InfoHub Logo

Shyǵys Qazaqstan oblysy Tarbaǵataı aýdany Aqjar aýyly
Balalar óner mektebi KMM
Ǵylymı jobanyń avtory: Kýsaınova G   
uıymdastyrýshy-pedagog

Taqyryby: “Balalar birlestikteri” “Muǵalim-uıymdastyrýshynyń jumysy ”

Mazmuny:

Kirispe

1. Muǵalimniń uıymdastyrýshy qyzmetiniń teorıalyq negizderi.

1.1. Pedagog-uıymdastyrýshynyń uıymdyq qyzmetiniń máni, fýnksıalary men mindetteri

1.2 .Uıymdastyrýshy muǵalimniń is-áreketindegi josparlaý

2.  Balalar birlestikteri

2.1. Balalar birlestikteri, túsinigi jáne qyzmetteri

2.2. Balalar uıymdarynyń túrleri

3. Pedagog-uıymdastyrýshynyń balalar birlestikterindegi qyzmeti

3.1. Balalardyń qoǵamdyq birlestikterindegi pedagogıkalyq qyzmet túrleri

3.2. Balalar birlestikteriniń tárbıelik áleýetin damytýdyń pedagogıkalyq sharttary

3.3. Balalar birlestigindegi pedagog-uıymdastyrýshynyń tárbıe jumysy

Qorytyndy

Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi

Kirispe                                          

Balalar qozǵalysy balalardyń áleýmettik baǵyttalǵan uıymdastyrylǵan kórkemónerpazdyq áreketiniń kórinisi bola otyryp, úlken áleýmettik jáne tárbıelik áleýetke ıe. Balalar uıymdary men birlestikteri balalar qozǵalysynyń eń turaqty jáne qurylymdyq bóligi bolyp tabylady, erekshe áleýmettik bilim berý ınstıtýtyn bildiredi.

Sonymen qatar, jastar men balalar qoǵamdastyǵynda ǵylymı qamtamasyz etýdi óz betinshe uıymdastyrýǵa, aǵymdaǵy jaǵdaıdy túsinýge jáne onyń ózgerýine áser etýge jetkilikti resýrstary joq. Ádette, mektepterde balalar qurylymdaryn qurýdyń bastamashylary eresekter – muǵalimder, jetekshiler, sırek – balalardyń ózderi, olardyń ata-analary bolyp tabylady. Pedagog-bastamashylar jáne erikti túrde kýratorlar, jetekshiler, balalar birlestikteriniń jetekshileri, olardyń belsendi qatysýshylary bolady.Dál osy jan shaqyrýymen erikti qoǵamdastyqtarǵa birikken muǵalimder men balalar belsendileriniń toby jıi jańa ıdeıalardyń generatory retinde áreket etedi, olardyń júzege asyrylýy bilim berý júıesin qalyptastyrýdyń bastapqy kezeńi nemese ımpúls bolýy múmkin. onyń damýy. Mekteptiń oqý-tárbıe júıesine balalar birlestikteriniń mundaı yqpaly sońǵy jyldary tájirıbede baıqalýda.

Jastardy tárbıeleýdiń jalpy strategıasyn jasaý, azamatty, kásibı mamandy daıyndaýdyń áleýmettik tapsyrysyn oryndaý qoǵam belsendileriniń – balalar men jasóspirimder uıymdarynyń jetekshileriniń kadrlaryna aıtarlyqtaı áser etti. Bul tańdalǵan taqyryptyń ózektiligin negizdeıdi: «Muǵalim – uıymdastyrýshynyń balalar birlestikterimen jumysy».

Zertteý obektisi – pedagog-uıymdastyrýshynyń balalar birlestikterimen pedagogıkalyq qyzmeti.

Taqyryby: Pedagog-uıymdastyrýshynyń balalar birlestikterimen jumysynyń ádistemesi.

Zertteý maqsaty: Pedagog-uıymdastyrýshynyń balalar birlestikterimen tárbıe jumysynyń erekshelikterin zertteý.

Zertteý maqsattary:

Zertteý máselesi boıynsha áleýmettik-pedagogıkalyq ádebıetterdi oqý.

Qazirgi jaǵdaıdaǵy balalar birlestikteriniń máseleleri men erekshelikterin anyqtaý.

Balalar birlestikterindegi pedagogıkalyq qyzmet túrlerin anyqtańyz.

