InfoHub Logo

Eýrazıanyń besigi, qazba baılyqqa mol jer-Qazaqstan.Biraq nege sonyń barlyǵyn biz durystap paıdalana almaımyz?Halyq kez-kelgen nárseni bılikte otyrǵan kisilerge jabady."Álemdi ózgertkiń kelse ózińnen basta" degen sóz bar emes pe?Nelikten eń aldymen ózimiz ózgermeske?

Kózińdi ash, oıan qazaq, kóter basty,
Ótkizbeı qarańǵyda beker jasty.
Jer ketti, din nasharlap, hal aram bop,
Qaraǵym, endi jatý jaramas-ty.,-dep jyrlaǵan, jıyrmasynshy ǵasyrda ómir súrgen Mirjaqyp Dýlatulynyń "Oıan, qazaq" óleńindegi másele qazir de oryn alaıyn dep otyr.Bir aıyrmashylyǵy qazirgi zamanda oqımyn deseń tegin mektep, turamyn deseń baspana bar.Demek,eshqandaı problema joq. Naǵyz problema qoǵam jalqaýlanyp ketkenbe?Ata-babamyz qanshama ǵasyrlar boıy óskeleń urpaq úshin, bolashaq úshin janyn qıyp, elin qorǵady.Qansha jerden qınalsa da eshqashan berilmedi.On jetinshi ǵasyrlardan bastap jońǵarlardan qorlyq kórip, eki jarym mıllıon halqynan aıyryldy, sonda da elim dep berilmedi.Azattyq úshin kúresti.Qaraqumdaǵy ótken quryltaıdaǵy Bógenbaı batyrdyń:
 «Biz jaýdan kek alýymyz kerek, jeńemiz nemese qolǵa qarý ustap, shaıqasta aq ólimmen elemiz, qarttarymyzdyń, áıelderimizdiń, balalarymyzdyń zar-muńy men kóz jasyn kórip tiri júre almaımyz...» degen sózi she?Osy sózderden-aq ata-babamyzdyń erligin sezinýge bolady.Bunymen bári bite qoıǵan joq, 1928 jyldan bastap Stalındik repressıa bastaldy.Qazaǵym, dep jany shyqqansha sóılegen qoǵam qaıratkerleri men aqyn, jazýshylardy jappaı túrmege qamap, jalǵan aıyppen otbasyn da óltire bastady.T. Rysqulov, N. Nurmaqov, S. Qojanov, U. Qulymbetov, O. Isaev, O. Jandosov, Á. Dosov, A. Asylbekov, J. Sádýáqasov, S. Safarbekov, T. Júrgenov jáne taǵy basqalaryna 1937-1938 jyldar aralyǵynda «ultshyl-shafıst» jáne tyńshy degen kiná taǵyldy.  Á. Bókeıhan, A. Baıtursynuly, M. Dýlatuly, A. Ermekov, H. Dosmuhameduly, M. Tynyshbaıuly, M. Jumabaı, S. Seıfýllın, İ. Jansúgirov, B. Maılın, S. Asfendıarov, J. Shanın, K. Kemeńgerov jáne taǵy basqa da kóptegen mádenıet jáne óner qaıratkerleri, ult janashyrlaryna «halyq jaýy» degen jala jabyldy.Sondaǵy Reseıdiń maqsaty qazaq elin máńgi qul etý.Osynyń artynsha soǵys bastaldy.Iá, soǵysta da qaıran qazaǵym az qıynshylyq kórgen joq.Sol zamandarda soǵysqa tipti M.Mametova, A.Moldaǵulova syndy erjúrek qyzdarymyz da qolań shashtaryn qıyp, soǵysqa attandy.Bul oqıǵadan soń 1986 jyly "Jeltoqsań kóterilisi" boldy.Jeltoqsan kóterilisi - 1986 jyly 17 — 18 jeltoqsan aralyǵynda Almatyda bolǵan qazaq jastarynyń KSRO úkimetiniń otarshyldyq, ámirshil-ákimshil júıesine qarsy narazylyq is-qımyldary. Bostandyqqa, táýelsizdikke umtylǵan qazaq halqy tarıhyndaǵy eleýli oqıǵa bolyp tabylady.Jeltoqsan kóterilisinde Q.Rysqubekov, L.Asanova syndy el janashyrlary janyn qıdy.

Osy oqıǵalardyń barlyǵyn negizge ala otyryp, Qazaqstan táýelsizdikke ıe boldy.Al qazirgi jastar kerisinshe, artqa jyljyp bara jatyr.Nege batyrlarymyzdyń erligin dáriptep, ári qaraı elimizdi kórkeıtpeske?Bolashaq tek jastardyń qolynda.Qazirgi zamannyń óskeleń urpaqtaryna "Oıan, qazaq" degim keledi.Bir baıqaǵanym osy zamanda patrıot bolǵan uıat eken.Mysaly, ǵalamtorǵa kók týymyzdyń sýretin salsaq mazaq qylǵan pikirlerdi baıqaımyz.Naǵyz qazaq sózderimen soılesek barlyǵy túsinbeı, qaı zamannyń adamysyń dep kelemejdeıdi.Qazaqsha kóılek kıseń aýylbaı dep shyǵady.Nelikten?Munda turǵan ne bar?Eline degen súıispenshilik bolǵan uıat pa?Oıan, qazaq!

---