InfoHub Logo

Ozyq oıly oqýshy!
Maqsaty:
Oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletin, zerdesin damytý. Matematıka, fızıka ǵylymdary úlken, ári qyzyqty ekenin uǵyndyrý. Pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý, shapshań oılanyp, oıyn jınaqty jetkizýge tárbıeleý. Ǵylymı izdenisterin keńeıtý.

Túri: Saıys

Jospary
İ. Tabaldyryq
İİ Áýdem jer
İİİ. Qozy kósh
İÚ. Belasar

Júrý barysy
Oıyn tolqyn, aınalǵan qatty aǵysqa
Tanylǵandaı tanymda, jat daýysta
Bireý ozyp keledi qatarynan,
Bireý qalyp jatady asyǵysta.

Oıyn tolqyp jatqanda asyp, tasyp,
Bireý myǵym, bireýler shalys basyp.
Bul oıynnan ótedi ǵulama oılar,
Jeńseń de, jeńilseń de qalma jasyp.

Qurmetti qaýym «Júzden júırek, myńnan tulpar» saıyskerler, búgingi matematıka, fızıka pánderi boıynsha meńgergen bilimderin júıeleý, aýyzsha, jazbasha qabyletterin oıyn arqyly jetildirý maqsatynda uıymdastyrylyp otyrǵan «Ozyq oıly oqýshy» bilimdik saıysymyzǵa qosh keldińizder!
Óz bilimi men zerdesine sengen oqýshylarymyzǵa saıysymyzdyń barysyn tanystyramyz.
İ bólim: «Tabaldyryq» ár saıyskerlerdi tanystyryp ótemiz.
İİ bólim: «Áýdem jer» (ár saıyskerimizge 10 suraq qoıylady, suraqqa 30 sekýnd ishinde jaýap berýi kerek. Bul bólimde saıyskerlerdiń shapshań oılaýy men oıyn tez jınaqtaýy baıqalady.
İİİ bólim: «Qozy kósh» (Ár túste berilgen sandardy tańdap ózderine qoıylǵan tájirbıelik tapsyrmalarǵa jaýap beredi.)
Bul bólimnen keıin upaıy az 3 oqýshy oıynnan shyǵarylady.
Kórermendermen saıys júrgiziledi.
İÚ bólim: «Belasar» (Logıkalyq esepter beriledi)
Bul saıysty kópten beri bizder kútkenbiz,
Jalyndaǵan jastarmyz, biz kóktembiz.
Maqsatymyz bıikterden kóriný,
Biz sol úshin mańdaı terdi tókkenbiz.
Armandarǵa qol sozýmen kelemiz,
Ómir teńiz júzip keled kememiz.
Bilimmenen qarýlanǵan tobymyz,
Qarsylasty qalaı da biz jeńemiz! – dep búgingi saıysqa qatysqaly kelgen saıyskerlerimizge kezek beremiz.

İ bólim: «Tabaldyryq» ár saıyskerlerdi tanystyryp ótemiz:
1.Tóleýbaeva Madına «Qarjy» 69.12 tobynyń stýdenti
............
Dostyq pen birlikti etip tulǵa
Jeńiske jetken edik talaı synda
Qara qyldy qaq jaryp ádilqazy
Eńbegin Tapqyrlardyń ádil syna
Ádil qazy, aq qaǵazǵa bir sálem
Ádildikke bas ıedi kúlli álem
Júırik ozar saıystarda neshe bir
Sarapqa sap ádildikpen sheshe bil

Jarysymyzdy bastamas buryn saıyskerlerimizdiń bilimin, tapqyrlyǵyn, eptiligin t.b qasıetterin sarapqa salatyn ádilqazylar alqasymen tanystyrýǵa ruqsat etińizder.
1.___________________________________________________________________________
2.___________________________________________________________________________

İİ bólim: «Áýdem jer» ár saıyskerimizge 10 suraq qoıylady, suraqqa 30 sekýnd ishinde jaýap berýi kerek. Bul bólimde saıyskerlerdiń shapshań oılaýy men oıyn tez jınaqtaýy baıqalady. Durys ár jaýap 1 balmen eseptelinedi

