Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý - basty mindet
Ońtústik Qazaqstan oblysy, Báıdibek aýdany,
«Bógen» jalpy orta mektebiniń muǵalimi
Ásilbek Roza Nysanqyzy
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý - basty mindet
2012 jylǵy 27 qańtardaǵy Elbasy N. Nazarbaevtyń «Áleýmettik – ekonomıkalyq jańǵyrtý - Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý maqsatynda 5 jyldyq ulttyq jospardy qabyldaý mindeti qoıylǵan.
Ulttyq jospardyń maqsaty - Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý úshin jaǵdaı jasaý. Qazirgi ýaqytta bilim berý júıesinde «fýnksıonaldyq saýattylyqty» qalyptastyrý máselesin negizge alýdyń ózektiligin arttyryp otyr.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy eń aldymen birinshiden, úıden otbasynan bastalady. Óıtkeni, ata - analardyń balalardy oqytýy jáne tárbıeleýi ulttyq josparda fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi tetikteriniń (mehanızmderiniń) biri bolyp kórsetilgen.
Birinshiden, fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz - adamdardyń áleýmettik, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq qyzmetterge aralasýy. Biz ekonomıkamyzdaǵy, áleýmettik – saıası jáne rýhanı ómirimizdegi jetistikterdi zańdy túrde maqtan etemiz. Tipti «ekonomıka» degen sózdiń ózin sózbe sóz aýdarsaq «úı sharýashylyǵy» degendi bildiredi. Sondyqtan da otbasyndaǵy ekonomıkany memlekettik ekonomıkanyń quramdas bóligi retinde qaraýǵa týra keledi. Demek, oǵan baıypty túrde bilimmen ári sharýaqorlyqpen qaraý kerek.
Bilimmen qaraý degen túsinikti, al sharýaqorlyqpen qaraý degen ne nárse? Sharýaqorlyqpen qaraý degenimiz mynaý: Úıde jelinbeı qalǵan nannyń úzinderin, qabyqtaryn jáne keýip qalǵan nandy eshqashan laqtyryp tastamaý. Nannyń bizdiń ómirimizdegi mańyzy týraly – bul tamaqqa ata - ana balasyn izgi qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý kerek. Halqymyz nandy ejelden qasterlep, qurmettep keledi. Alaıda nannyń bar ekenine ári onyń árqashan bolatynyna degen senimdilik. Adamǵa jalǵyz nan ǵana qajet emes, biraq nanda mıneraldy zattar bar. Mysaly, kalıı ortalyq nerv júıesiniń qalypty jumys isteýinde jetekshi rol atqarady, temir – qan túzetin element jáne t. b. Bıdaı men qara bıdaıdyń dáninde vıtamınderdiń edáýir mólsheri bar. Ásirese, ol V tobyndaǵy vıtamınderge: tıamın (V1), rıboflavın (V2), nıkotın qyshqylyna (RR) baı. Balalardyń tamaqtanýynda V2 jáne RR vıtamınderiniń roli óte zor. Balanyń boıynyń ósýine yqpal etedi. Bul jerde nanǵa degen qurmet, sharýaqorlyqpen paıdalaný týraly áńgime tipti de tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty týyp otyrǵan joq. Jalpy, bul jerde ata - ananyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy, sonyń ishinde balanyń nanǵa degen uqyptylyqpen qaraýy bolyp otyr.
Otbasynda árbir gramdy, vatty, mınýtty esepteı almaıtyn jáne de eseptegisi kelmeıtin balanyń úı sharýasyna da qyry bolmaıdy. Balanyń boıyna rýhanı qundylyqtardy qalyptastyrýǵa, jaǵymsyz minez - qulyq ádetterden aryltýǵa kómek beretin fýnksıonaldyq saýattylyq ata - ana boıynda da bolýǵa tıis. Ata – analar balanyń uǵynýyna kómektesýleri kerek. Úıde jaryq pen turmystyq prıborlardy der kezinde sóndirý, toktan ajyratý qajettigin, esik aldaǵy sý qubyrynyń krany arqyly tamshydan ózen quralyp qaıta aǵyp ketip jatqanyn bala bilýge tıis. Eńbektiń baǵasyn bilgen bala onyń nátıjesin de jaqsy baǵalaı biledi. Osynyń bárinde asa tereń ata - ananyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy tur. Balasynyń boıyna adamgershilik problemasyn jáne táýelsizdik elimizdiń baılyǵyna únemdilikpen, yjdahattylyqpen qaraýǵa, adam eńbegimen jasalǵan nárseniń bárin baǵalaı biletin azamattyq eń jaqsy qasıetterdi darytý. Ata – ana balanyń eń áýeli ózderi isteı alatyndy úıretýi tıis. Ákesi dánekerleı bilse – balasyn da úıretsin. Anasy: on saýsaǵynan óner tamǵan sheber eken, árıne qyzyn ónerine sózsiz úıretedi.
