Meniń otbasym - syılastyq, jarastyq ornaǵan ortam (psıhologıalyq trenıń)
Psıhologıalyq trenıń
«Meniń otbasym - syılastyq, jarastyq ornaǵan ortam»
Maqsaty: Ata - ananyń bala tárbıesindegi qarym - qatynasy týraly túsinikter berý arqyly ata - analardyń bilimderin kóterýge kómektesý.
Barysy:
Psıholog: Qosh keldińizder, qurmetti ata - analar, oqýshylar jáne áriptester. Búgingi bizdiń otyrysymyz erekshe bolady degen úmitpen trenıńti bastaımyz. Trenıńimizdiń ereksheligi sol, tárbıe prosesindegi qıyndyqtardy biz bop, siz bop pikirlese otyryp, oıymyzdy túıindep, ómir jolynda paıdalaný. Olaı bolsa, búgingi trenıńimizdi bastamastan buryn ózderimizdi tanystyryp óteıik.
Otbasy - Adam balasynyń altyn dińgegi. Óıtkeni adam eń alǵash shyr etip dúnıege kelgen sátinen bastap, osynda er jetip, otbasynyń tárbıesin alady. Sondyqtan da otbasy - adamzattyń asa qajetti, ári qasıetti altyn besigi.
Bala qansha bilim alyp, mektep tabaldyryǵyn attaǵanymen, onyń ómiriniń kóp bóligi áke - sheshesiniń qasynda ótedi eken. Al sizderdiń ata - ana, ómirińizde úsh ret mektepke baratynyńyzdy árqashan esten shyǵarmańyz. Birinshi ret – ózińiz, ekinshi ret – balańyz, al úshinshi ret – nemereńiz barady eken. Endeshe búgingi sabaǵymyzǵa qatysyp otyrǵan ata - analarǵa árdaıym osy balalaryńyzdyń qorǵany bolyp, nemere súıip mektepke kele berińizder demekpiz!
İ. Jattyǵý. Esimder alıterasıasy
Maqsaty: Trenıńke qatysyp otyrǵan ata - analar men oqýshylardy tanystyrý.
Ata - analarǵa qoıylatyn suraqtar:
- Esimińiz kim?
- Qandaı maǵyna beredi?
Oqýshylarǵa qoıylatyn suraqtar:
- Esimiń kim?
- Óz atyńyzdyń alǵashqy áripinen bastalatyn boıyńyzdaǵy jaqsy qasıetti atap ótý.
Psıholog ata - analarǵa arnap suraq qoıady.
Suraq: - Siz qanshalyqty óz balańyzdy tolyq qandy, jaqsy bilesiz?
Ata - analardyń jaýaptary tyńdalady.
Psıholog: Olaı bolsa, biz balalarymyzdy qanshalyqty jaqsy biletinimizdi is júzinde tekserip kóreıik.
İİ. Jattyǵý. «Óz balańyzdy jaqsy bilesiz be?»
Maqsaty: Ata - anamen balanyń ortasyndaǵy qarym - qatynasty anyqtaý.
1. Balańyzdyń jaqsy kóretin túsi qandaı?
2. Qandaı taǵamdy súısinip jeıdi?
3. Balańyzdyń atyn erkeletkende qalaı ataısyz?
4. Balańyzdyń eń jaqyn dosynyń esimi kim?
5. Súıip oqıtyn páni?
6. Balańyz mektepte neshinshi kabınette oqıdy?
Nusqaý: Berilgen suraqtarǵa ata - ana da, bala da birdeı jaýap jazyp otyrady. Sońynda jazylǵan jaýaptardy ózara sáıkestendirý. Durys sáıkes kelgen jaýapqa bir upaıdan berilip otyrady.
Qorytyndy: Kóp upaı jınap alǵa shyqqan ata - analardy madaqtaý. Al, az upaı jınaǵan ata - analarǵa bolashaqta balalarymen tyǵyz baılanysta bolý kerek ekenine usynys berý.
İİİ. Jattyǵý. Shyǵarmashylyq jumys «Otbasylyq qundylyq aǵashy»
Nusqaý: Úlken aǵashtyń sýretin salý kerek. Bul sizdiń otbasylyq qundylyq aǵashyńyz. Birneshe berilgen otbasylyq qundylyqtardy aǵashtyń tamyryna, dińine, butaqtaryna ornalastyrý. Tamyry sizdiń eń negizgi otbasylyq qundylyq bolyp esepteledi, aǵashtyń dińine ortasha qundylyqtardy, al, butaqtaryna otbasyńyzǵa mańyzdy biraq, qatty qoldanbaıtyn, kóp kóńil aýdarmaıtyn qundylyqtardy ornalastyrý kerek. Berilgen ýaqyt 7 - 10 mınýt.
