InfoHub Logo

Tyńdaǵan qulaqqa, oqyǵan kózge, túsingen túısikke jaman dúnıe bolmaıdy dep oılaımyn. Men qarapaıym qazaqy otbasynda dúnıege keldim. Shyqqan tegim, jerim, elim qazaqtyń, onyń ishinde sonaý han bıligi tusyndaǵy túbi tekti sultandar men handar shyqqan  aqsúıek Tóre rýynan, ónip- ósken jerim Mahambet pen Isataı dúbirletip ótken kıeli Batystyń topyraǵy. Tańǵy, túski, keshki asta tárbıe, uıat, ar, namys týraly sabaqtar ótedi. Tıymdy kóp estip, bir jerge  bararda «barmaısyń» degen jaýapty alǵannan keıin, ekinshi ret ata-ana aldyna surap barǵan emespin. Bireýge eskilik bolar, biraq úıdegi tártip osyndaı boldy. Bala kúnimnen  anam: «Sen-úıdiń úlkenisiń! Sen qalaı kósh túzeseń, artyńdaǵy baýyrlaryń da saǵan qarap boı túzeıdi. Eń aldymen ákeńniń, odan keıin túgel áýlettiń abyroıysyń!» dep qulaqqa quıyp ósirdi. Kishkentaıymda unamaıtyn bul sózder-mendegi jaýapkershilikti qalyptastyrǵan edi. Ýaqyt óte, eseıe kele ananyń beretin aqylyn eshqandaı mektep te bere almaıtynyn, eshqandaı kitap almastyra almaıtynyn túsingendeımin. Ózi joqshylyqtyń jyrtyq jamylǵysyn jamylyp, aýzymyzǵa toqshylyqtyń táttisin tosyp ósirgen, baryn aıamaǵan, úlgi bolatyn, mendik ómirlik kýmır- anam.

Osy tusta qalamynan keremet týyndylardy órbite bilgen Ázilhan Nurshaıyqovtyń «Mahabbat qyzyq mol jyldar» kitabynyndaǵy basty keıipker Meńtaıdyń «Apamnyń aıtqandary» eske túsip otyr. Qatty áser qaldyrǵan bul sózder eriksiz eske túsedi. Bereri mol, maǵynasy tereń, qasıeti men qadiri bar dúnıeni ár qyz oqysa eken deımin. Meńtaıdyń anasy shynymen de meniń anama uqsaıdy. Eger men de «Apamnyń aıtqandaryn» jazar bolsam, ol qalaı bolar edi?

«Tektilik pen qarapaıymdylyq táj bolyp mańdaıyńa taǵylsyn» dep úıretti. Tektilik- qazdıyp kıinip, shirenip júrýde emes. Eń aldymen onyń salmaǵy rýhpen, sanamen ólshenedi. Onyń qandaı da bir formýlasy joq, tek aýzyńnan shyqqan sózińe istegen isiń úılesimdi bolsyn, ishińde aryń men namysyń sóılesin.

Ómirde bári sen qalaǵandaı bola bermeıdi. Ystyqtyń da aıazdaı qaryp, muzdyń da ottaı bolatynyn umytpa! Bir sátte bótenniń jaqyn, jaqynnyń jatqa aınalýy múmkin. Búginde senim- qadiri ketip bara jatyrǵan nárse, selkeý túsirme. Ómiriń-teńiz bolsa, sondaǵy ýaqytsha kemege otyrma!

Jasandylyq eshqandaı dáreje alyp bermeıdi, alysqa aparmaıdy. Aldamshy qylyq, jaǵympaz qurby, bitpeıtin ósek pen aqyryn ańdýdan boıyńdy alshaq usta. Bárinde ádemi maska. Kishkentaıymda «Basyńdy julyp alaıyn dep tursa da, shynyńdy aıt» dep ursatyn. Shynaıylyqtan jurdaı zamanda  shynaıy bol. Ádemi tamaq, úlbiregen kıim, qymbat kólikti kórsetesiń. Jarysasyń, alda ekenińdi sezinseń, shattanasyń. Internette minsiz bolý úshin, shyn ómirde rýhyń, mıyń jalańashtanyp, ash qalmasyn.

