InfoHub Logo

Qazirgi zaman - óte kúrdeli, tehnıkalyq progrespen, aqshamen, bılikti jaýlap alýmen tyǵyz baılanysty. Kúndelikti ómirde: «Adamnyń qazirgi álemde ómir súrýi qandaı?», «Ýaqyt óte kele adamdardyń boıynda qandaı qasıetter ózgerýde?» - degen suraqtar týyndap jatady.

Urpaq aýysqan saıyn, zaman da jańaryp bara jatqandaı áser qaldyrady. Men Keńes zamanynda ómir súrmedim, alaıda meniń ata-anlarymnyń, týystarymnyń áńgimeleri boıynsha bul kezeńde ómir súrgen barlyq halyqtar beıbit jáne tatý-tátti ómir súrgen eken. Olar ózderin bir úlken otbasy sanady, ár ulttyń erekshelikterine, onyń mádenıetine, tipti syrtqy túrine qurmetpen qarap, bir-birine degen syılastyqtary myqty bolǵan desedi.

Ókinishke oraı, qazir munyń bári joǵalyp bara jatqandaı. Bizdiń elde, búkil álemdegideı, ultshyldyq jáne násildik sezimder kúsheıip keledi. Adamdarda mensinbeýshilik paıda bolyp, kishkene bir jetistikke jetse, ózgelerge mensinbeýshilikpen qarap, odan qala berse tákapparlyq tanytyp jatady. Keıde álem jyndy bolyp ketkendeı kórinedi. Dálirek aıtqanda, álem emes, onda ómir súretin adamdar. Bizdiń bárimizde bir-birimizge degen súıispenshilik, ózara túsinistik pen qurmet, tózimdilik jetispeıdi.

Meniń ájem: «adamdar ózderin baqytsyz sezingendikten jamandyq jasaıdy», -  deıtin edi. Baqytty adam qorshaǵan álemdi jaqsartýǵa, oǵan bir keremet reń berip, qýanyshty etýge umtylady, baqyttyń mólsherin kóbeıtýge tyrysady. Al keıbir «baqytsyz, jańa shyńǵa umtylmaıtyn» adamdardyń bul áreketterge keri ister jasap júredi. Men jaqynda bir baǵdarlamany tyńdaǵan bolatynmyn, onda olar «bizdiń planetanyń barlyq turǵyndary derlik álem qaýipti, onda ómir súrý qıyn boldy dep sanaıdy» dep aıtqan sózi esimde qalyp ketken bolatyn. Sol oıdy qoryta kele, «baqytsyz adamdar - degenimiz óz ómirine rıza emes, álemde bolyp jatqan keremetterge mán bermıtin, kez kelgen nárseden tek qıyndyq izdep otyratyn adamdar» - dep ózimshe bir tujyrym jasadym.

Biraq, meniń oıymsha, ár adam ózin ózgertem dese, eshqashan kesh bolmaıdy, zaman qalaı ózgerse de, «ózgerem» deıtin jandar ózgeredi jáne ózi de ózgere otyryp, osy álemdi sál jaqsartýǵa kómektese alady. Ol úshin ne isteý kerek? Ol úshin bir-birimizge úlken qurmetpen, shydamdylyqpen jáne túsinistikpen qarap, árqashan bıik belesterge umtylyp jáne ár ýaqytta ózgelerge qoldaý tanyta bilýimiz qajet.

Ý. M. Djoldybaeva Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń dosenti

J. N. Alıasqar Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Shyǵystaný fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti

---