1. Myqty densaýlyq
2. Aǵaıyndaryńa, dostaryńa ashyq esik
3. Aýyzbirshilik
4. Ortaq qyzyǵýshylyq
5. Bir - birińizdiń jumysyna aralaspaý
6. Qamqorlyq
7. Tártip
8. Bos ýaqytyńyzdy birge ótkizý
9. Senimdilik
10. Ata - ananyń sózi zań
11. Ata - ana otbasynyń úlgisi
12. Áleýmettik jaǵdaı
13. Otbasylyq qarym - qatynas
14. Mahabbat
15. Meıirimdilik
16. Shynaıylyq
17. Syrt kózge úlgi bolý
18. Bereke
19. Úlkenge - izet, kishige - qurmet
20. Kóp bala
Sońynda úlken báıterek aǵashy shyǵý kerek. Shyqqan sýretti qorǵap shyǵamyz.
İV. Jattyǵý. Ata - ananyń balaǵa qanshalyqty kóńil bólýin anyqtaıtyn ádisteme
r/s Suraqtar ----------------------------------------------------------ıa -------joq
1. Men balama óz balalyq shaǵymdy aıtyp otyramyn jasyl sary
2. Balarymmen sırek oınaımyn sary jasyl
3. Meniń balam árdaıym maǵan óz syryn aıtýǵa daıyn jasyl sary
4. Basyna túsken qıyndyqtarymen menimen bólisetine senimdimin jasyl sary
5. Men oılaımyn, kez - kelgen balanyń isine úlken mán berý kerek sebebi, onyń barlyǵy uıymshyldyqqa tárbıeleıdi qyzyl
6. Aıyna eki ret balammen birge qydyramyn jasyl sary
7. Eger meniń balam úı tapsyrmasyn oryndaýǵa kómek surasa, men kómektesýge árdaıym daıynmyn jasyl sary
8. Balamnyń qandaı oqýlyqtardy súıip oqıtynyn jaqsy bilemin jasyl sary
9. «3» nemese «2» baǵa alsa, mindetti túrde jazalaımyn qyzyl
10. Balamdy maqtaý úshin árdaıym syltaý izdeımin jasyl qyzyl
11. Birge syrlasyp, áńgimeleskendi jaqsy kóremiz jasyl sary
12. Keıde men ýaqytymdy, tek balaǵa urysýǵa ǵana jumsaıtyn sıaqtymyn qyzyl
13. Árqashan balamnyń basynan sıpap, qushaqtaımyn jasyl sary
14. Meniń daýys yrǵaǵym tek buıyryp, qatań sóıleý qyzyl
15. Balalarymmen birge úıge berilgen tapsyrmalardy oryndaýym kerek, sebebi, olar óz erikterimen oryndamaıdy qyzyl
16. Balamnyń qandaı armany bar ekenin jaqsy bilemin jasyl sary
17. Basqa bireýdiń balalaryn nemese ózimdi ónege tutamyn qyzyl
18. Balam ashýlanyp bir nárse búldirse, mindetti túrde jazalaımyn qyzyl
19. Oqyǵan kitaptardy nemese kórgen kınony birge talqylaımyz jasyl sary
20. Úıdegi keleńsiz jaǵdaılardy balalaryma aıtyp otyramyn jasyl
21. Men aýyrǵanda nemese sharshaǵanda balam ony sezedi jáne kómektesedi jasyl sary
22. Menimen birge jıe bolǵandy jaqsy kóretinin árqashan aıtyp júredi sary
23. Balammen sóıleskendi óte jaqsy kóremin jasyl sary
Qorytyndy: ár tústerdi jeke - jeke sanap, ár túske bir upaıdan beriledi. Ár tústiń óz upaılaryn sanaımyz.
Jasyl tústi sharshylar:
A) 0 - 5 upaı aralyǵynda - balańyzǵa sizdiń kóńil bólýińiz jetispeıdi. Árdaıym jumystan qolyńyz tımeıdi biraq, bala sizdiń kóńil bólýińizdi kútedi. Balaǵa kóp kóńildiń sany emes, sapasy mańyzdy. Jumystan keıin tamaq ázirleýdiń ústinde nemese ydys jýyp turyp balańyzben sóılesińiz.