Balalar birlestigindegi pedagog-uıymdastyrýshynyń tárbıe jumysyn zerdeleý.

Jumysta qoldanylatyn ádister: zertteý máselesi boıynsha áleýmettik-pe​​dagogıkalyq ádebıetterdi teorıalyq taldaý jáne jalpylaý.

1. Pedagog-uıymdastyrýshy is-áreketiniń teorıalyq negizderi.

1.1. Pedagog-uıymdastyrýshynyń uıymdyq qyzmetiniń máni, fýnksıalary men mindetteri.

Pedagog-uıymdastyrýshynyń is-áreketiniń tárbıelik máni men kásibı mısıasy oqýshylardyń ózin barynsha kórsetýi, olardyń áleýmettik qajettilikterin qanaǵattandyrý, ishki resýrstardy ózin-ózi júzege asyrý, bastamany qoldaý, yntalandyrý úshin jaǵdaı jasaý arqyly oqý-tárbıe prosesin retteý bolyp tabylady. ózin-ózi tárbıeleý, bos ýaqytyn uıymdastyrý, synyptan tys is-sharalar, sondaı-aq kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý jáne aldyn alý úshin.                                          

Pedagog-uıymdastyrýshynyń jetekshi fýnksıalary: tárbıelik, qorǵaýshylyq, uıymdastyrýshylyq-basqarýshylyq, ádistemelik, profılaktıkalyq. Olarǵa tolyǵyraq toqtalaıyq.

Sonymen, pedagog-uıymdastyrýshy júzege asyratyn tárbıelik fýnksıa mynalardy qamtamasyz etedi: balalar men jastardyń tulǵalyq damýyna maqsatty pedagogıkalyq yqpal etý; oqý qyzmetinde tıimdi nátıjelerge qol jetkizý úshin jaǵdaı jasaý; stýdentterdi rýhanı-adamgershilik jáne mádenı qundylyqtarmen tanystyrý; qorshaǵan ortanyń tárbıelik áleýetin tolyq paıdalaný; mektep oqýshylarynyń ózin-ózi tárbıeleýin, ózin-ózi tárbıeleýin jáne ózin-ózi damytýyn yntalandyrý.

Uıymdastyrýshylyq-basqarý qyzmeti pedagog-uıymdastyrýshyǵa múmkindik beredi: oqý qyzmetin modeldeý, jobalaý, josparlaý, júzege asyrý jáne taldaýdy uıymdastyrýshy bolý; oqý-tárbıe jumysyn, synyptan tys jumystardy, oqýshylardyń ózin-ózi basqarýyn jáne tárbıelik maqsatqa jetý joldaryn uıymdastyrý joldaryn anyqtaý; qajetti áleýmettik ınstıtýttarmen, mekemelermen jáne uıymdarmen ózara árekettesý, oqý prosesiniń barlyq sýbektileri men bilikti mamandardy birlesken is-sharalarǵa tartý; balalar birlestikterin, úıirmelerin, seksıalaryn qurýǵa yqpal etý jáne olardyń maqsattaryna jetýge kómektesý.

Ádistemelik fýnksıa synyp jetekshilerine, tárbıeshilerge, balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestiginiń jetekshilerine, oqýshylardyń ózin-ózi basqarý organdaryna, mektepten tys tárbıe toptary tárbıeshilerine ádistemelik kómek kórsetýdi kózdeıdi.                   Osy fýnksıaǵa sáıkes uıymdastyrýshy pedagog balalar ujymy jetekshileriniń kásibı deńgeıin kóterýge qamqorlyq jasaýy, oqytý men keńes berýdi uıymdastyrýy, ata-analarmen tárbıe jumysyn júrgizýi qajet.

Profılaktıkalyq fýnksıa oqýshylardyń damýyna jaǵymsyz áserlerdi anyqtaýǵa yqpal etedi, mektep oqýshylarynyń jaǵymsyz áreketteriniń aldyn alýǵa jáne jeńýge kómektesedi, uıymdastyrýshy muǵalimdi oqýshylardyń ishki áleýetin iske asyrý úshin jaǵdaı jasaýǵa jáne olardy ártúrli is-sharalarǵa tartýǵa yntalandyrady. olardyń múddelerine, qajettilikterine jáne beıimdiligine sáıkes keledi. Bul fýnksıa salaýatty ómir saltyn nasıhattaıtyn tárbıe jumysyn uıymdastyrýǵada múmkindik beredi.

