InfoHub Logo

Jambyl oblysy Merki aýdany №9 Merki koleji  
«Tokarlyq is jáne metal óńdeý» mamandyǵynyń bilimgeri Rahymov Nurbaqyt Nurjigituly
Jetekshisi: Borıbaeva Nazıra Kıdıralıevna

Mamandyq… «Mamandyq» sóziniń ózi latyn tilinen aýdarǵanda: «jurt aldynda sóıleý, jarıalaý» degendi bildiredi eken. Biraq bolashaǵymyzben tikeleı baılanysty bul sózdiń bulaı aýdarylatynyn qazirgi jastardyń kóbisi bile bermeıdi, tipti mende endi uǵa bastaǵandaımyn. Buryndary, ıaǵnı este joq, eski zamanda mamandyqtyń qazirgideı túr-túri bolmaǵan, ár adamnyń óz qolynan qandaı jumys keledi sol jumysty istep, ómir súrgen.

Mamandyq tańdaý degen — óziń aınalysqyń keletin jumysty tańdaý ǵana emes, óziń aralasqyń keletin ortany da tańdaý. At yq tańdaǵanda" dep beker aıtpasa kerek. Mamandyq – qarapaıym ómir súrý kózi bolyp tabylatyn jáne qandaı da bir daıyndyqty, jaýapkershilikti talap etetin eńbek qyzmetiniń mańyzdy bóligi. Bireýler úshin – ol oıǵa alǵan armannyń oryndalýy, otbasy dástúrin jalǵastyrý, kelesi bireýler úshin – jańalyqqa, derbestikke talpynys, úshinshi bireýlerge — áıteýir bir mamandyq alý kerek bolǵan soń. Mamandyq tańdaý – taǵdyryńdy tańdaý degen sóz. Keıingi ómirde ókinbeıtindeı, óz qabileti men beıimdiligine saı kásip túrin tańdaý… Bul — óte jaýapkershilikti jáne mańyzdy is. Mamandyqty tańdaý úshin, adam eń aldymen ózin, óz beıimdiligin tanýy qajet. Óz — ózine «Men kimmin?», «Osy ómirdegi meniń ornym qandaı?», «Qalaı ómir súremin?» degen suraq qoıýy kerek dep oılaımyn. Mamandyq tańdaýda ár adam óziniń qyzyǵýshylyǵyna, qabiletine, beıimdiligine, qalaýyna súıenýi kerek. Eń aldymen, osy suraqtardy óz-ózime qoıǵan kezde, bir sát bolsyn úlken jaýapkershilikti sezinip, naqty ári salmaqty túrde oılana bastadym. Jastyq shaqtaǵy mamandyǵym? Alǵash estigen qulaqqa ersi estiledi eken. Sebebi, jastyq shaqtaǵy maqsattardyń ózi úlken-úlken armandardyń bastaýy edi. Iaǵnı ol kezde tek armandaýmen shekteletin edik. Al ýaqyt óte múlde basqa kózqarastar, múlde basqa pikirler qalyptasady eken. Men ózim jastyq shaǵymda áıgili sýretshi bolamyn dep, armandaýshy edim. Ákem shamamen tórt jasymda alǵash ret sýret óneri mektebine bara bastaǵanymnyń qurmetine oraı, úlken boıaýlar koleksıasyn syılaǵanda, eki kózim domalaqtanyp, qalaı qýanǵanym áli esimde. Búginde sol armannyń ushqyny qalǵan ba, áıteýir bir búıregim sýretke buryp turady. Al qazirgi mamandyǵym… Til. Ana tilim. Elimniń bıik bolashaǵy. Saýatty urpaq. Oılaı berseń, oılaı bergiń, qıaldaı berseń áste toqtaǵyń kelmes. Sol álemniń bir bólshegi bolyp, óz qıalynda qalqyp júre bergiń keledi. Shyndyǵynda bul asyl qundylyqtar týraly, men sıaqty shynaıy oılaıtyndar ókinishke oraı qazirgi tańda óte az. Men bul mamandyqqa qalaı, qashan keldim? Sońǵy suraǵyna naqty jaýap bere almasam da, alǵashqy suraqtyń jaýabyn anyq bilemin. Poezıa, roman, lırıkalyq jyrlar mine osylardyń arqasynda meniń ádebıetke degen, tilge degen qyzyǵýshylyǵym oıana bastady. Lırıkalyq jyrlardy oqyǵan kezde, sezimtaldyǵymnyń áserinen bolar, erekshe bir sezimge bólenetin edim. Aınaladaǵy barlyq qubylystar, ózgerister, qarym-qatynastar barlyǵyda maǵan tek jaqsy jaqtarynan kórinetin. Sonymen qatar, eli qýansa, birge qýanyp, muńaısa, birge muńaıyp ótken ǵasyr oıshyldary A.Baıtursynuly men Y.Altynsarınnen bastap, qazirgi urpaqtyń qamyn oılap, ana tilimizdi dáriptep júrgen Sherhan Murtaza, Muhtar Shahanov jáne de jaqyn arada ǵana qazaq eline óziniń úlken murasyn qaldyryp ketken Farıza Ońǵarsynova, Marhabat Baıǵut syndy tekti jazýshylar men ǵulamalardyń, aınalamdaǵy mádenıettilik pen salt-dástúrdi qatań ustanatyn úlgili ustazdarymnyń arqasynda qyzyǵýshylyǵym odan saıyn artyp, shabytym ulǵaıa tústi. «Shabytyndy sharyqtat, sonda ǵalam sen úshin buryn qamal turǵan jerlerden jol ashady», – dep ataqty aǵylshyn oıshyly Djozef Kempbell aıtqandaı, adam shyń júregimen qatty qalaǵan, talpynǵan oıy mindetti túrde júzege asady dep oılaımyn. Al ol úshin talpynys qajet. Alǵa talpyný – tynyshtyqty joǵaltý, bir orynda qalyp qoıý – ózińdi joǵaltý bolyp sanalady. Odan soń boljaý, naqty qaıda bara jatyrsyń, ne úshin bara jatyrsyń, sony boljaldap, naqtylap alyp bolǵan soń ǵana talpynýymyz kerek. Al jetistikterge qol jetkizý úshin, áreket etip qana qoımaı, qıaldaýymyz da kerek, josparlap qana qoımaı, senýimiz kerek. Eń bastysy – senim. Alǵa qoıǵan maqsattarym úshin eńbek etsem, sol maqsattarym bolashaqta elim úshin, men úshin eńbek etetin bolady. Men oǵan senimdimin. Maǵan jáne Otanyma eńbek etetin maqsatty durys tańdaǵanyma senimdimin!

---