1-saıyskerge
1. Zattyń qatty kúıden suıyq kúıge aýysý prosesi (erý)
2. Kederginiń ólshem birligi (Om)
3. Tik tórtburyshtyń parametiri (tórt qabyrǵasynyń qosyndysy)
4. Tok kúshi nege teń? ( I= g/t)
5. 12 sanynyń eki dárejesi? (144)
6. 10 santımetrde neshe metr bar? (1000 m)
7. Tok kúshiniń ólshem birligi? (Amper)
8. Qıylyspaıtyn eki túzý? (paralel)
9. Kerneýdi ólsheıtin qural? (vóltmetr)
10. cos450 máni? ( )

2- saıyskerge
1. Suıyqtyń býǵa aınalý qubylysy? (býlaný)
2. Sharshynyń qabyrǵasy 4 sm. Sharshynyń aýdanyn tabyńyz? (16)
3. Muz kesegin 00S qarǵa salsa ereıme? (erimeıdi)
4. Úshburyshtyń pıremetri? (Úshburyshtyń úsh qabyrǵasynyń qosyndysyna teń)
5. Oq atatyn quraldar jylý quralyna jata ma? (jatady)
6. Iýbka tárizdi fıgýra? (Trapesıa)
7. Adamnyń temperatýrasyn qandaı quralmen ólsheıdi? (gradýsnık)
8. Eger keseden sýdy iship qoısa ishinde ne qalady? (aýa)
9. Jazyqtyqtaǵy fıgýralardy zertteıtin geometrıanyń salasy? (planemetrıa)
10. 13 sanynyń kvadraty? (169)

3-saıyskerge
1. Tok kúshiniń belgilenýi? (İ )
2. bólshegeniń maǵynasy? (jarty)
3. Erkin túsý údeýiniń turaqty máni? (9,8 m/s)
4. 121 sanynyń túbiri? (11)
5. Tok kúshin ólsheıtin qural? (ampermetr)
6. 220 sanynyń 5 prosenti neshege teń? (11)
7. Ornynan qozǵalmaı ne ótip bara jatyr? (ýaqyt)
8. Tiktórtburyshtyń uzyndyǵy 6 sm, eni 4 sm aýdanyn esepte? (24 sm2)
9. 81*3 neshege teń ? (243)
10.Qandaı ydysqa sý quıylmaıdy? (sýy tolyq ydysqa)

4-saıyskerge
1. Eleýishpen sý ákelýge bola ma? (Bolady. Qar men muz kúıinde)
2. a2 – v2 órneginiń jiktelýi ? (a - v)(a + v)
3. Molekýlanyń retsiz qozǵalysy? (jylý qozǵalysy)
4. ah2 + vh + s = 0 teńdeýiniń ataýy? (kvadrat teńdeý)
5. Menshikti jylý syıymdylyǵynyń ólshem birligi? (Dj/kg 0S)
6. Dıskrımınant sharttary? (D>0eki túbir, D=0 bir túbir, D<0 түбірі="">
7. Atomnyń qabyqshasyn quraıtyn bólshek? (Elektron)
8. 900 jasap qıylysatyn túzýler qalaı atalady? (perpendıkýlár túzýler)
9. Suıyqtyń tek ústingi ǵana betinen emes sonymen birge onyń ishinde kópirshikteriniń paıda bolyp qarqyndy júretin proses qalaı atalady? (qaınaý)
10. jup sandardy qalaı anyqtaýǵa bolady? (ekige qaldyqsyz bólinetin sandar)