Muǵalim-uıymdastyrýshynyń barlyq fýnksıalary onyń qyzmettik mindetterinde kórinis tabatynyn atap ótken jón. Osyǵan sáıkes pedagog-uıymdastyrýshy:

— turǵylyqty jeri boıynsha mektepterde, mektep-ınternattarda, gımnazıalarda, lıseılerde, mektepten tys tárbıe men oqytý mekemelerinde, klýbtarda balalarmen jáne jasóspirimdermen synyptan jáne mektepten tys jumystardy uıymdastyrady;

— balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteriniń qyzmetin úılestiredi;

— balalar men jastardyń qoǵamdyq birlestikterin qurýǵa, olardyń jarǵylarynda kózdelgen maqsattar men mindetterdi júzege asyrýǵa járdemdesedi;

— oqýshylardyń darynyn, qabiletin ashýǵa, bos ýaqytyn qyzyqty da mándi ótkizýge jaǵdaı týǵyzady;

— oqýshylardyń jalpy mádenıetin qalyptastyrady;

— balalar men jasóspirimderdiń jeke erekshelikterin, qyzyǵýshylyqtary men beıimdilikterin zertteıdi, taldaý negizinde oqý oryndarynyń jáne basqa da áleýmettik mekemelerdiń qyzmetkerlerimen birlesip qoǵamdyq paıdaly jáne bos ýaqytyn uıymdastyrýdy júzege asyrady;

— úıirmeler, seksıalar, klýbtar, kórkemónerpazdar birlestikteri jelisin qurady jáne damytady;

— mektep oqýshylarynyń jazǵy demalysyn uıymdastyrady;

— kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy quqyq buzýshylyqtyń aldyn alýǵa yqpal etedi;

— pedagogıkalyq qaraýsyz qalǵan balalar men jasóspirimdermen jeke jumys júrgizedi;

— balalar men jasóspirimderdiń densaýlyǵy men qaýipsizdigi týraly qamqorlyq jasaıdy;

— mektepten tys toptar tárbıeshileriniń, balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteri jetekshileriniń, stýdentterdiń ózin-ózi basqarý organdarynyń qyzmetin qadaǵalaıdy;

— óziniń kásibı jáne ádistemelik deńgeıin joǵarylatady. Pedagog-uıymdastyrýshy mektepte birqatar pedagogıkalyq jumystardy júrgizedi:

— stýdentterge azamattyq-patrıottyq jáne ıdeıalyq-adamgershilik tárbıe berý;

— balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteriniń qyzmetin úılestirý;

— mektep (oqýshy) dep atalatyn ózin-ózi basqarýdy jáne oqýshylardyń bos ýaqytyn uıymdastyrý;

— salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý;

— oqýshylardyń zańsyz minez-qulqynyń aldyn alý.

Uıymdastyrýshy pedagog qyzmetiniń mańyzdy ereksheligi Balalar men jasóspirimderge olardyń qyzyǵýshylyqtary men beıimdilikterine sáıkes keletin ártúrli is-áreketterge qatysý múmkindigin berý, sondaı-aq olardyń beıimdilikterin damytýǵa áleýmettik jáne moraldyq kepildikter berý bolyp tabylady. 

Pedagog-uıymdastyrýshy jumysyndaǵy birdeı mańyzdy naqty baǵyt – oqýshylardyń jeke qundylyǵy men qadir-qasıetin qorǵaý, olardy avtorıtarızmnen, qorlaýdan jáne qorlaýdan qorǵaý. Ol mekemede balaǵa qolaıly jáne jaıly jaǵdaı jasaıdy, balalardyń quqyqtarynyń mindetterine, al stýdenttiń praktıkalyq róli onyń mártebesine sáıkes kelýin qadaǵalaıdy.

Tárbıe kúshteriniń qoǵamǵa birigýi de pedagog-uıymdastyrýshy qyzmetiniń taǵy bir ereksheligi bolyp tabylady.    

Ol otbasynyń, oqý oryndarynyń, qoǵamdyq uıymdardyń jáne basqa da áleýmettik ınstıtýttardyń kúsh-jigeriniń birligin nyǵaıtady, josparlaýdy jetildiredi, alǵa qoıylǵan tárbıe maqsattaryna jetý úshin barlyq tárbıe quraldarynyń jumysyn úılestiredi.