Ekinshiden, fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz – ómir boıy bilim alýyna yqpal etetin, avtorlyq baza jasaý. Ómir boıy izdený, ıaǵnı búgingi jahandaný dáýirindegi zaman aǵymyna qaraı ilesip otyrý.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy ekinshiden, mektepten bastalady.
Mektep - úıretetin orta, onyń júregi - muǵalim. Oqýshynyń boıyna bilim nárin darytýǵa kómek beretin fýnksıonaldyq saýattylyq muǵalim boıynda da bolýy tıis. Barlyq elde balaǵa bilim berý erekshe oryn alyp keledi. Balalardyń oılaý qabiletin damytýǵa, baılyǵymyz da, baqytymyz da bolǵan Máńgilik táýelsizdigimizdi kózdiń qarashyǵyndaı saqtaı bilýge oqýshylardy tárbıeleý muǵalimderdiń basty boryshy. Muǵalim sabaqty túrlendirip, ómirmen baılanystyryp ótýinde, pándik bilimderine, eptilikterine jáne saýattylyǵyna súıene otyryp, oqý pánderi arqyly, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý negizinde júzege asady.
Tek bilim ǵana básekege qabiletti tulǵany qalyptastyra alady. Sondyqtan da muǵalim sapaly bilim, salıqaly oı - órisi keń tulǵany qalyptastyrýy úshin 45 mınýttyq sabaǵyn qazirgi zamanǵy bilim berýdiń jańa tehnologıalaryn qoldana otyryp ótý kerek. Osy jerde orys pedagogy A.S.Makarenkonyń «45 jyl muǵalim bolsa da 45 mınýttyq sabaǵyna daıyndalyp kelý kerek» degen naqyl sózin eske alýǵa bolady. Muǵalim oqýshyny tek qana mekteptiń baǵdarlamasymen shektelip qaldyrmaı, teorıalyq bilimderin praktıkalyq jumystarmen, ómirmen baılanystyra bilýge úıretý kerek. Osyndaı ádis - tásilderdi túrlendirip, júıeli túrde paıdalanyp muǵalimniń shákirtteri óz betimen jumys isteýge tez úırenedi.
Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti - muǵalim balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý.
Osyǵan oraı oqýshylardyń alǵan bilimderi negizinde áreket etýge qabilettilik pen danalyqty bildiretin quzyretterdi qalyptasytyrý orta mektepterdegi jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder basym baǵyttarynyń biri bolyp tabylady. Oı - órisi keń tulǵany qalyptastyrýda jaratylystaný pánderiniń orny erekshe. Jaratylystaný ǵylymdarynyń ishinde, ózgelerinen góri, tezirek damyp, kúndelikti ómirde keńinen qoldanys tapqany fızıka. Sondyqtan da bolar, búgingi tańdaǵy rol atqaratyn jetekshi ǵylymdardyń birine aınalyp otyr. Jyl saıyn kóptegen jańashyldardyń beti ashylýda. Fızıka ǵylymynyń ilgerilegen alǵy shebin bylaı qoıǵanda, tipti onyń kúnbe - kúngi turmysta jan - jaqty oryn tebe bastaǵan salalaryn fýnksıonaldyq saýattylyǵy bar oqýshylar erkin boılap alýy kerek.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý - jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder oqýshylardyń ómirlik daǵdylaryn damytýdyń basty sharty.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý - oqýshynyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytýdyń úılesimdi joly.
