InfoHub Logo

Jýrnalısıka salasyna qyzyqpaıtyn adam kemde- kem. Sebebi, bul salada barlyq qyzyq ta, qıynshylyq ta, tańǵalarlyq jaǵdaılar, kútpegen kezdesýler, el estip kórmegen shytyrman oqıǵalar men áńgimelerdiń toly ortasy. Dál osy mamandyqty meńgerip jumys jasaǵysy keletinder kóp- aq. Endeshe báriniń kókeıindegi júrgen suraqtardy talqylap, ashyp kóreıik!

1) Jýrnalıs degen kim?

Jýrnalıs- aqparatqa toly maıdannyń jaýyngeri. Ǵalamdaǵy bolyp jatqan jańalyqtar men oqıǵalardyń jarshysy. Jaqsylyq pen jamandyqty qatar estip, qoǵamǵa aına qatesiz jetkizetin tulǵa. Qoǵam tynysyndaǵy túıtkildi máselerdi sheshýde erinbeı atsalysyp, oń nátıjege jetpeı tynbaıtyn jan.

2) Jýrnalısıkanyń túrleri:

- Radıo jýrnalısıka;

- Tele jýrnalısıka;

- Gazet, jýrnal, saıt;

- Baspasóz isi.

⠀3) Jýrnalıste bolý kerek qasıetter?

"Mamandyqtyń jamany joq, biraq munyń kez kelgenine ıkemdilik qajet, bul- jaı kúneltý, tamaq asyraýdyń ǵana joly emes, úlken ónerdi, zor sheberlikti qajet etetin nárse"dep Júsipbek Aımaýytuly aıtqandaı qaı salaǵa bolmasyn adamnyń bir qyry, eptiligi qajet. Kez kelgen jumysqa taza nıet pen ynta qajet. Al jýrnalısıkaǵa erekshe daryny bar, shyǵarmashylyqqa jaqyn, otjandy elgezek jandar kerek. Jaı ǵana kógildir ekrannan shyǵyp kórinsem boldy deý óte qate oı. Sebebi, ekrannyń arǵy betindegi jýrnalısiń de qarqyny kórermenge belgili. Al bar janyn salyp, ynta- shyntasymen jumys jasaıtyn jýrnalıser halyq arasynda belgili. Olarǵa sol úshinde suranys joǵary. Tipti ómirden ótse de máńgi halyq jadynda qala bermek. Qoǵam úshin jasaǵan eren eńbekteri men aqqan terleri ǵasyrlar ótse de urpaqtan- urpaqqa maqtanyshpen jete beredi. Eli men jeri úshin tynbaıtyn tórtinshi bılik ókilderine patrıottyq sezim, halqyna janasharlyq, adaldyq, kópshildik, ashyq minezdilik, meıirimdilik,qaıtpas qaısarlyq qajet. Sondyqtan da jýrnalıske artylar júk aýyr.

⠀4) Jýrnalısıka fakúlteti nemese Jýrnalısıka kýrsy?

Bul jerde 4 jyldyq bakalavrdy oqyǵan duryspa?Álde 2- 3 aılyq kýrsty oqyǵan jón be degen suraqty talqylaıyq. Mektepti bitirip, shyǵarmashylyq qasıetterińizdi shyńdap óz júrek qalaýyńyzben ýnıversette oqyǵanyńyz durys. Bakalavrǵa múmkindik bolmasa, magıstratýra, tipten bolmasa doktorantýrada oqyp kásibı profesorlardan bilim alyńyz. Eń aldymen bazalyq teorıalyq bilim qajet. Ýnıverde jan- jaqty shyńdalasyz. Túrli olımpıadalarda,ǵylymı jobalarda, konferensıalarda óz- ózińizdi kórsetip,izdenis jolynda júresiz. Árıne teorıalyq bilim qaı salada da azdyq etedi. Ýnıverde oqyp júrip- aq telearna, gazet- jýrnal redaksıalaryna baryp praktıkadan ótesiz. Qaısysy unaıdy,qaısysy janyńyzǵa jaqyn sony tańdaısyz.

Al muny siz jaı ǵana kýrstan bilip shyqpaısyz. Kýrs oqyp alyp jýrnalısıka álemine ońaı kirip ketemin deý qate. Aýyrdyń ústimen, jeńildiń astymen júrmeı bilim alyp, tájirıbe jınap qana naǵyz maman bola alasyz. Ataǵy jaryp turǵan telejúrgizýshilerdiń sabaqtaryna qatysyp jýrnalısıkany tolyq uǵyp ala almaısyz. Kýrsqa qatystym deý bir tildiń álipbıin ǵana úırenýmen teń. Qaı iste de joǵary bilimmen qatar,úlken tájirıbe kerek.

5) Jýrnalıske qoıylatyn talaptar:

- Jazý stıli. Kez kelgen jýrnalıs jaza bilýi mindetti. Óz oıyńyzdy qaǵaz betine túsirip, oqyrmanǵa jetkize bilý de óner.

- Naqty ári dál sóıleý. Keremet sóıleý arqyly kópshiliktiń nazaryn ózińizge birden aýdara jáne tyńdata alasyz. Sondyqtan jazý men sóıleý jýrnalısiń basty quraly.

- Ózindik obraz. Ózindik obrazdy ishki talǵamyńyz qalyptastyrady. Iaǵnı, sándi kıiný, jarasymdy qylyq, jaǵymdy is- áreketter, mımıka, dıksıa, aksesýarlar,áshekeı buıymdar quraıdy. Qymbat brendti kıim kıý mindetti emes. Bastysy jarasymdy túste jáne stılde bolǵany durys.

- Dúnıetanym deńgeıi. Kez kelgen taqyrypqa degen bilim, aqyl- oı, kózqaras, emosıa dúnıetanymyńyzdy kórsetedi. Jýrnalıstiń barlyq saladan habardar bolýy kerek. Sonda ǵana óz oıy men kózqarasyn anyq jetkize alady. Dúnıetanym deńgeıińiz bilimińizden, oqyǵan kitaptardan, kórgen kınolardan,ártúrli adamdarmen suhbattasýdan, saıahattap barǵan jerlerińiz, kórgen bilgen oqıǵalardan, tájirıbelerden jınaqtalady.

6) Qazaqstanda jýrnalısıkany oqytatyn joǵary oqý oryndary:

Ál- Farabı atyndaǵy QazUÝ, L. N. Gýmılev atyndaǵy EUÝ, SDÝ, KIMEP ýnıversıteti, Býketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıteti, t. b.  

Nuraı Jylqybaı

---