InfoHub Logo

Óskemen qalasy,
«Baldaýren» shaǵyn ortalyǵynyń tárbıeshisi
Chokýbaeva Marjan Kýanyshpekovna


Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń tehnologıalyq kartasy
Bilimdik aımaǵy: Qatynas
Bólimi: Til damytý
Taqyryby: «Z» jáne «S» dybysy
Maqsaty: Balalardy ár túrli daýystatý arqyly «Z» jáne «S» dybystaryn sózder men sóılemder arasynda durys, taza aıta alýǵa, suraqtarǵa tolyq jaýap berýge úıretý. Sózdik qorlaryn, til baılyqtaryn damytý. Dostyqqa, meıirimdilikke, kómekshildikke tárbıeleý.
Sózdik jumys: masa, nasos (sorap, sorǵysh)

İs-árekettiń kezeńderi
Tárbıeshiniń is-áreketi
Sebepti-oıatýshylyq
Jınalaıyq sheńberge,
Qol ustasyp dostarmen.
Aınalamyz sheńberde,
Ásem kúlki syılaýmen!
Tárbıeshi balalardy «Ásem kúlki syılaıyq» atty shattyq sheńberge turǵyzady. Tárbıeshimen qosylyp, balalar óleńdi hormen aıta otyryp, sheńberge jınalady. Balalar qol ustasyp, oń jaǵynda turǵan kórshisiniń kózine qarap, birneshe jyly sózder aıtyp, madaqtaıdy. Jyly sóz estigen bala, alǵysyn aıtyp, ásem kúlkisin syılaıdy.

Uıymdastyrý-izdeýshilik
Bólme esigin toqyldatady.
- Balalar bul nendeı dybys boldy eken?
Bólmege sıyr kirip, balalarmen amandasady.

Sıyr: - Sálemetsińder me, balalar? Men senderdiń búgingi sabaqtaryńa kómek suraı keldim. Meni tanydyńdar ma? Meniń tólderim kishkene buzaýlarym «anańnyń aty kim?»- dese «ıyr», al biz «buaýmyz» deıdi. Ondaı sóz bolmaıdy ǵoı. Meniń buzaýlarym «s» men «z» dybystaryn aıta alaıdy. Kómektesińdershi, olarǵa qalaısha osy dybystardy durys aıtýdy úıretsem bolady?

Tárbıeshi: - balalar olaı bolsa, qonaǵymyzdyń ózderińmen birge qastaryńa otyrǵyzyp qoıaıyn da, senderge «til» týraly áńgime aıtyp bereıin. Til óziniń úıinde ómir súrip jatypty. Al onyń úıi - aýyz dep atalapty. Úıi birde ashylyp, birde jabylady (balalar aýyzdaryn ashyp, jaýyp kórsetedi). Til úıinen birde shyǵyp, birde kiredi. (tilimizdi shyǵaryp kórsetemiz). Til ár túrli óleń aıtqandy unatady eken. Bir kúni ol «ı-ı-ı» dep, ánge salypty. Qanekı bárimiz birge sol tildiń ánin salaıyqshy. Bir kúni tilge nasos keledi (nasospen jumys). Ol bylaı dep dybystaıdy eken. «s-s-s-s-s-s».

–Qandaı dybys estip turmyz? Nasos tilge osy dybysty úırenip alýdy ótinipti. Sol kezden bastap, til «S» dybysyn aıtýdy úırenip alypty. Qanekı bizde nasostyń óleńin oryndaıyqshy.
Sergitý sáti :«Nasos» oıyny. Balalar qazir bárimiz bir sátke nasosqa aınalamyz. Men nasos qatty óleń aıtty desem «qatty» dybystaımyz, nasos aqyryn óleń aıtty degen kezde «aqyryn» óleń aıtamyz.
Balalar men nasostyń óleńin aqyryn jáne úzdiktep aıtsam, erinimniń mańaıynda jel bılep júrgen sıaqty. Qolymyzdy aýyzymyzǵa jaqyndatyp qoıyp, nasostyń óleńin aıtyp kóreıikshi. (Keıin qaǵazdy qoıyp demonstrasıa jasalynady. Balalar qaǵazdyń «s» dybysyn aıtqanda qozǵalatyndyǵyn ańǵarady. Demek «s» dybysyn aıtqanda erinimizdiń mańaıynda jel bıleıdi degen qorytyndy jasaıdy).
Bir kezde bólmege «yzyldaǵan» masa ushyp kiredi.
- Balalar bul ne?
- Masa
- Ol qandaı óleń aıtyp júr?
- «z-z-z-z-z-z-z-z»
- Endeshe tilimizge masanyń da óleńin úırenip al dep aıtaıyq. Qanekı bárimiz birge masanyń óleńin aıtyp kóreıik.
- Masanyń óleńin aıtqanymyzda tilimizdi tisimizge tıgizedi ekenbiz.
«Masa» oıyny: balalar eki topqa bólinedi. Bir top masalar, al ekinshi top balalar bolady. «Balalar dalaǵa serýenge shyqty» degende balalar oryndarynan turyp, bólme ishinde júredi. «Kesh batyp, masalarda dalaǵa shyqty» degen sózden keıin masalar balalardy shaǵyp alý úshin olardy qýyp jetýge tyrysady. Al balalar ózderin ustatpaı úılerine kirip úlgerýleri kerek.

Qorytyndy - túzetúshilik

- Sonymen balalar meniń senderge aıtyp bergen áńgimem unady ma?
- Áńgime ne týraly boldy?
- Til qandaı óleńderdi aıtýdy úırendi?
- «S-s-s» neniń óleńi?
- Al «z-z-z» she?
Al búgingi kelgen qonaǵymyzdyń aty qalaı edi?
- Sıyr qandaı dybystan bastalyp tur?
- Taǵyda qandaı sózderdi bilemiz «s» dybysy kezdesetin?
- Al buzzzzaý degen sózde qandaı búgin tanysyp ótken dybysty estı alamyz?
- Basqada qandaı sózderde «z» dybysy kezdesedi?
- Al, qonaǵymyz sıyr sen bizdiń balalar qalaı «z» men «s» dybysyn anyq, naqty dybystaýdy úırengeniń kórdiń, endi sssssende dál ossssylaı buzzzzzaýlaryńa úıret.
Balalarǵa rahmetin aıtqan sıyr, syılyqqa ala kelgen sút berip ketedi.
Sabaqqa belsene qatysqan balalarǵa kishkene buzaýlardyń sýretteri estelikke taratylyp beriledi.
Úmittengen nátıje:

Bilý: Ár túrli daýystaý arqyly «Z» jáne «S» dybystaryn sózder men sóılemder arasynda durys, taza aıta alý; suraqtarǵa tolyq jaýap qaıtara bilý
Neni biledi: Balalar z men s dybysy sózdiń basynda, ortasynda jáne aıaǵynda kezdesetindigin; nasos pen masanyń dybystaýlarynyń «z» men «s» dybysyna uqsaıtyndyǵyn
Túsinedi: Kómek surap kelgen qonaqqa kómek kórsetý kerektigin;