Olaı bolsa, fýnksıonaldyq saýattylyq oqýshynyń belgili ortada ómir súrýi úshin qajetti dep sanalatyn jáne bilim, bilik daǵdylarynyń jıyntyǵy. Ol tek bilim men bilik álemine barýdyń joly ǵana emes, ulttyq áleýmettik damýynyń ólshemi.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý úshin jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder oqýshylardyń sapaly esepterdi óz betinshe shyǵarýyna kóp kóńil bóledi. Sapaly esepter oqýshynyń logıkalyq oılaý qasıetin shyńdaıdy jáne pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady. Sabaqta ártúrli ádis - tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylardyń oı - órisin damytýǵa, esepter shyǵarý kezinde qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa, teorıalyq bilimderin praktıkada qoldana bilýge úıretedi.
Osyndaı maqsattarǵa jetý úshin mynandaı mindetterge toqtalaıyq.
1. Oqýshynyń alǵan teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyra bilý.
2. Oqýshylardyń alǵan sapaly bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý.
3. Kez kelgen problemalyq sıtýasıalardyń sheshimin taba bilýge úıretý
4. Oqýshylardy izdeniske baýlyp, óz betinshe jumys isteýge úıretý
5. Oqýshylardyń bilimderin Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bilim berýdi damytýdaǵy 2011 – 2020 jyldarǵa arnalǵan Memlekettik baǵdarlamasy aıasyndaǵy halyqaralyq zertteýlerge ( TIMS, PISA jáne PIRLS) qatystyrý.
Sapaly esepter shyǵarý barysynda oqýshylar qajetti kólemdegi bilimdi ıgerip qana qoımastan, óz betinshe sheshim qabyldaýǵa jáne bolashaqta mamandyq tańdaýyna yntalandyrylady. Sabaqta sapaly esepter shyǵarý arqyly alǵan bilimderin oqýshylar kúndelikti ómirmen baılanystyryp otyrady, óıtkeni oqýshy oılaýǵa da oılanýǵa da qabiletti.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev bıylǵy Joldaýynda: «Qazaqstan - 2050» Strategıasy – barlyq salıqany qamtıtyn jáne úzdiksiz ósýdi qamtamasyz etetin jańǵyrý joly. Ol – eldigimiz ben birligimiz, erligimiz ben eńbegimiz synalatyn, synala júrip shyńdalatyn úlken emtıhan. Strategıanyń múltiksiz oryndap, emtıhannan múdirmeı ótý, ortaq paryz, abyroıly mindet!» deıdi. Osy ortaq paryzdy, abyroıly mindetti kim qalaı túsinedi, kim qalaı oryndaıdy. Elbasymyzdyń jylqy jylyndaǵy Joldaýyn muǵalimderdiń negizgi oryndaý mindetine: pán sabaqtarynda bolashaq Qazaqstannyń naǵyz azamatynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý bolyp otyr.
Ortaq Otanymyz – Qazaqstannyń odan ári Máńgilik El bolyp órkendeýi úshin, jan – jaqty damýy úshin oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý arqasynda talaı asýlardan abyroımen ótemiz dep jáne muǵalimder tek qana adal salıqaly eńbek etip, fýnksıonaldyq saýattylyǵy bar tulǵa tárbıelep shyǵarymyz dep úáde etemiz
«Bilimnen qymbat nárse joq.
Kóńilde jatsa baspaı tot» degendeı oqýshylar alǵan sapaly bilimderin, tárbıesin, boıǵa daryǵan ónerlerin únemi jańǵyrtyp, jetildirip ony ǵylymı jetistiktermen tolyqtyryp otyrýy tıis.
Qoryta aıtqanda, fýnksıonaldyq saýattylyqty júzege asyrýdyń basty mindeti - oqýshylardyń teorıalyq bilimderin praktıkalyq turǵyda qoldanýymen qatar táýelsiz elimizdiń keleshegine úlken jaýapkershilikpen qaraýǵa úlesterin qosý bolyp tabylady. Osy rette, jaratylystaný baǵytyndaǵy pánderin durys júrgize bilýdiń mańyzy zor.