5-saıyskerge
1. h – 2 =0 teńdeýiniń túbiri (2)
2. Bir temperatýrada qaınaǵan sý men shıki sýdyń qaısysy tez qaınaıdy? (shıki sý)
3. teńdeýinde h neshege teń? (450)
4. Tuzdy sýǵa jumyrtqa batama? (Joq)
5. 1 jumyrtqa 5 mınýtta qaınasa 25 jumyrtqa neshe mınýtta qaınaıdy? (5 mınýtta)
6. Attas zarádtar bir birimen tartylady ma? (Joq)
7. 1 tonna maqta jeńil me, 1 tonna temir jeńil me? (teń)
8. Zattyń usaq eń bólshegi? (atom)
9. 10 taýyqta neshe aıaq bar? (20)
10. Jerdi qorshap turǵan aýa qabaty? (atmosfera)

6-saıyskerge
1. Qolymyzda on saýsaq bar, 10 qolda neshe saýsaq bar? (100)
2. Zattyń úsh kúıin ata? (suıyq, qatty, bý)
3. ý = kx + b fýnksıasynyń ataýy? (syzyqty fýnksıa)
4. Ampermetr qandaı qural? (Tok kúshin ólsheıtin qural)
5. y = x2 fýnksıasynyń grafıgi? (parabola)
6. Deneniń massasyn anyqtaıtyn qural? (tarazy)
7. «Evrıka» kimniń sózi? (Arhımed)
8. Trıgonometrıalyq fýnksıalardy ata? (sınýs, kosınýs, tangens, kotangens)
9. natýral jıyny latynnyń qandaı áripimen beriledi? (úlken (en) N)
10. Aýanyń ylǵaldylyǵyn anyqtaıtyn qural? (psıhrometr)

7-saıyskerge
1. Elektr zarády joq bólshek? (Neıtron)
2. tórt qoıda neshe aıaq? (16)
3. Tok kúshi qandaı shama? (Skalárlyq)
4. Almanyń jartysy nege uqsaıdy? (Óziniń jartysyna)
5. Nútonnyń ekinshi zańynyń formýlasy? (F= ma)
6. Molekýlanyń retsiz qozǵalysy? (jylý qozǵalysy)
7. Sharshynyń aýdany? (S = a2)
8. 1 sm -de 10 mm bar, 20 sm-de neshe mm bar? (200 mm)
9. Formýlada tyǵyzdyqty,massany, kólemdi qandaı áriptermen belgileıdi? ( p, m, v)
10. 60 paraqty kitaptyń qalyńdyǵy 1 sm,120 betti kitaptyń qalyńdyǵy neshe sm bolady? (1 sm)

8-saıyskerge
1. Deneniń massasyn qandaı tásilmen anyqtaýǵa bolady? (tarazyǵa tartyp)
2. Birdeı úsh sıfrmen jazylǵan san 3-ke de, 37-ge de bólinetin sandy ata? (111,3*37=111)
3. Tok kózderinde neshe polús bolady jáne olar qalaı atalady? (eki: oń jáne teris)
4. Tik buryshty koordınatalar júıesinde h2 +ý2 =25 teńdeýimen anyqtalatyn syzyq.?(Sheńber)
5. Laqtyrylǵan tas neniń áserinen jerge túsedi? (Aýyrlyq kúshiniń)
6. ý= h fýnksıasynyń anyqtalý aımaǵy? (barlyq naqty sandar jıyny)
7. Kúshtiń formýlasy? (F= mg)
8. 18 sany 15-tiń neshe prosenti ? (120 %)
9. Prızmadan aq jaryq ótkende eń az aýytqıtyn tús? (qyzyl)
10. Aýlada 3 taýyq pen 1 ıt bar. Aýlada barlyǵy neshe aıaq bar? (10)

Saıyskerlerimizdiń upaı sandaryn anyqtaımyz.

İİİ bólim: «Qozy kósh» Ár túste berilgen sandardy tańdap ózderine qoıylǵan tájirbıelik tapsyrmalarǵa jaýap beredi. Tandalǵan san durys jaýap bergen jaǵdaıda upaı sany retinde sanalady. Saıysker suraqtyń jaýabyn bilmegen jaǵdaı da, qarsylastary jaýap berip, upaı sandaryn ıemdenýge bolady. Sandy tańdaıtyn upaıy az saıysker.

