Ot aýyzdy, oraq tildi, qaısar aqyn
Qasym Amanjolovtyń 100 mereıtoıyna arnalǵan «Ot aýyzdy, oraq tildi, qaısar aqyn» atty poezıa keshiniń senarıi
Keshtiń maqsaty: oqýshylardy patrıottyqqa, adaldyqqa, adamgershilikke baýlý. Aqynnyń óleńderin mánerlep oqý arqyly ony bolashaq urpaqtyń boıyna sińirý
Qurmetti ustazdar men oqýshylar!
1júrgizýshi: «Jasyq óleń emes, asyl óleń» jazýdy maqsat etken qaısar aqyn Qasym Amanjolovtyń 100 jasqa tolýyna baılanysty ótkizgeli turǵan «Ot aýyzdy, oraq tildi, qaısar aqyn» atty poezıa keshine qosh kelipsizder!
«Órtke tıgen daýyldaı» órshil óleńderimen qazaq poezıasyna jańa lep, erekshe serpin ala kelgen daýylpaz aqyn Qasym Amanjolovtyń týǵanyna 100 jyl tolýyna baılanysty aqyn shyǵarmashylyǵyna arnalǵan mádenı is – sharalar jer – jerde ótip jatqany belgili.
2 - júrgizýshi: Aqyn Qasym Amanjolov 1911 jyly Qaraǵandy oblysy, Qarqaraly aýdanynda dúnıege kelgen. Kedeı, sharýa otbasynda týǵan. Ata – anasynan jastaı jetim qalǵan, keıin ınternatta oqyp, bastaýysh klastyń bilimin alǵan. 1927 – 1930 jyldary mal dárigerlik tehnıkýmynda oqydy. Ony bitirgen soń Oral qalasyndaǵy pedınstıtýt ta oqydy. Osy jyldarda óleń jazýǵa talpynǵan jigit1932 jyly Almatyǵa kelip, «Lenınshil gazetine» qyzmetke turady. Alǵashqy óleńi 1931 jyly Oral oblysy «Ekpindi qurylys» gazetinde basyldy. Alǵashqy óleńder jınaǵy 1939 jyly «Ómir syry» degen atpen jaryq kórdi.
1 – júrgizýshi: Uly aqyn myna ómirde nebári 44 – aq jyl ǵumyr keshti. Asa az ómir. Qamyshynyń sabyndaı tym sholaq ǵumyr. Munyń ústine onyń osy ómiri asa aýyr, jetimdikpen, asharshylyqpen jáne apatpen, alapat ot jylynda ótse, 1947 jyly aýrýmen arpalysy taǵy bar. Mine, osyndaı alasapyran ýaqytta kún keship júrip, aqyn bolyp týyp, 4 tomdyq asyl mura qaldyrý, qazaq jyrynyń shyńy bolyp maǵynaly da, mahabbatty ǵumyr keshý, árıne qaıran qalarlyq qubylys.
2 – júrgizýshi: Sondyqtan da onyń «Órtke tıgen daýyldaı óleńderin» eshkim de Qasymnyń ózi emes dep aıta almaıdy. Dúnıege kelip jatqan jańa urpaqtar da onymen únemi júzdesip, asyl – mol baılyǵyn shaıqap, ózderiniń qýat – shamasyn baıqaýda.
Án: «Ózim týraly» óleńi
Oryndaıtyn: -----------------------
Qasym Amanjolov, árıne óz zamanynyń perzenti. Onyń jyrlarynda ozbyrlyqqa kónbeý, óktemdikke tózbeý, ádiletsizdikke qarsy turý sezimi aıqyn kórinedi.
Týǵan dalasyn tap Qasymdaı egilip, tógilip, emirenip jyrlaǵan aqyndar kemde kem.
Qazaqstan deıtin meniń bar elim,
Jatyr alyp jarty dúnıe álemin!
Bul dalany anam jaspen sýarǵan,
Bul dalada atam qolǵa tý alǵan.
Olaı bolsa, aqynnyń týǵan jer taqyrybyndaǵy óleńderine kezek bereıik.