Profılaktıkalyq fýnksıa oqýshylardyń damýyna jaǵymsyz áserlerdi anyqtaýǵa yqpal etedi, mektep oqýshylarynyń jaǵymsyz áreketteriniń aldyn alýǵa jáne jeńýge kómektesedi, uıymdastyrýshy muǵalimdi oqýshylardyń ishki áleýetin iske asyrý úshin jaǵdaı jasaýǵa jáne olardy ártúrli is-sharalarǵa tartýǵa yntalandyrady. olardyń múddelerine, qajettilikterine jáne beıimdiligine sáıkes keledi. Bul fýnksıa salaýatty ómir saltyn nasıhattaıtyn tárbıe jumysyn uıymdastyrýǵa da múmkindik beredi.

Muǵalim-uıymdastyrýshynyń barlyq fýnksıalary onyń qyzmettik mindetterinde kórinis tabatynyn atap ótken jón. Osyǵan sáıkes pedagog-uıymdastyrýshy:

— turǵylyqty jeri boıynsha mektepterde, mektep-ınternattarda, gımnazıalarda, lıseılerde, mektepten tys tárbıe men oqytý mekemelerinde, klýbtarda balalarmen jáne jasóspirimdermen synyptan jáne mektepten tys jumystardy uıymdastyrady;

— balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteriniń qyzmetin úılestiredi;

— balalar men jastardyń qoǵamdyq birlestikterin qurýǵa, olardyń jarǵylarynda kózdelgen maqsattar men mindetterdi júzege asyrýǵa járdemdesedi;

— balalar men jasóspirimderdiń qoǵamdyq birlestikteri músheleriniń múddeleri men qajettilikterin eskere otyryp jáne balalar men jas stýdentterdiń bastamasy men bastamasyna súıene otyryp, yntymaqtastyq, adamgershilik, demokratıalyq qaǵıdattar negizinde jumysty qurady;

— oqýshylardyń darynyn, qabiletin ashýǵa, bos ýaqytyn qyzyqty da mándi ótkizýge jaǵdaı týǵyzady;

— oqýshylardyń jalpy mádenıetin qalyptastyrady;

— balalar men jasóspirimderdiń jeke erekshelikterin, qyzyǵýshylyqtary men beıimdilikterin zertteıdi, taldaý negizinde oqý oryndarynyń jáne basqa da áleýmettik mekemelerdiń qyzmetkerlerimen birlesip qoǵamdyq paıdaly jáne bos ýaqytyn uıymdastyrýdy júzege asyrady;

— úıirmeler, seksıalar, klýbtar, kórkemónerpazdar birlestikteri jelisin qurady jáne damytady;

— mektep oqýshylarynyń jazǵy demalysyn uıymdastyrady;

— kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy quqyq buzýshylyqtyń aldyn alýǵa yqpal etedi;

— pedagogıkalyq qaraýsyz qalǵan balalar men jasóspirimdermen jeke jumys júrgizedi;

— balalar men jasóspirimderdiń densaýlyǵy men qaýipsizdigi týraly qamqorlyq jasaıdy;

— mektepten tys toptar tárbıeshileriniń, balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteri jetekshileriniń, stýdentterdiń ózin-ózi basqarý organdarynyń qyzmetin qadaǵalaıdy;

— óziniń kásibı jáne ádistemelik deńgeıin joǵarylatady. Pedagog-uıymdastyrýshy mektepte birqatar pedagogıkalyq jumystardy júrgizedi:

— stýdentterge azamattyq-patrıottyq jáne ıdeıalyq-adamgershilik tárbıe berý;

— balalar men jasóspirimder qoǵamdyq birlestikteriniń qyzmetin úılestirý;

— mektep (oqýshy) dep atalatyn ózin-ózi basqarýdy jáne oqýshylardyń bos ýaqytyn uıymdastyrý;

— salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý;

— oqýshylardyń zańsyz minez-qulqynyń aldyn alý.

Uıymdastyrýshy pedagog qyzmetiniń mańyzdy ereksheligi balalar men jasóspirimderge olardyń qyzyǵýshylyqtary men beıimdilikterine sáıkes keletin ártúrli is-áreketterge qatysý múmkindigin berý, sondaı-aq olardyń beıimdilikterin damytýǵa áleýmettik jáne moraldyq kepildikter berý bolyp tabylady. 