B) 5 - 10 upaı aralyǵynda - balańyzǵa kóp kóńil bólinbeıdi. Tek tamaqtandyryp, kıindirip jáne kúndelikti qaraý, ol kóńil bólingen bolyp eseptelmeıdi. Balańyzdyń ishki jan - dúnıesine kóbirek kóńil bólgenińiz jón.
V) 10 - 15 upaı aralyǵynda - balańyzǵa kóp kóńil bólesiz. Balańyz sizge ábden senedi jáne arqa túzeıdi. Barlyq qıyndyqtarda sizdiń alyp shyǵatynyna úlken senimmen qaraıdy. Bolashaqta jeke tulǵa retinde jaqsy azamat bolyp ósýine kepildik beredi.
Sary tústi sharshylar:
A) 1 - 4 upaı aralyǵynda - sizdiń balańyzǵa kóp kóńil bólinedi. Múmkin ol kóp te shyǵar. Oılanyńyz, balańyzdyń bos ýaqyty jetkilikti me? Múmkin onyń keleńsiz jaǵdaılaryn siz sheshetin shyǵarsyz? Osylaı qalyptasa berse, balanyń jeke tulǵa bolyp ósýi toqtatylady, balańyz keıbir jaǵdaılardy ózi sheshe almaı, ózine degen senimin joǵaltyp, sizge táýeldi bolyp qalýy múmkin.
B) 5 - 9 upaı aralyǵynda – múmkin siz jasyl sharshylardan da osyndaı upaı jınaǵan shyǵarsyz, ol balańyzdyń sizden ózine degen kóńil bóletinin kútedi. Balaǵa kúndelikti úıdegi jaǵdaılarda kóbirek kóńil bólip, onyń ózindik pikirlerin tyńdap, aqyldasa bilińiz.
V) 9 - 13 upaı aralyǵynda - sizdiń kóńil bólýińiz balaǵa óte qajet. Eger de siz jumystan qolyńyz tımese, kúndelikti ár bos mınýtyńyzdy balaǵa arnaýǵa tyrysyńyz. Ýaqytynda balańyzdy maqtaýdy, basynan sıpaýdy umytpaǵanyńyz jón. Ýaqyt óte kele sizdiń balańyzben til tabysýǵa qıyndyq týǵyzýy múmkin.
Qyzyl tústi sharshylar:
A) 0 - 2 upaı aralyǵynda - sizdiń otbasynda barlyq jaǵdaılar jaqsy: balaǵa jetkilikti kóńil bólinedi. Balanyń ózine - ózi baǵalaýy durys qalyptasqan.
B) 2 - 4 upaı aralyǵynda - siz balaǵa óte qatal qaraısyz nemese siz balaǵa kóp kóńil bólmeısiz. Sondyqtan, ol sizdi ózine qaratý úshin ár túrli jaǵymsyz ister jasaýy múmkin. Kez - kelgen nárselerge ursa bermeńiz. Balany kóbirek qolpashtap, keleside barlyǵy jaqsy bolatynyna sendirińiz.
V) 4 - 8 upaı aralyǵynda – Balaǵa únemi ursyp, aqyl aıtqandyqtan balada da tárbıe salasy boıynsha dál osyndaı pikir qalyptasqan. Sondyqtan bala árdaıym sizdi ashýlandyryp, aıqaılaýyńyzdy kútip turady. Ózińizdi ózgertýge tyrysyńyz, Eshqandaı sebep bolmasa da, balany kóbirek madaqtaýǵa, basynan sıpap jaı sóılesip úırenińiz. Dál osylaı qalyptasa berse, kúndelikti úıdegi aıqaı - shý azaıyp, balańyzdyń sabaǵy da jaqsaryp, ara - qatynasyńyz durystalǵandyǵyńyzǵa kózińiz jetedi. Jaı sóılesip, túsindirýdiń sizge de, balaǵa da jaqsy qasıet ekenin umytpaǵanyńyz jón.
