InfoHub Logo

Ormanǵa kómek bereıik.
(Ekologıalyq ertegi – qoıylym)

Avtory: Djýmataeva Aqmaral Bólegenovna jáne 3 synyp oqýshylary.
Qatysatyndar:
Qasqyr - Saıan
Qoıan anasy - Mereı -
Qundyz - Alısher
Túlki - Nazıra
Kirpi - Sarjan
Saýysqan - Annýra -
Sanjar
Aıaýlym
Muǵalim
Ormanshy aǵaı - Narıman

1-qoıylym
Alańqaıǵa orman turǵyndary jınaldy. Olar ózara birdeńege narazylyq bildire sóılesip tur.
Qasqyr (ashýlana). Osy adamdardy ma! Kelip, barlyǵyn qorqytyp, qoqys tastap ketti! Tipti jınamaǵan!
Qoıan ana. Al meniń kójegim shynyǵa aıaǵyn tilip aldy. Endi júre almaı jatyr.
Qundyz. Aıaǵyn tilip alǵany eshteńe etpes. A meniń kishkentaı, súıkimdi balam bir paketke oranyp qalyp, tunshyǵa qala jazdady.
Túlki. (oılana). Iá, jaǵdaıymyz nashar! Ómir súrý qıynǵa soqty. Al myna qoqystyń barlyǵyn jınaı almaımyz.
Kirpi. Nege jınaı almaımyz?
Túlki. Biz tyrysyp edik qoı. Bári zaıa ketti. Kelesi kúni taǵy da qoqystap, lastaıdy..
Qasqyr. Múmkin, olardy ondap turyp qorqytý kerek shyǵar. Mańaıdaǵy qasqyr dostarymdy shaqyraıyn....
Qoıannyń anasy.(sózin bólip). Joq - joq, Qaseke, odan keıin bul adamdar myltyqpen kelýi múmkin. Onda jaǵdaıymyz múldem nasharlaıdy.
Kirpi. Bizge bir sheshimin tabý kerek. Bylaı ómir súrýge bolmaıdy. Adamdar óz qatelikterin túsinetindeı birdeńe isteý kerek..
Qundyz.. Iá, orman - bizdiń tek úıimiz ǵana emes.
Túlki. Árıne. Eger orman qurysa, onda adamdar da jıdek, sańyraýqulaq, jańǵaq, dárilik ósimdikterdi jınaı almaıdy. Olar eshqashan da qyzǵaldaq pen qalampyrdyń jaıqalǵanyn kóre almaıdy, qustardyń ánin estimeıtin bolady. Tipti, jaı taza aýa jutyp, ormanda serýendeı almaıdy.
Saýysqan. Múmkin, men adamdarǵa baryp, bizdiń úıimizdi, bizdiń ormanymyzdy lastamasyn dep túsindirip kelemin.?
Qasqyr. Sen baryp ushqanmen, paıda joq. Adamdar janýarlar men qustardyń tilin túsinbeıdi ǵoı.
Saýysqan. (oılana). Iá, ras. Degenmen, bir ǵajaıyp bolyp, aıtqanymnyń bárin túsinetin adam tabylatyn shyǵar!
Qasqyr. Jaraıd, degeniń bolsyn, ush.
Saýysqan ushyp ketedi. Orman turǵyndary taraıdy.

2-kórinis
Saýysqan mektep qasyna ushyp keledi. Ony balalar baıqap qalady.
Aıaýlym. Oı, qarańdar, qarańdar, qus!
Sanjar. Bul - ala saýysqan ǵoı!
Saýysqan (Úreılene)
O, adamdar, adamdar!
Maǵan qulaq salyńdar!
Orman bizdiń panamyz,
Úıimizdi lastamańyz!.
Jaqsylyqpen kelińiz,
Balamyzǵa tımeńiz.
Ózen, orman, jaılaýdyń
Keremetin joımańyz!
Gúlderdi de julmańyz,
Ormanda ot jaqpańyz.
Ormandy qadirleńiz!
Onyń kózin qurtpańyz!
Aıaýlym. Sanjar, myna saýysqannyń sańqyldaǵan úni muńdy sekildi.
Sanjar. Iá, men de sony baıqadym. Biraq onyń ne aıtqysy kep turǵanyn qaıdan bilemiz?
Aıaýlym. Múmkin muǵalimnen surarmyz
Muǵalimi kirip keledi.
Aıaýlym. Aqmaral Bolegenovna myna saýysqandy tyńdap, onyń ne aıtyp turǵanyn túsinip kórińizshi.
Saýysqan ( sońǵy shýmaqty qaıtalaıdy).
Gúlderdi de julmańyz,
Ormanda ot jaqpańyz.
Ormandy qadirleńiz!
Onyń kózin qurtpańyz!
Muǵalim. Iá, saýysqan kómek surap tur. Ókinishke oraı men qustar tilin túsinbeımin. Biraq, qustardyń tilin túsinetin bir ormanshy atany bilemin. Sol ataǵa baryp keleıik.
Barlyǵy ketedi.

3-kórinis
Baǵanaǵy alańqaıda tomarshada(oıynshyq) kójekti sıpap ormanshy ata otyr.
Ormanshy ata. (kúrsinip) Eee, sorly kójegim - aı! Aıaǵyń jazylyp ketedi, ýaıymdama. Eı, adamdar - aı, bárin qoqystapty. Qalaı urynbassyń!
Saýysqan ushyp kiredi. (Fonogram qoıylady) Óz ánin aıta jóneledi.
Ormanshy. Mine, saýysqan da shaǵymdanyp jatyr, baıǵusym - aı!
Muǵalim men oqýshylar kiredi.
Muǵalim. Sálemetsiz be, ata! Bizge myna saýysqandy túsinýge kómektesińizshi. Ol bizge birdeńe aıtqysy keledi..
Ormanshy (qabaǵyn túıe) Túsinetini nesi bar? Sizder aınalaǵa qarańyzdarshy, sonda bárin túsinesizder. Sizderden barlyǵy kómek surap jatyr.
Muǵalim. Ras - aý, balalar. Aınalaǵa qarańdarshy, qansha kóp qoqys jatyr.
Sanjar. Apaı, bul jerdi jınaýǵa kómek kerek. Men mekteptegi balalardy shaqyryp keleıin.(júgirip ketedi)
Aıaýlym. Jınap alǵasyn, ormannyń tazalyǵyn qadaǵalap júremiz. Barlyǵyna tabıǵatta ózin qalaı ustaý kerektigin túsindiretin bolamyz.
Muǵalim. Únqaǵaz salamyz, adamdar ormandy lastamaı oǵan kómek qajet ekenin túsinedi. Ormanǵa dál qazir kómektese bastaıyq.
Jınaı bastaıdy. Áýen oınap turady. Olarǵa Sanjar men basqa da balalar qosyla ketedi. «Ormandy saqtańdar!» degen tablıchka qoıady. Orman turǵyndary jınalady.
Qasqyr. Aınala tazardy, kóńilim aǵardy!
Túlki. Ormanymyz jaınaı tústi!
Qoıan ana. Kójegim de jylaýyn qoıdy. Jazylǵasyn, sekirip júgirer áli!
Qundyz.(bober) Bulaǵymyz tazardy, kóńilimiz jaqsardy.
Kirpi. Jaqsylyqpen kelińizder adamdar, balamyzǵa tımeńizder eshqashan!
Barlyǵy birge.
Orman bizdiń úıimiz!
Qadirlep ony súıińiz!