Pedagog-uıymdastyrýshy jumysyndaǵy birdeı mańyzdy naqty baǵyt – oqýshylardyń jeke qundylyǵy men qadir-qasıetin qorǵaý, olardy avtorıtarızmnen, qorlaýdan jáne qorlaýdan qorǵaý. Ol mekemede balaǵa qolaıly jáne jaıly jaǵdaı jasaıdy, balalardyń quqyqtarynyń mindetterine, al stýdenttiń praktıkalyq róli onyń mártebesine sáıkes kelýin qadaǵalaıdy.

Tárbıe kúshteriniń qoǵamǵa birigýi de pedagog-uıymdastyrýshy qyzmetiniń taǵy bir ereksheligi bolyp tabylady.

Ol otbasynyń, oqý oryndarynyń, qoǵamdyq uıymdardyń jáne basqa da áleýmettik ınstıtýttardyń kúsh-jigeriniń birligin nyǵaıtady, josparlaýdy jetildiredi, alǵa qoıylǵan tárbıe maqsattaryna jetý úshin barlyq tárbıe quraldarynyń jumysyn úılestiredi.

1.2 Uıymdastyrýshy muǵalimniń is-áreketindegi josparlaý.

Qazirgi jaǵdaıda pedagog-uıymdastyrýshy balalarmen tárbıelik is-áreketti saýatty jobalaý, modeldeý, boljaý jáne josparlaý, óz jumysynda qorshaǵan ortanyń tárbıelik múmkindikterin esepke alý, ár túrli áleýmettik ınstıtýttarmen ózara árekettesý joldaryn óz betinshe izdestirý, balalardy óz betinshe jumys isteýge tarta bilýi kerek. óskeleń urpaqty tárbıeleýdiń tıimdi nátıjelerine qyzyǵýshylyq tanytatyn adamdardyń keń aýqymy , tárbıelik yqpaldardy áleýmettik júıege biriktirý, sondaı-aq oqý qyzmetiniń nátıjelerin barabar baǵalaý jáne taldaý.

Uıymdastyrýshy muǵalimderdiń qujattamasyn taldaý olardyń kópshiliginiń, ásirese eńbek jolyn jańadan bastaǵandardyń jumysyn josparlaýda qıyndyqtarǵa tap bolatynyn kórsetti. Maqsaty, ótkizý formalary, qatysýshylardyń jasy kórsetilmegen buqaralyq is-sharalardyń qarapaıym tizimi uıymdastyrýshy muǵalimniń jumys jospary retinde usynylýy jıi kezdesedi.

Josparlaý kezinde pedagog-uıymdastyrýshy josparlarǵa kelesi jalpy pedagogıkalyq talaptardy eskerýi qajet:

— ǵylymı negizdiligi;

— oryndylyǵy;

— áleýmettik baǵyttylyq;

— ózektiligi;

— oryndalý shyndyǵy;

— jarıalylyq

Uıymdastyrýshy muǵalim tárbıe úrdisiniń tolyqqandy sýbektisi retinde mekteptiń balalar ujymymen birlese otyryp, áleýmettik daǵdylar men qabiletterdi, oqýshylardyń jas erekshelikterin, olardyń únemi ósip kele jatqan qajettilikterin, ózgeretin qyzyǵýshylyqtaryn, tilekterin eskere otyryp, josparlaıdy jáne júzege asyrady. ózin-ózi rastaý jáne ózin-ózi júzege asyrý úshin.

Muǵalimniń uıymdastyrýshysynyń josparlaý prosesi belgili bir rettilikke ıe jáne ózara baılanysty birneshe kezeńderden turady.

Birinshi kezeń. Josparlaýdy bastaǵan kezde uıymdastyrýshy muǵalim mektep dırektorynyń (nemese bólim meńgerýshisiniń/bilim bóliminiń meńgerýshisiniń) ony jumysqa qabyldaý týraly buıryǵynda kórsetilgen onyń mindetteriniń tizbesin naqtylaýy kerek.