V. Jattyǵý. Medıtasıa. «Óz juldyzyńyzdy tabyńyz» Ádemi áýen oınap turady.
Nusqaý: Juldyzdy túndi elestetińiz. Juldyzdar úlken jáne kishi, jaryq jáne kúńgirt. Bireý úshin bul bireý nemese birneshe juldyzdar, al bireýler úshin sansyz kóp, jaryq shashyp birde alystap, birde qol sozym jerde jaqyn ornalasqan. Juldyzdarǵa muqıat qarap, eń keremet juldyzdy tańdańyz. Múmkin, bul balalyq kezdegi sizdiń armanyńyzǵa uqsas shyǵar, múmkin, ol sizdiń baqytty sábı kezderińizdi eske túsirgen shyǵar. Taǵy da ol juldyzyńyzǵa súısinip, soǵan jetýge tyrysyńyz. Bar kúshińizdi salyńyz. Siz mindetti túrde sol juldyzǵa jetesiz. Aspannan alyp ony aldyńyzǵa qoıyńyz.
a) ata - ana aldarynda jatqan juldyzdardan ózine bireýin tańdap alady
á) juldyzdarǵa bolashaqta balańyzdy qandaı adam retinde elestetetinin jazady.
b) taqtaǵa iledi.
Psıholog: Osy sabaqtyń aldynda biz balalarmen birge «Otbasyndaǵy qarym - qatynas» taqyrybynda trenıń sabaq ótkizgen edik. Sol sabaqta «Bala sizderden ne kútedi jáne sizge degen kózqarasy qandaı?» suraqtaryna jaýap alǵan edik. Óz balalaryńyzdyń júregin alyp, oqysyńyz bolady.
Vİ. Qorytyndylaý. «Tilek shamy»
Maqsaty: trenıń týraly pikirlerin ortaǵa salý.
- Mine, qoshtasatyn da sát jetti, ata - analar, oqýshylar. Biz sizdermen januıadaǵy ata - ana men balalar arasyndaǵy qarym - qatynastyń túrli jaqtaryn tanýǵa, jan - jaqty talqylaýǵa tyrystyq. Otbasy, ushqan uıa - jylylyqtyń, jylýlyqtyń mekeni. «Otbasy» ataýynyń mánine tereń úńiler bolsaq, ottyń da úlken mańyzy bar ekenin sezemiz. Sondyqtan ottyń basy, oshaǵymyzdyń tútini túzý bolý úshin «Tilek shamy» jattyǵýyn bir - birimizge tilek aıta otyryp júrgizeıik. Bir - birimizge myna shamdy bere otyryp búgingi kezdesýden alǵan áserlerińizben bólisip, trenıń barysynda aıta almaı qalǵan oılaryńyz bolsa osy jerde aıtyp ketýlerińizge bolady.
Psıhologtyń qorytyndy sózi
Ulaǵatty ustazdar, ardaqty ata - analar jáne oqýshylar! Jel besikten, jer besikke deıingi adam ómirindegi tárbıeniń uıytqysy ata - ana men mektep. Bolashaq desek te, keleshek dese de bala - urpaq degen maǵynany bildiredi.
Adamnyń ózge tirshilik ıesinen aıyrmashylyǵy – dúnıege perzent ákelgen soń, onyń bolashaǵyn oılaý, adam etip tárbıeleý.
Bala tárbıesi – bir otbasynyń ǵana emes, búkil qoǵamnyń memlekettik abyroıly mindeti. Kezinde Ál Farabı babamyz «Ǵylym emes, eń aldymen tárbıege kóńil bólý kerek, tárbıesiz adamǵa ǵylym baıandy bolmaıdy» - demep pe edi. Osyǵan oraı búkil ata - ana tárbıege bet burýy kerek. Urpaq tárbıesine múddeli ekendigin ata - analar is - júzinde dáleldep otyrýlary tıis. Mine osyndaı yntymaq birliginde ǵana oıdaǵydaı nátıje bereri aqıqat.
Ultymyzdyń qanyndaǵy izettilik – dórekilikke, qaıyrymdylyq - qatygezdikke, jomarttyq - toǵysharlyqqa, adaldyq - aramdyqqa, parasattylyq - paryqsyzdyqqa aýyspasyn degen úlken úmit tur.
Ómirdiń ótpeli qıyn kezeńinde ul - qyzdarymyzdyń sanaly tárbıe men naqty bilim alýlaryna kúsh salaıyq. Balaǵa jaýapkershilikpen qarap, oqytý men adamgershilikke tárbıeleýde otbasynyń basym rólin moıyndap, birlese, yntymaqtasa áreket etýimiz qajet. Bala tárbıesinde shydamdy bolyp, óz balalaryńyzǵa jylýyńyzdy bere bilińizder! Sizdiń ósirgen balalaryńyz sizderdi ylǵıda qýantyp, qýanyshqa bóleı bersin! – deı otyryp, biz sizdermen qoshtaspaımyz, kelesi kezdeskenshe qosh, saý bolyńyzdar!
