InfoHub Logo

QYZYLORDA OİİD EBQKB

TARAPYNAN JARIALANǴAN SAIYSQA

«Men saǵan esirtki jaıly aıtyp beremin...»

 

Esirtki - (grek tilinen aýdarǵanda ναρκωτικός - esten aıyrylý) bizdiń zamanymyzdyń ǵalamdyq máseleleriniń biri. Olar qandaı adamdy,kimdi mańyzdy emes: jas nemese kári, kedeı nemese baı ...  adamdardyń ómirdi buzyp oı sanasyn ýlap,qol jumsaýǵa deıin aparady. Adamdar nege esirtkini qoldanýǵa kirisetinin aıtý qıyn. Negizgi sebepterdiń biri, shyndyqtan qutylý áreketi bolýy múmkin. Olar ózderin sezinip, basqasha áreket etýdi qalaıdy.

Adamnyń nashaqor ekenin anyqtaıtyn faktorlar joq. Nashaqorlyqty emdeýdiń ártúrli tásilderi bar, biraq olardyń eń jaqsysy esirtkini qoldanýdy boldyrmaý bolyp tabylady. Biraq barlyǵy delik esirtkiniń zıanyn, oǵan úıir bolyp qalatynyn bilmeı osy jolǵa túsedi. Eń jamany osy!Munyń bir joly - mektepterdi, otbasylardy jáne buqaralyq aqparat quraldaryn qamtıtyn túrli aldyn alý baǵdarlamalaryn júzege asyrý. Biraq, eń bastysy, esirtkini qoldaný saldaryn bilý.

  Esirtki zattardy qoldaný tarıhy b.z.b  5myń jyl buryn shýmerlerdiń órkenıetinen shyqqan. Sol kezdegi qazba jumystary barysynda alǵashqy esirtkilerdi daıyndaý jáne qoldanýǵa qatysty alǵashqy jazbasha anyqtamalar tabyldy jáne ony qazaqshaǵa aýdarǵanda «qýanysh» degendi bildiredi.

Alǵashqy esirtkige táýeldilik  XIX  basynda belgili bir esirtkiler alǵash ret Eýropaǵa jetkizilgen kezde paıda bolǵan. Bul zattar aldymen aýyrsynýdy basýǵa qoldanyldy. Biraq  20-shy ǵasyrdyń basynda bul zattarǵa táýeldilik qoǵamnyń belgili bir jerlerinde problemaǵa aınaldy. Al qazir bul táýeldilikti álemniń túkpir-túkpirinde ereýli problemalardyń birine jatqyzady.

Sonyń bir qurbany-Qazaqstan. Qazaqstandyqtar úshin bul úlken daýǵa aınaldy. Kórsetkishterge  súıensek bizde, ıaǵnı Qazaqstan elinde 54 myńǵa jýyq nashaqor tirkeýde tur. Bul birneshe ret kózge túsip tirkelgenderi. Tirkelmegenderiniń qansha ekeni ázirge belgisiz. Respýblıkamyzda nashaqorlardy emdeıtin 9 oryn bar. Mamandar nashaqorlyqqa bas urǵan adamdarǵa arnaıy tekserý jumystaryn júrgizgen. Nátıjesinde nashaqorlardyń 60 paıyzy 30 jasqa deıingi jastar men áıel adamdar ekeni anyqtalyp otyr. Esirtki taratýǵa qarsy qylmystyq jaza kúsheıtildi. Úkimet tarapynan qomaqty qarjy da bólinýde. Biraq, nashaqorlardyń sany azaıar emes.

Esirtkige ońaısha berilmes úshin salaýatty ómir saltyn ustaný kerek. Salaýatty ómir súrý degenimiz - tazalyq saqtap, dene tárbıesi jáne sportpen shuǵyldaný. Qazirgi ýaqytty ótken kezeńmen salystyra almaısyń. Sebebi, ýaqyt óte kóptegen ózgerister ómirge endi. Tipti, adam tárbıesinede jańasha kóz qaraspen qaraımyz. Qazirgi tańdaǵy qoǵamdaǵy jat qylyqtar jastarǵa keri áserin tıgizýde. Jastar arasyndaǵy temeki,ishimdikke elikteýshilik, nashaqumarlyq dendep bara jatqandaı. Qyzyǵýshylyqpen istegen árekettiń sońy nemen tynaryn da túsinbeı istep, opyq jeýi múmkin. Demek, qazaq halqy «tárbıe basy - tal besik»,- dep beker aıtpasa kerek. Jat qylyqtarǵa qarsy tárbıeni otbasy oshaq qasynan bastaǵan jón.

Salaýatty ómir saltyn qalyptastrýda dene tárbıesiniń mańyzy zor. Jastardy bolashaqtyń tiregi bolatyn, densaýlyǵy myqty azamat retinde qalyptastyrý kerek. Elbasymyz qazirgi jastardyń bolashaǵyna zor senimmen qarap, úmit artady. Iaǵnı, deni saý, bilimdi, bilikti, jan-jaqty qalyptasqan bolashaq jastardy elestetedi. Densaýlyq saqtaý máselesi – Elbasy joldaýynda erekshe atap kórsetilgen baǵyttardyń biri.

Zalıeva Nýraı  Zalıevna

№ 273 orta mektebi, Baıqońyr qalasy

7 «A» synyby

---