InfoHub Logo

Basynda temir noqtasymen, shynjyr baýynan ustaǵan on kisini súzgilep, súıretip, kúres alańyna alyp kelgen qytaıdyń alyp túıe palýanyn jyqqan degen dańqy jer jarǵan, Moldabaı palýannyń dańqyna qumar bolyp, qyzaı elinen Aqjigit palýan izdep keledi.

Bul da ata-babasymen batyr, palýan, dańqty bolǵan áıgili túıe balýan jigit eken. Moldabaımen kezdesip, dostasyp, úıinde birneshe kún qonaq bolyp qoshtasady. Keterde:

— Dostym, siz de kelip bizdiń eldi de kórip qaıtyńyz, — dep shaqyryp ketedi.

Moldabaı da dosynyń úıine qonaqqa barady. Aqjigit qarsy alyp, qysyrdyń taıyn soıyp, kútip jata beredi.

Bir kúni sol elde bir baıdyń úlken qyz uzatar toıy bolyp, Aqjigit pen Moldabaı da sol toıǵa barady. Báıgi attar jiberilgennen keıin eki rýly el ekige bólinisip otyrysady. Endi palýan kúresi bolý kerek. Aqjigit jaqtyń aqsaqaldary Aqjigitke palýandyqqa shyǵýdy surady. Aqjigittiń kúreske túskisi kelmep edi, el basshylary bolmaı, aqyry Aqjigit el kóńilin qımaı, sheshinip kúres alańyna baryp otyrady. Oǵan batyly baryp eshkim shyqpady. Moldabaı palýannyń búıiri qyzyp ketti me, áldekim shyǵady degen daýysqa eshkim shyqpaǵan soń, namystanǵandaı bir sezim bıledi me, Moldabaı kúres alańyna shyǵa keldi.

Aqjigit qarasa óziniń Moldabaı dosy:

— Oı, dostym, men senimen kúrespeımin, ana bas palýan báıgesin sen al, — dedi.

Halyq shýlap, «kúresip alsyn, jaıdan-jaı ala ma? Kim bolsa da kúresip alsyn» dep shýlap bolmady. Aqyry ekeýi kúresýge týra keldi de, kúresti. Moldabaı Aqjigitti jyqty. Halyq Aqjigitti jyqqan qandaı palýan dep tań qalysty. Bas báıgeni Moldabaı aldy. El tarady. Moldabaı Aqjigittiń úıine keldi, Aqjigit burynǵydaı qarsy almady. Moldabaı da óz qylyǵyn ózi bilip, qatty uıalyp, attanyp júrip ketti.

En dalada jalǵyz kele jatyr edi, art jaqtan bir salt atty janasa óte beredi, qarasa, er tulǵaly, kelbetti kelgen, bir jas kelinshek eken. Amandasyp jón surasady.

— Men Moldabaı degen kisimin. Siz kim bolasyz?

— Men Myńbaı degen baıdyń kelinimin, atym — Aqjibek, — dedi, — aýylymyz keshe kóship edi. Jurtta sandyqtardyń kilti qalyp qoıypty. Bul jaq ıen bop qalǵan jurt, qaýipti bolǵan soń ózim kelip alyp keteıin dep kele jatyr edim, — dep astyndaǵy bozjorǵamen aǵyzyp keledi.

— Anaý kóringen bizdiń jurt. Ana kóz ushynda tompaıyp kóringen bizdiń kilt.

Baryp jetkennen keıin, qorjyn basyndaı kiltterdi jerden ilip alyp, qanjyǵasyna baılady. Kelinshek keri eline qaıtýǵa betin buryp turyp:

— Al, jigitim, qosh-saý bolyńyz, — dep amandasa bergende Moldabaı kelinshektiń atynyń shylbyrynan ustaı alady.

Kelinshek aıtty:

— Jol ústinde shylbyrdan ustamańyz, jolyńyzǵa kesir bolady, — dese de Moldabaı bosatpady, — olaı bolsa, jigitim, óz obalyń ózińe, — dedi de, Aqjibek Moldabaıdyń jaýyrynynan qapsyra ustap, atynan julyp alyp, aldyna toqty óńgergendeı, óńgerip alyp, endi eńkeıip Moldabaıdyń atynyń shylbyryn alam degende, erdiń qasy men kelinshektiń taqymy arasynda qysylǵan Moldabaıdyń eki jaq qabyrǵasy kúırep, synǵandaı bolady. Moldabaı qatty qorlanyp, qapalanyp  jata beredi.