«Aralym, aıdyn shalqarym» ------------
«Han táńiri» -----------------
«Kókshetaý» ----------------
«Kóktem» -------------
«Baspana» ---------------
«Almaty» ----------------
«Qazaqstan» ----------------
«Betpaqdala» ----------------
«Saryarqa» ------------------
«Jaıyq» --------------
«Daýyl» -----------------
«Aýyl syrty marjan kól» -------------
«Kún kótergen qaryndas» ---------------
«Atameken» ---------------
«Alataý» ----------------
«Nurly dúnıe» ---------------------
Quıa alman úgitilgen balshyq óleń
Kóńilimdi jasadym tamashamenen.
Seriniń semserindeı sertke taqqan,
Óleńniń ótkirin bir alshy menen.
degenin estip, kóziniń nuryn sońǵy tamshysyna deıin sarqyp beretinine bas urasyń. Kelesi jastyq jyrlary
«Jas dáýren» --------------
«Nartáýekel» ---------------
«Balalyq shaq týraly» ----------------
«Qara aǵash» -------------
Dombyramda bir kúı bar tartylmaǵan,
Kóńilimde bir syr bar aıtylmaǵan.
Kúıimdi de, syrymdy syılar edim,
Janym súıer jar bolsań jarqyldaǵan.
Jyrlaryn mahabbat jyrlaryn arnaǵan. Olaı bolsa, súıispenshilik jyrlary nazarlaryńyzda.
«Aıtshy janym» ---------------
«Saıra, saıra Sandýǵashym» ----------------
«Álde» -----------------
«Seniń alma baǵyńda» ----------------
«Súıdim dediń» -----------------
«Qaryndasym Marfýǵa»----------------
«Balam aýyrǵanda» ----------------
«Darıǵashym» --------------
«Darıǵaǵa hat» --------------
Qasym Amanjolov jaratylysty, tabıǵat kórinisin kóldeneń kózben kórýshi bolyp jyrlamaıdy. Ol dáýirdi, Otandy aıta ma, aýyr kúnder men syn saǵatty aıta ma, qýana ma, kúıine me - sonyń bárinde aqyn tabıǵat sýretterin, minezin óz minezi men óz sýretine aınaldyrady. Uly Otan soǵysy jyldary jazǵan «Aqyn ólimi týraly ańyz» poemasy aqyn tvorchestvosynyń eń bıik satysy. Maıdanda qaza bolǵan qazaq aqynynyń erlik ólimine arnalǵan bul shyǵarma aqynnyń jarqyn tulǵasyn otty sezimmen beınelegen.
«Aǵaıyma» ------------
«Aqshalyq» ----------------
«Dostar, qaıda júrsińder» ------------------
Qasym Amanjolov - bilikti aýdarmashy aqyn. Ol aýdarǵan Pýshkın, Rýstavelı, Maıakovskıı, Taras Shevchenko óleńderi – qazaq ádebıetiniń aýdarma óneri salasyndaǵy eleýli tabystary. Onyń tvorchestvosy ádebıet tarıhynan berik oryn aldy. Ári qaraı aqynnyń arnaý óleńderine kezek bereıik
«Chernyshevskııge»
«Gorkıı» 7 – synyp Ǵalymbek Gúljaına
«Aqyn»(Maıakovskıı týraly) ----------------
«Aqynnyń eskertkishi» (Pýshkınge arnaý) ---------------------
«Jambyl» ------------------
«Muhtar aǵa» ----------------------
«Abaı armany» ----------------
«Sultanmahmut týraly ballada» -----------------------
«Baýyrjan» ---------------
«Tóleýtaıǵa» --------------------
«Elý jasar Elýbaı» -------------------
1970 jyldardyń jańa Qasymy aqyn Muqaǵalı Maqataev «Qasym degen – qalǵyǵan janartaý ǵoı!»,- dep ózi ǵana moıyndap qoımaı, ózgelerdi de moıyndatyp keledi. Onyń Qasymǵa arnaǵan jyry – Uly Qasymǵa máńgilik qoıylǵan eskertkishtiń biri.