«Meniń otbasym - syılastyq, jarastyq ornaǵan ortam»
Maqsaty: Ata - ananyń bala tárbıesindegi qarym - qatynasy týraly túsinikter berý arqyly ata - analardyń bilimderin kóterýge kómektesý.
Barysy:
Psıholog: Qosh keldińizder, qurmetti ata - analar, oqýshylar jáne áriptester. Búgingi bizdiń otyrysymyz erekshe bolady degen úmitpen trenıńti bastaımyz. Trenıńimizdiń ereksheligi sol, tárbıe prosesindegi qıyndyqtardy biz bop, siz bop pikirlese otyryp, oıymyzdy túıindep, ómir jolynda paıdalaný. Olaı bolsa, búgingi trenıńimizdi bastamastan buryn ózderimizdi tanystyryp óteıik.
Otbasy - Adam balasynyń altyn dińgegi. Óıtkeni adam eń alǵash shyr etip dúnıege kelgen sátinen bastap, osynda er jetip, otbasynyń tárbıesin alady. Sondyqtan da otbasy - adamzattyń asa qajetti, ári qasıetti altyn besigi.
Bala qansha bilim alyp, mektep tabaldyryǵyn attaǵanymen, onyń ómiriniń kóp bóligi áke - sheshesiniń qasynda ótedi eken. Al sizderdiń ata - ana, ómirińizde úsh ret mektepke baratynyńyzdy árqashan esten shyǵarmańyz. Birinshi ret – ózińiz, ekinshi ret – balańyz, al úshinshi ret – nemereńiz barady eken. Endeshe búgingi sabaǵymyzǵa qatysyp otyrǵan ata - analarǵa árdaıym osy balalaryńyzdyń qorǵany bolyp, nemere súıip mektepke kele berińizder demekpiz!
İ. Jattyǵý. Esimder alıterasıasy
Maqsaty: Trenıńke qatysyp otyrǵan ata - analar men oqýshylardy tanystyrý.
Ata - analarǵa qoıylatyn suraqtar:
- Esimińiz kim?
- Qandaı maǵyna beredi?
Oqýshylarǵa qoıylatyn suraqtar:
- Esimiń kim?
- Óz atyńyzdyń alǵashqy áripinen bastalatyn boıyńyzdaǵy jaqsy qasıetti atap ótý.
Psıholog ata - analarǵa arnap suraq qoıady.
Suraq: - Siz qanshalyqty óz balańyzdy tolyq qandy, jaqsy bilesiz?
Ata - analardyń jaýaptary tyńdalady.
Psıholog: Olaı bolsa, biz balalarymyzdy qanshalyqty jaqsy biletinimizdi is júzinde tekserip kóreıik.
İİ. Jattyǵý. «Óz balańyzdy jaqsy bilesiz be?»
Maqsaty: Ata - anamen balanyń ortasyndaǵy qarym - qatynasty anyqtaý.
1. Balańyzdyń jaqsy kóretin túsi qandaı?
2. Qandaı taǵamdy súısinip jeıdi?
3. Balańyzdyń atyn erkeletkende qalaı ataısyz?
4. Balańyzdyń eń jaqyn dosynyń esimi kim?
5. Súıip oqıtyn páni?
6. Balańyz mektepte neshinshi kabınette oqıdy?
Nusqaý: Berilgen suraqtarǵa ata - ana da, bala da birdeı jaýap jazyp otyrady. Sońynda jazylǵan jaýaptardy ózara sáıkestendirý. Durys sáıkes kelgen jaýapqa bir upaıdan berilip otyrady.
Qorytyndy: Kóp upaı jınap alǵa shyqqan ata - analardy madaqtaý. Al, az upaı jınaǵan ata - analarǵa bolashaqta balalarymen tyǵyz baılanysta bolý kerek ekenine usynys berý.
İİİ. Jattyǵý. Shyǵarmashylyq jumys «Otbasylyq qundylyq aǵashy»
Nusqaý: Úlken aǵashtyń sýretin salý kerek. Bul sizdiń otbasylyq qundylyq aǵashyńyz. Birneshe berilgen otbasylyq qundylyqtardy aǵashtyń tamyryna, dińine, butaqtaryna ornalastyrý. Tamyry sizdiń eń negizgi otbasylyq qundylyq bolyp esepteledi, aǵashtyń dińine ortasha qundylyqtardy, al, butaqtaryna otbasyńyzǵa mańyzdy biraq, qatty qoldanbaıtyn, kóp kóńil aýdarmaıtyn qundylyqtardy ornalastyrý kerek. Berilgen ýaqyt 7 - 10 mınýt.