Sulý bol! Kirshiksiz taza júregiń, appaq peıiliń, kórkem mineziń men tektiligińdi tanytar tárbıeń, eń bastysy, janyń sulý bolsyn. «Meniń, ákeńniń qandaı tárbıe bergendigi ózińdi ustaýyńnan kórinedi.»  Ananyń sútimen daryp, súıekpen bitken minezińdi kórkem ete bil!

Ózińdi qoqys qylatyn da, adam qylatyn da-bireý. Ol- aına aldyndaǵy jan. Armanda! Maqsat qoı! Bala kúnimnen armanshyl, qıalı qyzbyn, árdaıym maǵan  «Armanyń tym bıik, bultpen talasardaı tym joǵaryda, aspanmen jarysardaı aýqymy sheksiz. Tek bos qıalǵa ermeı, artqa qarap turyp qalmaı, ilgeri júr, armanyńdy orynda» deıdi.

Ómir - qyzyq álem. Keıde júregińe qýanysh syılap, shattandyrsa, keıde muńǵa bóleıdi. Qulatady qatty. Eriksiz jylatady. Shalynyp qalsań, ústińdi qaǵyp jiberip, qaıta tur. Jaralansań, álsizdik tanytpa. Názik júregiń men qaıratyńdy shyńdaı tús. Ómirdegi keı jeńilister- jeńistiń bastamasy bolyp jatady.

Keıde men óz-ózimmen qýystanyp, kóńil qulazyp, mı muzdap qalatyn sátterim bolady. Ózime kóńil tolmaı, ara-tura minsiz músin men ádemi ajardyń mende bolmaǵanyna renjip, bar baqytty syr men symbatqa balap, túńilip ketetin kezder de bolǵan. Ondaıda: «Bosqa sharshaıtyn júıke men qalatyn kóńil, syqyrlap synatyn senimdi ǵana taptyń. Osy ma keregi? Myna jerińde dep, qolymdy sol jaq keýdeme taqap, soǵyp turǵan júregiń barda, ár araılap atqan tań men nurlana batqan kúndi kórýiń-sen úshin úlken syı.»,- dep jaýap qaıyrady.

Ár keshki as saıyn: «Mektep bitirdiń, alda seni úlken ómir kútedi» degen sózdermen bastalatyn dastarhan basynda mindetti túrde ómirlik azyq bolar dúnıeler aıtylady. «Men saǵan qazir keregińdi alyp bere alamyn, birdeńe unamasa, aýystyryp ta, basqasyn da alyp berermin. Biraq, ómirdegi barlyq nárseni men alyp bere almaımyn saǵan, biz tiri turǵanda qalaǵanyńdy iship, qalaǵanyńdy kıe alasyń. Qolymyzdan kelgenin jasaımyz. Alaıda, qyzym, biz únemi janyńda bolmaımyz, óziń jasaý kerek tańdaý bolady. Qamshynyń sabyndaı qysqa ǵana, ólshenip berilgen ǵumyrda baqytty bolýǵa tolyqtaı quqylysyń. Tek ol kezde qur sózge, arzan áńgimege senbe, syrtyna qarap mastanba» «Aqyldy qyzsyń ǵoı!»,-dep aıaqtalatyn ár áńgimeden keıin, bir sát ata-ana uıasynan alystamaı, kishkentaı bolyp qala bergiń keledi, eger úmitti aqtaı almaı qalsam, osynshama sózdi zaıa etip alam ba degen qorqynysh bıleıdi. Alaıda mendegi ata-ana aldyndaǵy jaýapkershiliktiń mol ekendigin sezine túsetindeımin. 

Aıtylmaǵan áli qanshama sóz, qanshama áńgime bar. Bul tek bastamasy bolyp qalsyn. Topyraqty bárine birdeı shashýdan aýlaqpyn, biraq qazirgi qoǵamdaǵy keı qyzdarǵa qarap otyryp, anam bergen qatal tárbıege alǵys aıtamyn. Tulǵa bolyp qalyptasý jolynda ondy-soldy tanyp, keıin barmaq shaınarlyq iske uryndyrmaý úshin, ómir mektebinde úzdik ataný úshin ár januıada osyndaı áńgimeler kóbirek aıtylýy qajet dep túıindegim keledi.

Ý.M.Djoldybaeva- tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń dosenti Madenıetova Balsulý- Shyǵystaný fakúlteti, shetel fılologıasy mamandyǵynyń 1-kýrs stýdenti

---