrekterinde raqymshylyq pen qanaǵat sezimi ornaı bastaıdy. Jastary talaptanyp, óz nanyn adal eńbekpen taýyp jep, aınalany bilmekke umtylady. Jaqsylyq jańbyry lastyqty shaıady. Degenmen osydan keıin adam janynda jaqsylyq pen jamandyqtyń rýhy qatar uıa salatyn bolǵan desedi.

Al álgi saıtanǵa joldas bolǵan bes jamandyq ıesi men perishte kóz jasynan jaralǵan bes jaqsylyq ıesi jerdiń áldebir núktesinde kúni búginge deıin áli de shaıqasyp jatyrǵan kórinedi. Olardyń bir tobyna saıtan jamandyq otymen dem berse, endi bir tobyna perishte jaqsylyq rýhymen qanat bitiredi eken. Olardyń qaısysynyń basym túspegi endigi jerde adamnyń óziniń peıilinen, óziniń nıetinen bolsa kerek.

Jaqsylyq pen jamandyq rýhy qatar uıa salǵan jer betinde adamzat urpaǵy ósip-ónip, kóbeıe beripti. Al álgi bulaq sýyn adamzat áli de paıdalanady eken. Adam ishetin sharap sýynyń quramynda sol bulaq sýynyń qospasy da bar desedi. Osy oqıǵadan keıin adamǵa pende degen at taǵylypty.

---