10    20    30    4010    20    30    4010    20    30    4010    20    30    40

Jasyl 10 - Qatty jolǵa qaraǵanda nege qumdy jolmen júrý qıyn? (Qatty jolda kúshti tek júrýge jumsaımyz, al qumdy jerde aıaǵymyz qumǵa batyp, ondaǵy úıkelisti jeńý úshin denedegi energıa jumsalady. Energıanyń artyq jumsalýy adamdy sharshatady)
Jasyl 20 – Qolyńyzǵa 30 sm sym berildi symnan qurastyrylǵan tiktórtburyshtyń perımetriniń aýdanyn tap. (perımetr kópburyshtyń qabyrǵalaryn bir túzýdiń boıyndaǵy uzyndyǵy 30 sm)
Jasyl 30 – Nege sý otty óshiredi? (sý býǵa aınalyp, ottyń kóp jylýyn alady. bý otqa aýa jibermeıdi. Al aýasyz ot sónedi)
Jasyl 40 – tarelkege sý quıylǵan. Onyń ishinde tyıyn salynǵan, sol tyındy saýsaqtaryńyz sýǵa malynbaı alý kerek. Sizge qaǵaz, stakan, sirinke berilgen. (Qaǵazdy órtep stakannyń ishine salamyz da, taraelkege tıynnan alshaq jergen tóńkeremiz, qaǵaz lezde sónedi de, aýa qysymy tarylyp, tarelkedegi sýdy stakannyń ishine tartady. Tıyn qurǵaq shyǵady.)

Qyzyl 10 – Qardan jasaǵan aq qalaǵa ton kıgizsse erip keteme? (Joq erimeıdi, sebebi ton jylý bermeıdi)
Qyzyl 20 – Vıntti burǵanda nege astyna shaıby salynady? (tireý aýdanyn ulǵaıtyp myqty buraý úshin)
Qyzyl 30 – temperatýralary ár túrli, birdeı mólsherde sý bar eki ydysqa boıaý túıirshikteri salyndy. Qaı ydystaǵy sýdyń salqyn ekendigin qol tıgizbeı anyqtaýǵa bolady? (Jyly sýǵa salynǵan boıaý túıirshikteri tez erip ketedi, al salqyn sýdan jaı ereıdi)
Qyzyl 40 – Ortasy tilingen qaǵazdan adamdy qalaı ótkizýge bolady? Qaıshyny paıdalanýǵa bolady (Tilik boıynsha búktep ony shıyrshyqtaı qıamyz. Qaǵazdy jazǵan kezde sheńber paıda bolady sol sheńberden adam ótedi)

Kók 10 – Matematıka kishkenteı qalashyqta toqtady da, shashyn qysqartpaqshy bolady. Qalada tek eki shashtaraz bar. Birinshi shashtarazdaǵy sheberdiń shashy onsha jaqsy qıylmaǵan. Matematıka qaı sheberge barady. (Ekinshi shashtarazdaǵy sheberge barady)
Kók 20 – Balasynan ákesi 27 jas úlken. Neshe jyldan keıin balasy ákesinen 30 jas kishi bolady? (múmkin emes)
Kók 30 – Jolda bir qyz ben er azamatty kezdestirgen kezde: «Sizder bir-birlerińizge kimder bolasyzdar?»-degen suraǵyna qyz bylaı dep jaýap beredi: «Bul kisiniń sheshesi, meniń sheshemniń enesi bolady». Sonda olar bir-birine kim bolady? (Áke men qyz)
Kók 40 – Tórt qaıyń qatar ósip tur, árbir qaıyńda 4-4 ten úlken buta bar, ár úlken butaqta 4-4 alma bar. Barlyq alma sany qansha? (Birle bir alma joq. Qaıyn aǵashynda alama óspeıdi)