Moldabaıdy aldyna óńgergen qalpynda atyn jetekke alyp, aıdap keledi.

Moldabaı ishinen: «er, erdiń erine kezdesse, taqymynda kúler degen osy eken-aý! Tym bolmasa erkektiń taqymynda emes, áıeldiń taqymyna túskenim ólim boldy-aý» dep qatty kúıinip keledi.

Biraz júrip aýylǵa jaqyndaǵan kezde áıel toqtap, Moldabaıdy jerge túsirip, atyna mingizedi. Kelinshek:

— Al, jigitim, mynaý bizdiń el. (Ózen jaǵalaı qonǵan qalyń el eken). Sen erlikpen, ıá serilikpen, ne batyrlyqpen, ne bolmasa kóńiliń jaqyndyqpen at basyn ustaǵan shyǵarsyń. Endi birimizdikin birimiz keshiriseıik, sen maǵan baýyr bol. Az kún jatyp, qonaq bolyp, tynyǵyp qaıtarsyń, — dep aýlyna ertip keldi. Qurmettep, úıge kirgizip, atasyna, aýyl adamdaryna Moldabaıdy:

— Myna jigit — meniń baýyrym. Kórispegeli kóp boldy, amandasaıyn dep izdep kele jatyr eken. Jolda kezdesti. Aty — Moldabaı, — dep barshasyna tanystyrdy.

— E, quda eken ǵoı, — dep bári de qurmettep, amandasyp, qoı soıylyp, qonaqasy berilip, jaqsy qarsy alyp jatyr.

Erteńine aýyldyń bir atan túıesi apan qudyqqa túsip ketip, aýyl jigitteri jabylyp shyǵara almaı jatqanda bir  aqsaqal:

— Eı, jigitter, sender shyǵara almaısyńdar. Ana Aqjibek kelindi shaqyryńdar, — dep, bir kisini jibertti. Sonda Aqjibek aıtty:

— Ol túıelerińizdi myna meniń baýyrym-aq shyǵaryp beredi, — dep Moldabaıǵa qarady.

Moldabaı buryn qudyqqa qulaǵan túıeni talaı shyǵarǵan edi: — Jaraıdy, men-aq shyǵaryp beremin, — dep, túıe jatqan  qudyqqa kelip, túıeniń eki órkeshinen qapsyra ustap, sýyryp syrtqa shyǵarady. Aýyl adamdary:

— Oı, kelinniń baýyry da baýyr-aq eken, — dep súısinip tań qalysady. Aýyl aqsaqaldary Aqjibekke kelip:

— Kelin-aý, bul baýyryń osy ýaqytqa deıin biz kórmegen qandaı baýyryń? Quda qaı jaqta bolǵan, kúshi týra ózińe tartqan eken. Shirkin, jigit-aq! Qudamyz jaraıdy, — desedi.

Aqjibek:

— Bul meniń nemereles baýyrym. Bizden alystaý turady. Kórmegeli kóp boldy. «Saǵyndym Aqjibegimdi, bir kórip amandasyp qaıtamyn» dep, izdep kele jatyr eken. Eski jurtta kezdesip, alyp keldim.

— Óte jaqsy bolǵan, shyraǵym, — dep jurt razy bolyp, úı basy bir qoı soıyp, kúnde shaqyryp, bir juma jibermesten syılap kútedi. Aqjibek óz otaýyna jatqyzyp, suhbattasyp, syrlasyp, jón surasa kelgende, Aqjibek palýan Aqjigit palýannyń teteles apasy eken. Moldabaıdy syı-qurmetpen attandyrady.

Moldabaı: — Ómirimde eki ret qatalyq jasadym, — dep ókinedi, — birinshisi — dosy Aqjigitpen kúresip, onyń jurt  aldynda bedelin tókkeni, ekinshisi — Aqjibektiń shylbyryna jarmasyp, onyń taqymynda ketkenim ókinish te jáne ólim de emes pe?! — deıdi.

---