InfoHub Logo

Qabanbaı batyr jas kezinde uly júzdiń atoıshyl batyrlary Hankeldi, Aralbaı, Mergenbaı, Jaýatar, Yryskeldi sıaqty iri tulǵalarmen  talaı ret úzeńgiles bolyp, jońǵarlarǵa qarsy qandy shaıqastar júrgizgenin alban jurty tamasha ańyz etip aıtady. Sol ańyzdardyń birinde bylaı delinedi: Hankeldi batyr balasy Raıymbekti Qabanbaıdyń aldyna ákelip:

— Batyr, men qartaıdym, myna Raıymbekke batańdy ber, qolyńa qabyldap, qataryńa al! — degen eken. Qabanbaı batyr Raıymbektiń boıynan erliktiń úlken belgilerin taýyp, kózin jetkizgen soń:

— Qarsy kelgen jaýyńa bet qaratpas boran bol, qaıqaıa shapqan elińe qaırat berer uran bol! — dep bata berip, óz qasyna alyp baýlyǵan eken. Sonymen, keıingi talaı ret joryqtarda Raıymbek batyr eren erlik kórsetip, óziniń uran bolarlyqtaı qajyr-qaıratyn baıqata bilgen. Sol qatarda Qabanbaı bastaǵan qalyń qoldyń qyrǵyzdyń Áteke jyryǵynan kek alý shaıqasyna, sondaı-aq jońǵar shapqynshylaryn qazaq saharasynan qýyp, İledegi «Qoı asýyn» asyra alastaý joryǵyna Raıymbek batyr óz qolymen Qabanbaı batyrǵa úlken kómek kórsetken. Osy sońǵy retki «Qoı asýy shaıqasy» kezinde Qabanbaı batyr men Raıymbek batyr ortasynda mynadaı keńes bolypty:

— E, Raıymbek, — depti Qabanbaı batyr, — erligiń el aýzyndaǵy ańyzǵa aınalyp barady, dańq-ataǵyń Hankeldiden asyp, esimiń elge uran boldy. Endi aldaǵy kúnderi máńgilik ornyń qaıda bolar dep mejeleısiń?

— Munyń bári atanyń árýaǵy, sizdiń jebeýińizben bolyp tur ǵoı! — dep jaýap beripti sonda Raıymbek batyr, — árýaqtyń atyn arqalasam  bolǵany, odan artyq Alladan tileıtinim joq. Biraq bir bolmashy yzyń kúndiz-túni qulaǵymnan ketpeıdi. Soǵan qaraǵanda, eń sońynda súıegim ý-shýdyń ortasynda, qalyń eldiń arasynda qalatyn tárizdi.

Ras, aıtsa aıtqandaı bolypty. Raıymbek batyr dúnıe salarda:

— Meniń súıegimdi qasıetti aq atanyma artyp qoıa berińder, sol atan qaı jerge baryp shókse, sol jerge qoıyńdar! — degen eken. Urpaqtary atasynyń aıtqanyn oryndap, súıegin sol aq atan shókken jerge qoıypty. Bul jer — búgingi Almaty qalasyndaǵy Raıymbek dańǵylynyń boıy. Áýlıe-batyryn qasterlegen halyq bul kúnde Raıymbek kesenesi aldyna aq atannyń músinin ornatyp, ary-beri ótken júrginshilerdiń áýlıe-batyr babalaryna syıynyp ótetin ornyna aınalǵan eken.

Sol retki keńeste Raıymbek batyr naǵashy jurtym dep esepteıtin Qabanbaı batyrdan:

— Batyr, ózińiz qaıda bolamyn dep mejeleısiz? — dep surapty.

— Bizdiń qazaq taý qumar halyq qoı, — depti ol Raıymbekke oıly kózben tigile qarap otyryp, — armanyn da, arlanyn da taýǵa balap, qýaty men sýatyn taýdan alady ǵoı bizdiń esil elimiz. Balalaryna «taýdaı bol, taýdaı talap bersin!» dep bata beredi. Al qysylǵanda: «Eı, jer Ana! Táý-Táý! Eı, Taý Ata, Táý-táý!» dep taýǵa syıynyp, sol bir qaıyspas qara taýdan medet kútedi. Bálkim, «táý-táý» deıtin táýapshylyǵymyz da sol taýǵa syıynýdan kelgen bolar. Óz basym talaı ret qaterge jolyqqanda osy taýǵa kelip pana taptym. Tarbaǵataıdaǵy «Baspan asýy», İledegi «Qoı asýy» — meni jeńiske jetkizgen asýlar. Demek, meni jeńiske jetkizgen de osy — taý. Eger osyndaı alyp taýdyń birinde jatsam, armanym bolmas edi.

Iá, qart batyrdy qadir tutqan halyq bul kúnderi óziniń batyr atasyn taýda jatyr dep qaraıdy. Jetisý eli: «Qabanbaı batyr Sarytaýdyń jotasynda, Beljaılaý degen jerde jatyr» dep ańyz etse, Kókshetaý eli: «Qabanbaı batyr óziniń úzeńgiles dosy Bógenbaı batyrmen birge Ereımentaý jotasynda jatyr» desedi. Buǵan «Aqmoladaǵy Qabanbaı taýynda jatyr» degendi qosyp aıtady. Al İleniń eli: «Qabanbaı batyr İledegi Qyzylnur, Qaranur ózeniniń boıynda qýyq aýrýynan qaza taýyp, ózi shaıqas júrgizgen bıik shoqyǵa qoıylǵan, sonan bastap, sol shoqy «Qabanbaı shoqysy atanǵan» dep áńgimeleıdi.

Tarbaǵataıda «Túıebasy» degen jer bar. Bul Qabanbaıdyń Aqbas atanynyń basy qoıylǵan jer, jalama jartas, bul jaqtyń eli batyr babasynyń joryqtaǵy joldasy eseptelgen qasıetti atannyń basyn qadir tutady.

---