«Bógen» jalpy orta mektebiniń muǵalimi
Ásilbek Roza Nysanqyzy
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý - basty mindet
2012 jylǵy 27 qańtardaǵy Elbasy N. Nazarbaevtyń «Áleýmettik – ekonomıkalyq jańǵyrtý - Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý maqsatynda 5 jyldyq ulttyq jospardy qabyldaý mindeti qoıylǵan.
Ulttyq jospardyń maqsaty - Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý úshin jaǵdaı jasaý. Qazirgi ýaqytta bilim berý júıesinde «fýnksıonaldyq saýattylyqty» qalyptastyrý máselesin negizge alýdyń ózektiligin arttyryp otyr.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy eń aldymen birinshiden, úıden otbasynan bastalady. Óıtkeni, ata - analardyń balalardy oqytýy jáne tárbıeleýi ulttyq josparda fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi tetikteriniń (mehanızmderiniń) biri bolyp kórsetilgen.
Birinshiden, fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz - adamdardyń áleýmettik, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq qyzmetterge aralasýy. Biz ekonomıkamyzdaǵy, áleýmettik – saıası jáne rýhanı ómirimizdegi jetistikterdi zańdy túrde maqtan etemiz. Tipti «ekonomıka» degen sózdiń ózin sózbe sóz aýdarsaq «úı sharýashylyǵy» degendi bildiredi. Sondyqtan da otbasyndaǵy ekonomıkany memlekettik ekonomıkanyń quramdas bóligi retinde qaraýǵa týra keledi. Demek, oǵan baıypty túrde bilimmen ári sharýaqorlyqpen qaraý kerek.
Bilimmen qaraý degen túsinikti, al sharýaqorlyqpen qaraý degen ne nárse? Sharýaqorlyqpen qaraý degenimiz mynaý: Úıde jelinbeı qalǵan nannyń úzinderin, qabyqtaryn jáne keýip qalǵan nandy eshqashan laqtyryp tastamaý. Nannyń bizdiń ómirimizdegi mańyzy týraly – bul tamaqqa ata - ana balasyn izgi qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý kerek. Halqymyz nandy ejelden qasterlep, qurmettep keledi. Alaıda nannyń bar ekenine ári onyń árqashan bolatynyna degen senimdilik. Adamǵa jalǵyz nan ǵana qajet emes, biraq nanda mıneraldy zattar bar. Mysaly, kalıı ortalyq nerv júıesiniń qalypty jumys isteýinde jetekshi rol atqarady, temir – qan túzetin element jáne t. b. Bıdaı men qara bıdaıdyń dáninde vıtamınderdiń edáýir mólsheri bar. Ásirese, ol V tobyndaǵy vıtamınderge: tıamın (V1), rıboflavın (V2), nıkotın qyshqylyna (RR) baı. Balalardyń tamaqtanýynda V2 jáne RR vıtamınderiniń roli óte zor. Balanyń boıynyń ósýine yqpal etedi. Bul jerde nanǵa degen qurmet, sharýaqorlyqpen paıdalaný týraly áńgime tipti de tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty týyp otyrǵan joq. Jalpy, bul jerde ata - ananyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy, sonyń ishinde balanyń nanǵa degen uqyptylyqpen qaraýy bolyp otyr.
Otbasynda árbir gramdy, vatty, mınýtty esepteı almaıtyn jáne de eseptegisi kelmeıtin balanyń úı sharýasyna da qyry bolmaıdy. Balanyń boıyna rýhanı qundylyqtardy qalyptastyrýǵa, jaǵymsyz minez - qulyq ádetterden aryltýǵa kómek beretin fýnksıonaldyq saýattylyq ata - ana boıynda da bolýǵa tıis. Ata – analar balanyń uǵynýyna kómektesýleri kerek. Úıde jaryq pen turmystyq prıborlardy der kezinde sóndirý, toktan ajyratý qajettigin, esik aldaǵy sý qubyrynyń krany arqyly tamshydan ózen quralyp qaıta aǵyp ketip jatqanyn bala bilýge tıis. Eńbektiń baǵasyn bilgen bala onyń nátıjesin de jaqsy baǵalaı biledi. Osynyń bárinde asa tereń ata - ananyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy tur. Balasynyń boıyna adamgershilik problemasyn jáne táýelsizdik elimizdiń baılyǵyna únemdilikpen, yjdahattylyqpen qaraýǵa, adam eńbegimen jasalǵan nárseniń bárin baǵalaı biletin azamattyq eń jaqsy qasıetterdi darytý. Ata – ana balanyń eń áýeli ózderi isteı alatyndy úıretýi tıis. Ákesi dánekerleı bilse – balasyn da úıretsin. Anasy: on saýsaǵynan óner tamǵan sheber eken, árıne qyzyn ónerine sózsiz úıretedi.