Ekinshi kezeń. Bilim berý máseleleri boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń Negizgi, zańnamalyq jáne normatıvtik aktilerin, jastar saıasaty salasyndaǵy federaldy, aımaqtyq jáne jergilikti zańnamany, Bilim Mınıstrliginiń nusqaýlyq-ádistemelik hattary men ádistemelik usynymdaryn, oblystyq, aýdandyq bilim bólimderiniń, komıtetterdiń, balalar men jastar qoǵamdyq birlestikteriniń keńesteriniń jáne t.b. normatıvtik qujattaryn zerdeleý.

Negizgi normatıvtik qujattardy zerdeleý tárbıe qyzmetiniń maqsattaryn, mindetterin, josparlanǵan nátıjelerin (aralyq jáne túpkilikti) durys anyqtaýǵa kómektesedi.

Úshinshi kezeń. Ótken oqý jylyndaǵy jumys qorytyndylarymen jáne mekteptiń jańa oqý jylyna arnalǵan oqý-tárbıe jumysynyń josparymen (Damý baǵdarlamasymen) tanysý.

Tórtinshi kezeń. Oqýshylardyń bos ýaqytyn, qyzyǵýshylyqtaryn dıagnostıkalaý, sondaı-aq olardy ártúrli qyzyqty, paıdaly isterdi josparlaýǵa qatysýǵa tartý maqsatynda saýalnama, áńgimelesý, iskerlik, uıymdastyrý-áreket oıyndaryn ótkizý.

Besinshi kezeń. Memlekettik, halyqtyq merekeler kúntizbesin, mektep, qala (aýyl), oblys, respýblıka ómirindegi mańyzdy oqıǵalardy, halyqaralyq mańyzy bar oqıǵalardy, sondaı-aq aýdandyq, oblystyq, respýblıkalyq konkýrstardy, baıqaýlardy, kórmelerdi, festıválderdi, basqa da buqaralyq is-sharalardy ótkizý josparlaryn, kestelerin zerdeleý jáne paıdalaný, bul oqýshylardyń áleýmettik mańyzy bar, qoǵamdyq qyzmetke qatysý nysandaryn, merzimderin anyqtaýǵa kómektesedi.

Perspektıvaly jyldyq jospar tym úlken bolmaýy úshin siz oǵan qosymsha retinde ótinish bere alasyz:

a) kúntizbelik josparlar túrindegi, sondaı-aq ótkizilý maqsatyn, nysanyn, uıymdastyrýshylardy, qatysýshylardy jáne olardyń jasyn kórsete otyryp, buqaralyq is-sharalardyń tizbesi;

b) balalar uıymdarynyń, úıirmelerdiń, klýbtardyń, synyptardyń tańdaýly aktıvin oqytýdyń perspektıvalyq josparlary;

v) kúzgi, qysqy, kóktemgi kanıkýl kezeńinde is-sharalardy ótkizý josparlary.

Uıymdastyrýshy muǵalimniń jumysynyń nátıjesi onyń is-áreketiniń iske asyrylǵan maqsattarynda kórinedi jáne oqý prosesiniń tıimdilik dárejesin kórsetedi. Ádette, bul nátıjeler kórsetiledi:

— bilim berý mekemesinde tulǵaǵa baǵyttalǵan tárbıe júıesiniń bolýy;

— oqýshylardyń ózin-ózi tárbıeleý, ózin-ózi tárbıeleý, ózin-ózi basqarý qajettilikteri;

— balalardyń adamgershilik tańdaý jasaý, olardyń minez-qulqy men is-áreketterin retteý, olardyń is-áreketterin taldaý, baǵalaý jáne baqylaý qabiletterin damytýda;

— oqýshylardyń jeke basynyń qadir-qasıetin, ózin-ózi baǵalaýyn, ómirdi joǵary qundylyq, optımısik dúnıetanym, maqsat qoıý jáne olarǵa jetý qabileti, óz ómiriniń mánin anyqtaýǵa, ony rýhanı-adamgershilik murattarmen salystyrýǵa degen damyǵan umtylysy retinde túsinýinde;

— tárbıelenýshilerdiń etıkalyq minez-qulyq úlgilerin, mádenıet elementterin meńgerýinde, áleýmettik rólderdi meńgerýde, sondaı-aq quqyq buzýshylyq bolmaǵanda;

— balalardyń tárbıelik áserge barabar emosıonaldy jaýaptarynda.