1. Myqty densaýlyq
2. Aǵaıyndaryńa, dostaryńa ashyq esik
3. Aýyzbirshilik
4. Ortaq qyzyǵýshylyq
5. Bir - birińizdiń jumysyna aralaspaý
6. Qamqorlyq
7. Tártip
8. Bos ýaqytyńyzdy birge ótkizý
9. Senimdilik
10. Ata - ananyń sózi zań
11. Ata - ana otbasynyń úlgisi
12. Áleýmettik jaǵdaı
13. Otbasylyq qarym - qatynas
14. Mahabbat
15. Meıirimdilik
16. Shynaıylyq
17. Syrt kózge úlgi bolý
18. Bereke
19. Úlkenge - izet, kishige - qurmet
20. Kóp bala
Sońynda úlken báıterek aǵashy shyǵý kerek. Shyqqan sýretti qorǵap shyǵamyz.
İV. Jattyǵý. Ata - ananyń balaǵa qanshalyqty kóńil bólýin anyqtaıtyn ádisteme
r/s Suraqtar ----------------------------------------------------------ıa -------joq
1. Men balama óz balalyq shaǵymdy aıtyp otyramyn jasyl sary
2. Balarymmen sırek oınaımyn sary jasyl
3. Meniń balam árdaıym maǵan óz syryn aıtýǵa daıyn jasyl sary
4. Basyna túsken qıyndyqtarymen menimen bólisetine senimdimin jasyl sary
5. Men oılaımyn, kez - kelgen balanyń isine úlken mán berý kerek sebebi, onyń barlyǵy uıymshyldyqqa tárbıeleıdi qyzyl
6. Aıyna eki ret balammen birge qydyramyn jasyl sary
7. Eger meniń balam úı tapsyrmasyn oryndaýǵa kómek surasa, men kómektesýge árdaıym daıynmyn jasyl sary
8. Balamnyń qandaı oqýlyqtardy súıip oqıtynyn jaqsy bilemin jasyl sary
9. «3» nemese «2» baǵa alsa, mindetti túrde jazalaımyn qyzyl
10. Balamdy maqtaý úshin árdaıym syltaý izdeımin jasyl qyzyl
11. Birge syrlasyp, áńgimeleskendi jaqsy kóremiz jasyl sary
12. Keıde men ýaqytymdy, tek balaǵa urysýǵa ǵana jumsaıtyn sıaqtymyn qyzyl
13. Árqashan balamnyń basynan sıpap, qushaqtaımyn jasyl sary
14. Meniń daýys yrǵaǵym tek buıyryp, qatań sóıleý qyzyl
15. Balalarymmen birge úıge berilgen tapsyrmalardy oryndaýym kerek, sebebi, olar óz erikterimen oryndamaıdy qyzyl
16. Balamnyń qandaı armany bar ekenin jaqsy bilemin jasyl sary
17. Basqa bireýdiń balalaryn nemese ózimdi ónege tutamyn qyzyl
18. Balam ashýlanyp bir nárse búldirse, mindetti túrde jazalaımyn qyzyl
19. Oqyǵan kitaptardy nemese kórgen kınony birge talqylaımyz jasyl sary
20. Úıdegi keleńsiz jaǵdaılardy balalaryma aıtyp otyramyn jasyl
21. Men aýyrǵanda nemese sharshaǵanda balam ony sezedi jáne kómektesedi jasyl sary
22. Menimen birge jıe bolǵandy jaqsy kóretinin árqashan aıtyp júredi sary
23. Balammen sóıleskendi óte jaqsy kóremin jasyl sary
Qorytyndy: ár tústerdi jeke - jeke sanap, ár túske bir upaıdan beriledi. Ár tústiń óz upaılaryn sanaımyz.
Jasyl tústi sharshylar:
A) 0 - 5 upaı aralyǵynda - balańyzǵa sizdiń kóńil bólýińiz jetispeıdi. Árdaıym jumystan qolyńyz tımeıdi biraq, bala sizdiń kóńil bólýińizdi kútedi. Balaǵa kóp kóńildiń sany emes, sapasy mańyzdy. Jumystan keıin tamaq ázirleýdiń ústinde nemese ydys jýyp turyp balańyzben sóılesińiz.