Ekinshiden, fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz – ómir boıy bilim alýyna yqpal etetin, avtorlyq baza jasaý. Ómir boıy izdený, ıaǵnı búgingi jahandaný dáýirindegi zaman aǵymyna qaraı ilesip otyrý.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy ekinshiden, mektepten bastalady.
Mektep - úıretetin orta, onyń júregi - muǵalim. Oqýshynyń boıyna bilim nárin darytýǵa kómek beretin fýnksıonaldyq saýattylyq muǵalim boıynda da bolýy tıis. Barlyq elde balaǵa bilim berý erekshe oryn alyp keledi. Balalardyń oılaý qabiletin damytýǵa, baılyǵymyz da, baqytymyz da bolǵan Máńgilik táýelsizdigimizdi kózdiń qarashyǵyndaı saqtaı bilýge oqýshylardy tárbıeleý muǵalimderdiń basty boryshy. Muǵalim sabaqty túrlendirip, ómirmen baılanystyryp ótýinde, pándik bilimderine, eptilikterine jáne saýattylyǵyna súıene otyryp, oqý pánderi arqyly, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý negizinde júzege asady.
Tek bilim ǵana básekege qabiletti tulǵany qalyptastyra alady. Sondyqtan da muǵalim sapaly bilim, salıqaly oı - órisi keń tulǵany qalyptastyrýy úshin 45 mınýttyq sabaǵyn qazirgi zamanǵy bilim berýdiń jańa tehnologıalaryn qoldana otyryp ótý kerek. Osy jerde orys pedagogy A.S.Makarenkonyń «45 jyl muǵalim bolsa da 45 mınýttyq sabaǵyna daıyndalyp kelý kerek» degen naqyl sózin eske alýǵa bolady. Muǵalim oqýshyny tek qana mekteptiń baǵdarlamasymen shektelip qaldyrmaı, teorıalyq bilimderin praktıkalyq jumystarmen, ómirmen baılanystyra bilýge úıretý kerek. Osyndaı ádis - tásilderdi túrlendirip, júıeli túrde paıdalanyp muǵalimniń shákirtteri óz betimen jumys isteýge tez úırenedi.
Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti - muǵalim balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý.
Osyǵan oraı oqýshylardyń alǵan bilimderi negizinde áreket etýge qabilettilik pen danalyqty bildiretin quzyretterdi qalyptasytyrý orta mektepterdegi jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder basym baǵyttarynyń biri bolyp tabylady. Oı - órisi keń tulǵany qalyptastyrýda jaratylystaný pánderiniń orny erekshe. Jaratylystaný ǵylymdarynyń ishinde, ózgelerinen góri, tezirek damyp, kúndelikti ómirde keńinen qoldanys tapqany fızıka. Sondyqtan da bolar, búgingi tańdaǵy rol atqaratyn jetekshi ǵylymdardyń birine aınalyp otyr. Jyl saıyn kóptegen jańashyldardyń beti ashylýda. Fızıka ǵylymynyń ilgerilegen alǵy shebin bylaı qoıǵanda, tipti onyń kúnbe - kúngi turmysta jan - jaqty oryn tebe bastaǵan salalaryn fýnksıonaldyq saýattylyǵy bar oqýshylar erkin boılap alýy kerek.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý - jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder oqýshylardyń ómirlik daǵdylaryn damytýdyń basty sharty.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý - oqýshynyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytýdyń úılesimdi joly.