1. M. Maqataev «Qasym solaı bolmasa» -----------------
2. M. Shahanov «Qasymdy qabyldamaǵan adam qaqynda» ----------------
3. «Qaısar Qasym» ---------------------
Keshtiń maqsaty: oqýshylardy patrıottyqqa, adaldyqqa, adamgershilikke baýlý. Aqynnyń óleńderin mánerlep oqý arqyly ony bolashaq urpaqtyń boıyna sińirý
Qurmetti ustazdar men oqýshylar!
1júrgizýshi: «Jasyq óleń emes, asyl óleń» jazýdy maqsat etken qaısar aqyn Qasym Amanjolovtyń 100 jasqa tolýyna baılanysty ótkizgeli turǵan «Ot aýyzdy, oraq tildi, qaısar aqyn» atty poezıa keshine qosh kelipsizder!
«Órtke tıgen daýyldaı» órshil óleńderimen qazaq poezıasyna jańa lep, erekshe serpin ala kelgen daýylpaz aqyn Qasym Amanjolovtyń týǵanyna 100 jyl tolýyna baılanysty aqyn shyǵarmashylyǵyna arnalǵan mádenı is – sharalar jer – jerde ótip jatqany belgili.
2 - júrgizýshi: Aqyn Qasym Amanjolov 1911 jyly Qaraǵandy oblysy, Qarqaraly aýdanynda dúnıege kelgen. Kedeı, sharýa otbasynda týǵan. Ata – anasynan jastaı jetim qalǵan, keıin ınternatta oqyp, bastaýysh klastyń bilimin alǵan. 1927 – 1930 jyldary mal dárigerlik tehnıkýmynda oqydy. Ony bitirgen soń Oral qalasyndaǵy pedınstıtýt ta oqydy. Osy jyldarda óleń jazýǵa talpynǵan jigit1932 jyly Almatyǵa kelip, «Lenınshil gazetine» qyzmetke turady. Alǵashqy óleńi 1931 jyly Oral oblysy «Ekpindi qurylys» gazetinde basyldy. Alǵashqy óleńder jınaǵy 1939 jyly «Ómir syry» degen atpen jaryq kórdi.
1 – júrgizýshi: Uly aqyn myna ómirde nebári 44 – aq jyl ǵumyr keshti. Asa az ómir. Qamyshynyń sabyndaı tym sholaq ǵumyr. Munyń ústine onyń osy ómiri asa aýyr, jetimdikpen, asharshylyqpen jáne apatpen, alapat ot jylynda ótse, 1947 jyly aýrýmen arpalysy taǵy bar. Mine, osyndaı alasapyran ýaqytta kún keship júrip, aqyn bolyp týyp, 4 tomdyq asyl mura qaldyrý, qazaq jyrynyń shyńy bolyp maǵynaly da, mahabbatty ǵumyr keshý, árıne qaıran qalarlyq qubylys.
2 – júrgizýshi: Sondyqtan da onyń «Órtke tıgen daýyldaı óleńderin» eshkim de Qasymnyń ózi emes dep aıta almaıdy. Dúnıege kelip jatqan jańa urpaqtar da onymen únemi júzdesip, asyl – mol baılyǵyn shaıqap, ózderiniń qýat – shamasyn baıqaýda.
Án: «Ózim týraly» óleńi
Oryndaıtyn: -----------------------
Qasym Amanjolov, árıne óz zamanynyń perzenti. Onyń jyrlarynda ozbyrlyqqa kónbeý, óktemdikke tózbeý, ádiletsizdikke qarsy turý sezimi aıqyn kórinedi.
Týǵan dalasyn tap Qasymdaı egilip, tógilip, emirenip jyrlaǵan aqyndar kemde kem.
Qazaqstan deıtin meniń bar elim,
Jatyr alyp jarty dúnıe álemin!
Bul dalany anam jaspen sýarǵan,
Bul dalada atam qolǵa tý alǵan.
Olaı bolsa, aqynnyń týǵan jer taqyrybyndaǵy óleńderine kezek bereıik.
