Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 kún buryn)
Ózin-ózi taný álemine saıahat
Qaraǵandy oblysy.
Saran qalasy.
OJBB №4 mektebiniń mektepaldy daıarlyq tobynyń jetekshisi
Shaımurat Dámesh

«Ózin-ózi taný» álemine saıahat
Súıispenshilik - júrekten.
Halyq danalyǵy
Maqsaty: «Ózin-ózi taný» álemi týraly túsinikterin keńeıtý.
Mindetteri:
- adam boıyndaǵy qundy qasıetter týraly túsinikter berý;
- jaqsy ister jasaı bilý iskerlikterin damytý;
- ózara qamqorlyqqa, súıispenshilikke, tatýlyqqa tárbıeleý.
Kórneki quraldar: dápter, «Ózin-ózi taný» áleminiń kartasy, túrli tústi qaryndashtar.

Shattyq sheńberi
Pedagog balalardy sheńberge jınap, «Shattyq sheńberi» týraly áńgimelesedi.
- Balalar, búgin men sendermen osyndaı ásem, jaryq, keń bólmede kezdeskenime óte qýanyshtymyn.
- Qane, balalar, bárimiz bir-birimizdiń qolymyzdan ustap, sheńber quryp tura qalaıyq!
- Balalar, sheńber nege uqsaıdy?

Pedagog dóńgelekke uqsaıtyn birneshe sýretter men zattardy kórsetedi.
Balalardyń jaýaptary tyńdalyp, pedagog tómendegideı qorytyndylaıdy.
«Balalar! Sheńber dopqa, kúnge, aıǵa, tabaqqa, júzikke, almaǵa, qarbyzǵa t.s.s. uqsaıdy eken. Doppen oınasaq bizdiń kóńil kúıimiz kóteriledi.
Kún jaryq, jylý berse, aı qarańǵy túndi jaryqqa bóleıdi.
Júzikti qolymyzǵa sándik úshin taǵamyz. Al alma, qarbyz - óte dámdi jemister men kókónister. Sheńberge uqsaıtyn osynshama zattyń ózinde qanshama qasıet bar!

Endeshe sheńberge turýdyń óziniń úlken ereksheligi bar. Óıtkeni ol bizge kún sıaqty jylý beredi, sheńberde dóńgelene turyp bir-birimizdiń bet-júzimizdi anyq, erkin kórip, tátti, jyly tilekterimizdi, sózderimizdi aıtyp, qýanamyz, shattanamyz. Sondyqtan da bul sheńber - Shattyq sheńberi dep atalady. Sheńber boıynda bir-birińe tek qana jaqsylyq tileıtin adamdar ǵana jınalady.
Pedagog balalarǵa túrli sýretteri bar úlestirmeli kartochkalardy usynady, balalar tańdaýlary boıynsha alady. Pedagog balalardyń alǵan kartochkalaryndaǵy beınelengen sýretterge qarap, bir-birlerine tilek aıtýlaryn suraıdy.

Balalar sol sýret arqyly bir-birine jyly sózderin aıtyp, sýretterin de usynady. Balalardyń jaýaptary tómendegideı bolýy múmkin.
Mysaly:
- Kúndeı jyly bol!
- Almadaı tátti bol!
- Doptaı kóńildi bol!
- Aıdaı jaryq bol!
- Júzik sıaqty ádemi bol! t.s.s.
- Balalar! Endi báriń meniń qolymdaǵy ádemi kúnge qarańdarshy, ol bizge ádemi kúlkisin syılap tur. Qane, biz de bir-birimizge kún sıaqty ádemi kúlkimizdi syılaıyqshy. Jaraısyńdar, balalar! Kún bizdiń boıymyzdy jylytty. Bizdiń jyly kúlkimiz árqaısymyzdy qýanyshqa bóledi.

Pedagog balalarǵa Ó. Turmanjanovtyń óleń joldaryn hormen qaıtalaýdy usynady.
Kel, balalar, kúleıik!
Qabaq túıgen ne kerek,
Kel balalar, kúleıik!
Kúlki kóńil ashady,
Kúlkimenen túleıik!
Kóńildi bop júreıik!
Kúlkimenen túleıik!
Kúlip ómir súreıik!