Olaı bolsa, fýnksıonaldyq saýattylyq oqýshynyń belgili ortada ómir súrýi úshin qajetti dep sanalatyn jáne bilim, bilik daǵdylarynyń jıyntyǵy. Ol tek bilim men bilik álemine barýdyń joly ǵana emes, ulttyq áleýmettik damýynyń ólshemi.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý úshin jaratylystaný baǵytyndaǵy pánder oqýshylardyń sapaly esepterdi óz betinshe shyǵarýyna kóp kóńil bóledi. Sapaly esepter oqýshynyń logıkalyq oılaý qasıetin shyńdaıdy jáne pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady. Sabaqta ártúrli ádis - tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylardyń oı - órisin damytýǵa, esepter shyǵarý kezinde qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa, teorıalyq bilimderin praktıkada qoldana bilýge úıretedi.
Osyndaı maqsattarǵa jetý úshin mynandaı mindetterge toqtalaıyq.
1. Oqýshynyń alǵan teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyra bilý.
2. Oqýshylardyń alǵan sapaly bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý.
3. Kez kelgen problemalyq sıtýasıalardyń sheshimin taba bilýge úıretý
4. Oqýshylardy izdeniske baýlyp, óz betinshe jumys isteýge úıretý
5. Oqýshylardyń bilimderin Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bilim berýdi damytýdaǵy 2011 – 2020 jyldarǵa arnalǵan Memlekettik baǵdarlamasy aıasyndaǵy halyqaralyq zertteýlerge ( TIMS, PISA jáne PIRLS) qatystyrý.
Sapaly esepter shyǵarý barysynda oqýshylar qajetti kólemdegi bilimdi ıgerip qana qoımastan, óz betinshe sheshim qabyldaýǵa jáne bolashaqta mamandyq tańdaýyna yntalandyrylady. Sabaqta sapaly esepter shyǵarý arqyly alǵan bilimderin oqýshylar kúndelikti ómirmen baılanystyryp otyrady, óıtkeni oqýshy oılaýǵa da oılanýǵa da qabiletti.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev bıylǵy Joldaýynda: «Qazaqstan - 2050» Strategıasy – barlyq salıqany qamtıtyn jáne úzdiksiz ósýdi qamtamasyz etetin jańǵyrý joly. Ol – eldigimiz ben birligimiz, erligimiz ben eńbegimiz synalatyn, synala júrip shyńdalatyn úlken emtıhan. Strategıanyń múltiksiz oryndap, emtıhannan múdirmeı ótý, ortaq paryz, abyroıly mindet!» deıdi. Osy ortaq paryzdy, abyroıly mindetti kim qalaı túsinedi, kim qalaı oryndaıdy. Elbasymyzdyń jylqy jylyndaǵy Joldaýyn muǵalimderdiń negizgi oryndaý mindetine: pán sabaqtarynda bolashaq Qazaqstannyń naǵyz azamatynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý bolyp otyr.
Ortaq Otanymyz – Qazaqstannyń odan ári Máńgilik El bolyp órkendeýi úshin, jan – jaqty damýy úshin oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý arqasynda talaı asýlardan abyroımen ótemiz dep jáne muǵalimder tek qana adal salıqaly eńbek etip, fýnksıonaldyq saýattylyǵy bar tulǵa tárbıelep shyǵarymyz dep úáde etemiz
«Bilimnen qymbat nárse joq.
Kóńilde jatsa baspaı tot» degendeı oqýshylar alǵan sapaly bilimderin, tárbıesin, boıǵa daryǵan ónerlerin únemi jańǵyrtyp, jetildirip ony ǵylymı jetistiktermen tolyqtyryp otyrýy tıis.
Qoryta aıtqanda, fýnksıonaldyq saýattylyqty júzege asyrýdyń basty mindeti - oqýshylardyń teorıalyq bilimderin praktıkalyq turǵyda qoldanýymen qatar táýelsiz elimizdiń keleshegine úlken jaýapkershilikpen qaraýǵa úlesterin qosý bolyp tabylady. Osy rette, jaratylystaný baǵytyndaǵy pánderin durys júrgize bilýdiń mańyzy zor.
You Might Also Like
-
N. V. Gogol atyndaǵy jalpy orta mektebi
