InfoHub Logo

Qazaq handyǵynyń negizin salýshylardyń biri — Moǵolstan memleketi (XIV -XVI ǵǵ.). Ol XIV ǵasyrda Shaǵataı ulysynyń quldyraǵan kezinde paıda bolyp, XVI ǵasyrǵa deıin ómir súrgen. Memleket «moǵol», «moǵul» taıpasynyń atalýymen baılanysty.

Moǵolstan memleketiniń kuramyna Jetisý aımaǵy jáne Shyǵys Túrkistan kirdi.

Moǵolstannyń alǵashqy bıleýshisi — Toǵluq Temir han. Ortaǵasyrlyq tarıhshy Haıdar Myrzanyń pikirinshe, ol Shaǵataı urpaǵynan shyqqan. Temir hannyń basty atqarǵan isteri — Orta Azıany ózine baǵyndyryp, Shaǵataı ulysyn qaıtadan biriktirýi jáne moǵol taıpasy arasynda ıslam dinin ornatýy.

Moǵolstan turǵyndary kóshpeli jáne jartylaı kóshpeli ómir súrip, mal sharýashylyǵymen aınalysqan. Bul jerlerde dýlat, jalaıyr, úısin, qańly jáne basqa túrki tildes taıpalar mekendegen.

Moǵolstannyń kúıreýine áser etken basty tarıhı oqıǵa — XV ǵasyrdyń ortasynda onyń batys bóligine Shyǵys Deshti Qypshaqtan taıpalardyń kelip ornalasýy. Bul taıpalardy Orys hannyń shóbereleri Kereı men Jánibek bastap kelgen bolatyn. Olar Moǵolstanǵa kelgen soń shamamen 1465-1466 jyldary Qazaq handyǵyn qurǵan edi.

Shaǵataı ulysy ydyraǵannan keıin batysynda Ámir Temir memleketi, shyǵysynda Moǵolstan paıda boldy.

---