B) 5 - 10 upaı aralyǵynda - balańyzǵa kóp kóńil bólinbeıdi. Tek tamaqtandyryp, kıindirip jáne kúndelikti qaraý, ol kóńil bólingen bolyp eseptelmeıdi. Balańyzdyń ishki jan - dúnıesine kóbirek kóńil bólgenińiz jón.
V) 10 - 15 upaı aralyǵynda - balańyzǵa kóp kóńil bólesiz. Balańyz sizge ábden senedi jáne arqa túzeıdi. Barlyq qıyndyqtarda sizdiń alyp shyǵatynyna úlken senimmen qaraıdy. Bolashaqta jeke tulǵa retinde jaqsy azamat bolyp ósýine kepildik beredi.
Sary tústi sharshylar:
A) 1 - 4 upaı aralyǵynda - sizdiń balańyzǵa kóp kóńil bólinedi. Múmkin ol kóp te shyǵar. Oılanyńyz, balańyzdyń bos ýaqyty jetkilikti me? Múmkin onyń keleńsiz jaǵdaılaryn siz sheshetin shyǵarsyz? Osylaı qalyptasa berse, balanyń jeke tulǵa bolyp ósýi toqtatylady, balańyz keıbir jaǵdaılardy ózi sheshe almaı, ózine degen senimin joǵaltyp, sizge táýeldi bolyp qalýy múmkin.
B) 5 - 9 upaı aralyǵynda – múmkin siz jasyl sharshylardan da osyndaı upaı jınaǵan shyǵarsyz, ol balańyzdyń sizden ózine degen kóńil bóletinin kútedi. Balaǵa kúndelikti úıdegi jaǵdaılarda kóbirek kóńil bólip, onyń ózindik pikirlerin tyńdap, aqyldasa bilińiz.
V) 9 - 13 upaı aralyǵynda - sizdiń kóńil bólýińiz balaǵa óte qajet. Eger de siz jumystan qolyńyz tımese, kúndelikti ár bos mınýtyńyzdy balaǵa arnaýǵa tyrysyńyz. Ýaqytynda balańyzdy maqtaýdy, basynan sıpaýdy umytpaǵanyńyz jón. Ýaqyt óte kele sizdiń balańyzben til tabysýǵa qıyndyq týǵyzýy múmkin.
Qyzyl tústi sharshylar:
A) 0 - 2 upaı aralyǵynda - sizdiń otbasynda barlyq jaǵdaılar jaqsy: balaǵa jetkilikti kóńil bólinedi. Balanyń ózine - ózi baǵalaýy durys qalyptasqan.
B) 2 - 4 upaı aralyǵynda - siz balaǵa óte qatal qaraısyz nemese siz balaǵa kóp kóńil bólmeısiz. Sondyqtan, ol sizdi ózine qaratý úshin ár túrli jaǵymsyz ister jasaýy múmkin. Kez - kelgen nárselerge ursa bermeńiz. Balany kóbirek qolpashtap, keleside barlyǵy jaqsy bolatynyna sendirińiz.
V) 4 - 8 upaı aralyǵynda – Balaǵa únemi ursyp, aqyl aıtqandyqtan balada da tárbıe salasy boıynsha dál osyndaı pikir qalyptasqan. Sondyqtan bala árdaıym sizdi ashýlandyryp, aıqaılaýyńyzdy kútip turady. Ózińizdi ózgertýge tyrysyńyz, Eshqandaı sebep bolmasa da, balany kóbirek madaqtaýǵa, basynan sıpap jaı sóılesip úırenińiz. Dál osylaı qalyptasa berse, kúndelikti úıdegi aıqaı - shý azaıyp, balańyzdyń sabaǵy da jaqsaryp, ara - qatynasyńyz durystalǵandyǵyńyzǵa kózińiz jetedi. Jaı sóılesip, túsindirýdiń sizge de, balaǵa da jaqsy qasıet ekenin umytpaǵanyńyz jón.
V. Jattyǵý. Medıtasıa. «Óz juldyzyńyzdy tabyńyz» Ádemi áýen oınap turady.
Nusqaý: Juldyzdy túndi elestetińiz. Juldyzdar úlken jáne kishi, jaryq jáne kúńgirt. Bireý úshin bul bireý nemese birneshe juldyzdar, al bireýler úshin sansyz kóp, jaryq shashyp birde alystap, birde qol sozym jerde jaqyn ornalasqan. Juldyzdarǵa muqıat qarap, eń keremet juldyzdy tańdańyz. Múmkin, bul balalyq kezdegi sizdiń armanyńyzǵa uqsas shyǵar, múmkin, ol sizdiń baqytty sábı kezderińizdi eske túsirgen shyǵar. Taǵy da ol juldyzyńyzǵa súısinip, soǵan jetýge tyrysyńyz. Bar kúshińizdi salyńyz. Siz mindetti túrde sol juldyzǵa jetesiz. Aspannan alyp ony aldyńyzǵa qoıyńyz.
a) ata - ana aldarynda jatqan juldyzdardan ózine bireýin tańdap alady
á) juldyzdarǵa bolashaqta balańyzdy qandaı adam retinde elestetetinin jazady.
b) taqtaǵa iledi.
Psıholog: Osy sabaqtyń aldynda biz balalarmen birge «Otbasyndaǵy qarym - qatynas» taqyrybynda trenıń sabaq ótkizgen edik. Sol sabaqta «Bala sizderden ne kútedi jáne sizge degen kózqarasy qandaı?» suraqtaryna jaýap alǵan edik. Óz balalaryńyzdyń júregin alyp, oqysyńyz bolady.
Vİ. Qorytyndylaý. «Tilek shamy»
Maqsaty: trenıń týraly pikirlerin ortaǵa salý.
- Mine, qoshtasatyn da sát jetti, ata - analar, oqýshylar. Biz sizdermen januıadaǵy ata - ana men balalar arasyndaǵy qarym - qatynastyń túrli jaqtaryn tanýǵa, jan - jaqty talqylaýǵa tyrystyq. Otbasy, ushqan uıa - jylylyqtyń, jylýlyqtyń mekeni. «Otbasy» ataýynyń mánine tereń úńiler bolsaq, ottyń da úlken mańyzy bar ekenin sezemiz. Sondyqtan ottyń basy, oshaǵymyzdyń tútini túzý bolý úshin «Tilek shamy» jattyǵýyn bir - birimizge tilek aıta otyryp júrgizeıik. Bir - birimizge myna shamdy bere otyryp búgingi kezdesýden alǵan áserlerińizben bólisip, trenıń barysynda aıta almaı qalǵan oılaryńyz bolsa osy jerde aıtyp ketýlerińizge bolady.
Psıhologtyń qorytyndy sózi
Ulaǵatty ustazdar, ardaqty ata - analar jáne oqýshylar! Jel besikten, jer besikke deıingi adam ómirindegi tárbıeniń uıytqysy ata - ana men mektep. Bolashaq desek te, keleshek dese de bala - urpaq degen maǵynany bildiredi.
Adamnyń ózge tirshilik ıesinen aıyrmashylyǵy – dúnıege perzent ákelgen soń, onyń bolashaǵyn oılaý, adam etip tárbıeleý.
Bala tárbıesi – bir otbasynyń ǵana emes, búkil qoǵamnyń memlekettik abyroıly mindeti. Kezinde Ál Farabı babamyz «Ǵylym emes, eń aldymen tárbıege kóńil bólý kerek, tárbıesiz adamǵa ǵylym baıandy bolmaıdy» - demep pe edi. Osyǵan oraı búkil ata - ana tárbıege bet burýy kerek. Urpaq tárbıesine múddeli ekendigin ata - analar is - júzinde dáleldep otyrýlary tıis. Mine osyndaı yntymaq birliginde ǵana oıdaǵydaı nátıje bereri aqıqat.
Ultymyzdyń qanyndaǵy izettilik – dórekilikke, qaıyrymdylyq - qatygezdikke, jomarttyq - toǵysharlyqqa, adaldyq - aramdyqqa, parasattylyq - paryqsyzdyqqa aýyspasyn degen úlken úmit tur.
Ómirdiń ótpeli qıyn kezeńinde ul - qyzdarymyzdyń sanaly tárbıe men naqty bilim alýlaryna kúsh salaıyq. Balaǵa jaýapkershilikpen qarap, oqytý men adamgershilikke tárbıeleýde otbasynyń basym rólin moıyndap, birlese, yntymaqtasa áreket etýimiz qajet. Bala tárbıesinde shydamdy bolyp, óz balalaryńyzǵa jylýyńyzdy bere bilińizder! Sizdiń ósirgen balalaryńyz sizderdi ylǵıda qýantyp, qýanyshqa bóleı bersin! – deı otyryp, biz sizdermen qoshtaspaımyz, kelesi kezdeskenshe qosh, saý bolyńyzdar!
You Might Also Like