Áńgimelesý
Balalar, «Ózin-ózi taný» álemi bizge syılyq daıyndap QOIYPTY. Aldymen sol syılyqty taýyp kóreıik.
Pedagog balalarǵa qyzyl, sary, jasyl, kók tústi /dóńgelek pishindi qaǵaz taratyp beredi. Balalar sol túster boıynsha toptarǵa bólinedi.
Tórt tústi toptarǵa bólingen balalar bólmeni aralaı júrip, ózderiniń qoldaryndaǵy dóńgelektiń túsine baılanysty jasyrylǵan konvertti taýyp alyp, ishinde ne (baryn baıqaıdy. Jasyrylǵan konverttiń ishinen ádeptilikke (baılanysty mazmundy sýretter shyǵady. Pedagog balalardan 1 sýret boıynsha áńgimelep berýlerin suraıdy. Balalarǵa 1-2 mınýt ýaqyt beriledi.
Balalardyń jaýaptary tyńdalyp, pedagog balalardyń jaýaptaryn tómendegideı túıindeıdi.
- Tamasha, balalar! «Ózin-ózi taný» áleminde biz kóp jaqsy isterdi jasaı bilýge úırenedi ekenbiz.
Sýretten bir qyz balanyń taıaq taıanǵan qart kisige qamqorlyq kórsetip, kósheden ótýge kómektesip turǵanyn kórip turmyz. Bul qyz óte qaıyrym eken. Biz de osy qyz sıaqty qaıyrym bolamyz.
Ekinshi sýretten tabıǵat aıasynda aǵashtarǵa sý quıyp, gúlderdiń túbin qopsytyp jatqan bir top balalardy kórip turmyz. Balalarǵa birlesip jumys istegen unaǵan sıaqty. Olar óte kóńildi. Biz de osy balalar sıaqty aınalamyzǵa, tabıǵatqa qamqorlyq kórsete alamyz.
Al kelesi sýretten súıispenshiligi mol, bir-birine ystyq yqylaspen, aıaly sezimmen qarap otyrǵan dastarqan basyndaǵy otbasy múshelerin baıqadyq.

Myna bir sýretten bir top balanyń oınap jatqan kezin, olardyń bir-birine oıynshyǵyn berip, ózara bólisip, tatý ekendikterin kórip otyrmyz.
Keremet, balalar! Sýretterden balalardyń súıispenshiligi mol, kóńildi, bir-birimen óte tatý, qaıyrymdy, úlkenderge, tabıǵatqa qamqor ekendikterin tanyp bildik. Endeshe, biz de «Ózin-ózi taný» álemindegi balalar sıaqty jaqsy isterdi jasaýǵa úırenemiz, ári tatý, dos, qaıyrymdy, qamqor, jaqsy bala bolyp ósemiz!
Oıyn. «Men de jaqsy bala bolamyn».
Pedagog balalardy jaǵymdy isterge jumyldyrý maqsatynda «Men de jaqsy bala bolamyn» oıynyn oınaýdy usynady.
Pedagog balalardan kórgen mazmundy sýretteri arqyly ózderiniń de istegen jaqsy isteri týraly aıtyp berýlerin suraıdy.

Mysaly:
- Men de atama ornynan turýǵa kómektesemin.
- Men de inimmen oıynshyqtarmen bólisemin.
- Men de úıdegi gúlge sý quıamyn.
- Men de ata-anamnyń aıtqanyn tyńdaımyn.
- Men de óz oıynshyqtarymdy shashpaımyn.
Áńgimelesý
- Balalar, «Ózin-ózi taný» áleminiń bizge daıyndaǵan taǵy birneshe syılyqtary bar eken. Ol ne dep oılaısyńdar, kóreıik!
- Pedagog aldyn ala hrestomatıa, karta, álippe dápterlerdi ústel ústine qoıyp, ústin oramalmen jaýyp daıyndap qoıady. Ár bala oramaldyń astynan bir-bir zattan alyp qaraıdy.
- Balalar, bul syılyqtar bizge qandaı kómek kórsete alady?
Balalardyń jaýaptary.
«Ózin-ózi taný» áleminiń bir keremet syıy, ol - bizdiń ádemi jumys dápterimiz.
Dápter arqyly biz kóp nárselerdi kórip úırenemiz, ár túrli qyzyqty tapsyrmalar oryndaımyz. Qane, dápterdiń birinshi betin ashyp kóreıikshi.
Pedagog balalardy otyrǵyzyp, dápterdegi «Ózin-ózi taný» áleminiń kartasyna nazarlaryn aýdartady.
B
úl - «Ózin-ózi taný» áleminiń kartasy. Kartadaǵy aıaldamalardan qandaı sýretterdi kórip tursyńdar?
Balalardyń jaýaptary.
Sýrette keń baıtaq Qazaqstan jerinde ómir súrip jatqan ádepti, uqypty, baqytty balalardyń otbasy, dostary, týǵan jeri, onyń tabıǵaty beınelengen eken. Osy kartanyń kómegimen qyzyqty álemge saıahatymyzdy jalǵastyramyz.
Dáptermen jumys
Pedagog balalarǵa álippe dápterde berilgen kartanyń birinshi aıaldamasyn boıatyp, sýrettiń mazmuny boıynsha áńgime júrgizip, saıahatty bastap, alǵashqy qadam jasaǵandaryna nazarlaryn aýdarady.
Pedagog balalardy kelesi kómekshi qural - hrestomatıamen tanystyrady.
- Balalar, bul kitap - hrestomatıa dep atalady. Bul da «Ózin-ózi taný» áleminiń erekshe syıy. Kitaptyń ishinde qyzyqty ertegi-áńgimeler, maqal-mátelder, óleń-taqpaqtar jınaqtalǵan. Biz osy shyǵarmalar arqyly adam boıynda kezdesetin: súıispenshilik, meıirimdilik, adaldyq, shynshyldyq, qamqorlyq, ádeptilik, dostyq, birlik sıaqty jaqsy qasıettermen tereńirek tanysyp, jaqsy bala bolyp ósýge tyrysamyz.