Uıymdastyrýshy muǵalim balalar men jasóspirimderdi áleýmettik paıdaly qyzmet túrlerin óz betinshe tańdaýǵa, tapsyrmalardy sapaly oryndaýǵa, kimge kómek qajet ekenin kórýge, naqty isterge qatysý nátıjelerin baǵalaýǵa úıretýi kerek. Sondyqtan pedagog-uıymdastyrýshynyń kómekshileri, oqýshylar, pedagogtar, ata-analar, qoǵamdyq birlestikter ókilderi arasynda pikirlesteri neǵurlym kóp bolsa, tıisinshe tárbıe jumysynyń nátıjeleri de soǵurlym jaqsy bolady.

2. Balalar birlestikteri.

2.1. Balalar birlestikteri, túsinigi jáne fýnksıalary

Tárbıe teorıasy men ádistemesinde balalardy biriktiretin balalar qozǵalysy (BUU— nyń Bala quqyqtary týraly Konvensıaǵa sáıkes, bul 7 jastan 18 jasqa deıin) tulǵany damytýdyń, onyń áleýmettenýiniń mańyzdy faktory degen ıdeıa burynnan bar jáne bar, óıtkeni ol qazirgi zamanǵy qozǵalystardyń naqty túri bola otyryp, búkil álemde demokratıanyń bastapqy kezeńi, azamattyqtyń qaınar kózi, qoǵamdaǵy shyǵarmashylyq áleýetti damytý. Alaıda, bizdiń elde pıoner jáne komsomol uıymdary ydyraǵannan keıin biraz ýaqyt boıy balalar qozǵalysy quldyrap ketti. Balalar men jasóspirimderdiń tynyshtyǵy, ózderińiz biletindeı, balalar ortasyndaǵy jaǵymsyz qubylystarǵa, mekteptiń tárbıe jumysy júıesindegi quldyraýǵa ákeldi.

Biraq qazirgi ýaqytta jaǵdaı ózgerýde. Elimizdiń kóptegen óńirlerinde balalar qozǵalysy mazmuny men ádistemesi boıynsha ártúrli balalar men jasóspirimder uıymdarynyń nysandaryn ala otyryp, kúsh alýda. Bul uıymdar bilim berýde jaqsy kómek bolady. Balalar men jastar uıymdary týraly zańdar men qaýlylar qabyldandy . Balalar birlestikteri qazirgi jaǵdaıda túbegeıli aıyrmashylyqqa ıe: olar áleýmettik sıpatta. Memleket quqyqtyq qorǵaýdy, materıaldyq, qarjylyq qoldaýdy qamtamasyz etedi, biraq quryltaıshy emes jáne olardyń qyzmetin rettemeıdi. Olar táýelsiz áleýmettik mártebege ıe bolady. Memleket komersıalyq, dinı birlestikterdi qoldamaıdy, tirkeýden bas tartý, qyzmeti Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyna, qoǵamdyq birlestikter týraly zańǵa qaıshy keletin birlestikterge tyıym salý quqyǵyn ózine qaldyrady.

Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi.

1. Kargına, Z.A. Qosymsha bilim berý balalar birlestiginiń jappaı tárbıe jumysynyń formalary [Mátin] / Z.A. Kargına // Vneshkolnık. Balalarǵa qosymsha bilim berý, qoǵamdyq, eńbek jáne kórkemdik tárbıe berý. - 2006. - No 7 - 8. - S. 41–44.

2. Muǵalim-uıymdastyrýshyǵa kómektesý. - Mn.: Red. «Krasıko-Prınt» JSHS, 2004 j.

3. Azamatty tárbıeleý / Qurast. T.E.Zavodova, Iý.A.Lejneva. - Mınsk: Krasıko-Prınt, 2006 j.

4. Balalar qozǵalysy. - Mn.: Red. «Krasıko-Prınt» JSHS, 2004 j.

5. Rýhanı-adamgershilik tárbıe / Qurast. S.A.Tıtova. - Mınsk: Krasıko-Prınt, 2006 j.

6. Lızınskıı, V.M. Bilim berýdegi qabyldaýlar men formalar. - M .: «Pedagogıkalyq izdenis» ortalyǵy, 2004 j.

7. Smırnov, N.K. Densaýlyqty saqtaıtyn bilim berý tehnologıalary jáne mekteptegi densaýlyq psıhologıasy. – M.: ARQTI, 2005 j.

---