Sary 10 – Qazaq halqy fızıkany bilgen be? Qandaı mysal keltiresiz ( besik terbelisi – maıatnık)
Sary 20 – Aıdar qaǵaz paraqty 5 ret búktedi, sosyn ol búktegen qaǵazdy tesken. Qaǵaz paraqty qaıta jazǵanda neshe tesik shyǵady? (16 tesik)
Sary 30 - Bir kishkene qyz atasynan, siz neshedesiz dep suraıdy. Sonda atasy «meniń jasymdy alty ese kemitip, 6-ny alsa, 6 teń bolady». Sonda atasy neshede? ((6+6)*6 = 72)
Sary 40 – Tabaǵa bir salǵanda 2 samsa salýǵa bolady. Samsanyń bir jaǵynyń pisýine 1 mınýt, ekinshi jaǵyna 1 mınýt, barlyǵy 2 mınýt ýaqyt ketedi. Úsh samsany 3 mınýtta qalaı pisirýge bolady? (eki tabanyń kómegimen)
Saıyskerlerdiń upaılaryn sanaǵansha ortaǵa Qadirjanov Ernıaz dombyra

Sóz kezegin ádilqazylar alqasyna beremiz. Kelesi bólimge ótetin 5 oqýshyny tańdaýlaryńyz kerek. Upaıy az 3 saıyskrimiz ben qoshtasýymyzǵa týra keledi. Qol soǵyp qoshemettep oınymyzdar shyǵaryp salaıyq.
Kelesi İÚ bólim: Belasar ár betshede jazylǵan logıkalyq esepterge 30 sıkýnt kóleminde oılanýǵa bolady. Upaı sany 5
1-betshede
Tyshqan óz inine jetý úshin 20 adym jasaý kerek. Al mysyq tyshqannyń turǵan ornyna jetý úshin 5 ret sekirý kerek. Mysyq 1 ret sekirgenshe tyshqan 3 adym jasaıdy. Mysyqtyń bir sekirý qashyqtyǵyna tyshqannyń 10 adymyna teń. Ekeýiniń qozǵalysy bir mezgilde bastalsa, mysyq tyshqandy qýyp jete alama? (jete almaıdy.)

2-betshede
Eki balyqshydan kárzeńkelerińizde neshe balyq bar dep suraǵanda birinshisi meniń kárzenkemdegi balyq joldasymnyń kárzeńkesindegi balyqtyń jartysyna taǵy da 10 balyq qosqanǵa teń depti. Al ekinshisi mende joldasymnyń barlyq balyǵyna 20 balyq qosqanǵa teń depti. árqaısysynda qansha balyq bar? (60, 40)

3 – betshede
Bizdiń úıde qalada
Túrli túrli maman bar.
Men aıtaıyn daralap
Sender qane sanańdar.
Talaı alǵash báıgeni
1 aqyn bar áıgili
2 ǵalym-bıolg
3 ınjener-geolog
Biler jas ta, kári de
4 tamasha dáriger
5 belgili artıs bar
6 shafer taksıst bar
Berer bizge kóp tálim
7 kórshi muǵalim
Bizge kıim tigetin
8 táteı tiginshi
3 záýlim úıler salatyn
9 maman qurlysshy
Jastar úlgi alatyn
10 qurmetti jumysshy
Bárin qosyp sanańdar úıde neshe maman bar? (55)
4- betshede
Bir saraıǵa qamalar
Taýyq, túlki tabylar
Esep sharty mynadaı
Aıaqpen bas sanalar
Otyz aıaq júr kóp bop
Basy 9 bir top bop
Kórmegenmen olardy
Aıyrýǵa bolady
Túlki nesheý qamalǵan
Taýyq nesheý sanalǵan? (3 taýyq, 6 túlki)

5- betshede
Jyl on eki aıdyń ishinde 30 jáne 31 sandary aýysyp otyrady. Al 28 sany qaı aıda kezdesedi? (barlyq aıda)
Baly eń tómen 1 stýdentpen qoshtasamyz
Qalǵan stýdentterditómendegi nomınasıalar boıynsha marapattaımyz:
1.Bas júlde «Ozyq oıly oqýshy»

Upaılary anyqtalyp jeńimpazdardy marapattaımyz.