«Aralym, aıdyn shalqarym» ------------
«Han táńiri» -----------------
«Kókshetaý» ----------------
«Kóktem» -------------
«Baspana» ---------------
«Almaty» ----------------
«Qazaqstan» ----------------
«Betpaqdala» ----------------
«Saryarqa» ------------------
«Jaıyq» --------------
«Daýyl» -----------------
«Aýyl syrty marjan kól» -------------
«Kún kótergen qaryndas» ---------------
«Atameken» ---------------
«Alataý» ----------------
«Nurly dúnıe» ---------------------
Quıa alman úgitilgen balshyq óleń
Kóńilimdi jasadym tamashamenen.
Seriniń semserindeı sertke taqqan,
Óleńniń ótkirin bir alshy menen.
degenin estip, kóziniń nuryn sońǵy tamshysyna deıin sarqyp beretinine bas urasyń. Kelesi jastyq jyrlary
«Jas dáýren» --------------
«Nartáýekel» ---------------
«Balalyq shaq týraly» ----------------
«Qara aǵash» -------------
Dombyramda bir kúı bar tartylmaǵan,
Kóńilimde bir syr bar aıtylmaǵan.
Kúıimdi de, syrymdy syılar edim,
Janym súıer jar bolsań jarqyldaǵan.
Jyrlaryn mahabbat jyrlaryn arnaǵan. Olaı bolsa, súıispenshilik jyrlary nazarlaryńyzda.
«Aıtshy janym» ---------------
«Saıra, saıra Sandýǵashym» ----------------
«Álde» -----------------
«Seniń alma baǵyńda» ----------------
«Súıdim dediń» -----------------
«Qaryndasym Marfýǵa»----------------
«Balam aýyrǵanda» ----------------
«Darıǵashym» --------------
«Darıǵaǵa hat» --------------
Qasym Amanjolov jaratylysty, tabıǵat kórinisin kóldeneń kózben kórýshi bolyp jyrlamaıdy. Ol dáýirdi, Otandy aıta ma, aýyr kúnder men syn saǵatty aıta ma, qýana ma, kúıine me - sonyń bárinde aqyn tabıǵat sýretterin, minezin óz minezi men óz sýretine aınaldyrady. Uly Otan soǵysy jyldary jazǵan «Aqyn ólimi týraly ańyz» poemasy aqyn tvorchestvosynyń eń bıik satysy. Maıdanda qaza bolǵan qazaq aqynynyń erlik ólimine arnalǵan bul shyǵarma aqynnyń jarqyn tulǵasyn otty sezimmen beınelegen.
«Aǵaıyma» ------------
«Aqshalyq» ----------------
«Dostar, qaıda júrsińder» ------------------
Qasym Amanjolov - bilikti aýdarmashy aqyn. Ol aýdarǵan Pýshkın, Rýstavelı, Maıakovskıı, Taras Shevchenko óleńderi – qazaq ádebıetiniń aýdarma óneri salasyndaǵy eleýli tabystary. Onyń tvorchestvosy ádebıet tarıhynan berik oryn aldy. Ári qaraı aqynnyń arnaý óleńderine kezek bereıik
«Chernyshevskııge»
«Gorkıı» 7 – synyp Ǵalymbek Gúljaına
«Aqyn»(Maıakovskıı týraly) ----------------
«Aqynnyń eskertkishi» (Pýshkınge arnaý) ---------------------
«Jambyl» ------------------
«Muhtar aǵa» ----------------------
«Abaı armany» ----------------
«Sultanmahmut týraly ballada» -----------------------
«Baýyrjan» ---------------
«Tóleýtaıǵa» --------------------
«Elý jasar Elýbaı» -------------------
1970 jyldardyń jańa Qasymy aqyn Muqaǵalı Maqataev «Qasym degen – qalǵyǵan janartaý ǵoı!»,- dep ózi ǵana moıyndap qoımaı, ózgelerdi de moıyndatyp keledi. Onyń Qasymǵa arnaǵan jyry – Uly Qasymǵa máńgilik qoıylǵan eskertkishtiń biri.
1. M. Maqataev «Qasym solaı bolmasa» -----------------
2. M. Shahanov «Qasymdy qabyldamaǵan adam qaqynda» ----------------
3. «Qaısar Qasym» ---------------------
You Might Also Like