Dáıeksóz
Pedagog balalarǵa «Súıispenshilik — júrekten» - degen halyq danalyǵynyń maǵynasyn ashyp túsindiredi.
Pedagog qolyna jumsaq oıynshyq júrekti alyp, tómendegideı áńgime júrgizedi.
- Balalar, meniń qolymdaǵy oıynshyq qalaı atalady?
Pedagog balalarǵa jumsaq oıynshyq júrekti qoldarymen ustap kórýlerin usynady da, súıispenshilik toly júrek týraly tómendegideı áńgime júrgizedi.
- Árqaısymyzdyń osyndaı jumsaq júregimiz bar. Biraq ol úlken emes. Ár adamnyń júreginiń úlkendigi qolyn jumǵandaǵy judyryqtaı. Qane, júregimiz qandaı eken, kóreıikshi. Balalar alaqandaryn jumyp, judyryqtaryna nazar aýdarady.
- Al, endi, alaqanymyzdy júregimizdiń tusyna qoıyp, lúpilin tyńdap kóreıikshi. Balalar óz júrek lúpilderin tyńdaıdy.
- Qandaı ǵajap!
- Balalar, biz qýansaq, bizdiń júregimiz de kúlimdep turady eken, al renjisek, júregimiz de jabyrqap qalady.

- Biz qandaı jaǵdaıda qýanyp, renjımiz? Balalardyń jaýaptary.
Bizdi bireý renjitse, ózderiń bireýdi renjitseńder júrekteriń de renjıdi eken. Al bireý bizge jaqsylyq jasasa, bireýge biz jaqsylyq jasasaq, onda bizdiń júregimiz de qýanyshqa bólenedi. Sondyqtan da biz árdaıym bireýge jaqsylyq jasap, qýanyshqa bólep, jaqsy kórsek júregimiz súıispenshilikke bólenip, qýanady. Súıispenshilik bizdiń júregimizden taraıdy eken. Sondyqtan «Súıispenshilik -júrekten» degen halyq danalyǵy osydan shyǵypty.
Ǵajaıyp sózder
Pedagog ǵajaıyp sózderdiń maǵynasyn túsindiredi.
«Balalar, ár sabaqta biz jaqsy sózderdi kezdestiremiz. Bul sózder jaı sóz emes - jyly, ǵajaıyp sózder. Ǵajaıyp sózder arqyly bizdiń boıymyzda bir jaqsy ózgeris paıda bolady, jaqsy bala bolýǵa kómektesedi.
Balalar sabaqta ótken ǵajaıyp sózderdi pedagogtiń kómegimen qaıtalaıdy.

• Jaqsylyq, súıispenshilik, qýanysh...
Qorytyndylaý
Balalar, biz búgin «Ózin-ózi taný» álemine saıahatymyzdy bastadyq. Bul saıahatta biz kómekshi quraldarmen: dápter, hrestomatıa, kartamen tanystyq.
Jaqsy bala qandaı bolý kerek? Ol jaqsylyq jasaı biletin, súıispenshiligi mol, aınalasyna qýanysh syılaıtyn bala eken. Jaqsylyq, súıispenshilik, qýanysh sózderimen tanystyq.
«Ózin-ózi taný» álemi arqyly biz jaqsy is jasaýǵa, jaqsy bala bolýǵa úırenemiz.

Júrekten júrekke
Balalar sheńberge jınalady. Jumsaq oıynshyq júrekti bir-birine syılaı otyryp, jaqsy tilekter bildiredi.
• Men saǵan qýanysh tileımin. Men saǵan súıispenshilik tileımin.
• Men saǵan jaqsylyq tileımin.
«Keremet, bizdiń árqaısymyzdyń júregimiz osy jumsaq oıynshyqtaı kúlimdep, qýanyshqa bólendi. Árqashan osyndaı jyly sózdermen bir-birimizdi qýanta bereıik!»

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama