InfoHub Logo

Odan bólek tómende taǵy 7 tásil bar, olardyń arqasynda qan qysymy problemasyn ómir boıy oıyńyzǵa almaýyńyz ábden múmkin.

Jaqsy jańalyqtan bastaıyq: tómen qysym — jaqsy nárse emes, biraq odan kóbinese qaýip joq. Alaıda gıpotonıa ustamasyn elemeı júre berýge múldem bolmaıdy.

Qan qysymynyń tómen bolýy degen ne jáne ol nesimen qaýipti

Shekaralyq deńgeı — 90/60 ekenin este ustańyz. Tonometr osy mánderdi kórsetip tursa nemese osy mánnen azdap aýytqyp tursa, bári durys degen sóz. Biraq osy eki sannyń kez kelgeni — birinshisi bolsyn, ekinshisi bolsyn tómendep ketse — qysymnyń azaıǵany týraly aıtýǵa bolady.  

Bunda bir azǵantaı mańyzdy erekshelik bar. Eger joǵary qysym boıynsha anyq bolsa: ol bárine qaýipti, tómengi arterıalyq qysym jaı ǵana sizdiń ózgesheligińiz bolýy múmkin. Ol sizdi syrqattandyra bermese, ony densaýlyqtaǵy kinárat dep sanamaıdy jáne onymen kúresýdiń qajeti joq.   

Mynandaı sımptomdar paıda bolyp jatsa, másele basqa:  

— álsizdik;  

— esten tanyp qalardyń sál aldyndaǵydaı kúıge túsiretin bas aınalýy;  

— kózdiń buldyraýy;  

— júrek aınýy;  

— qaltyraý;  

— tersheńdik;  

— enjarlyq.  

Bul sımptomdar jıyntyǵy mazańdy alyp, jumys isteýińe jáne elmen aralasýyńa kedergi keltiredi. Biraq eń bastysy: tómengi qysym jaǵymsyz sımptomdarmen birge júrse, bul shyndyǵynda tek sımptom ǵana.  

Arterıaldyq qan qysymynyń tómendeýiniń sebepteri ártúrli: jaı ǵana organızmniń sýsyzdanýy men stressten bastap gormonaldyq buzylystarǵa, ishten qan ketýine jáne mıokard ınfarktine deıin bolýy múmkin.  

Gıpotonıany qozdyryp jatqan ne ekenin naqty anyqtap alyp baryp, emdelýdi bastaýdyń mańyzy joǵary. Negizgi kesel emdelgen kezde qan qysymy ózi-aq qalpyna túsedi.   

Qaı kezde jedel járdemdi shaqyrý qajet

Ózińizden nemese jaqyn adamyńyzdan asa tómendep ketken qan qysymyn ǵana emes, sondaı-aq:  

— teri sýyq, jabysqaq jáne bozaryp ketken kezde;  

— jyldam ústirtin tynystaǵan kezde;  

— tamyrdyń álsiz jáne jyldam búlkildep turǵan kezinde;  

— aqyl-estiń kiresili-shyǵasylyǵyn baıqaı sala jedel járdemdi shaqyrý kerek.

Bul jedel arterıaldyq gıpotenzıanyń (kollapstyń, shoktyń) nyshandary. Bundaı kúı ómir úshin qaýipti. Ol myıdyń jáne ishki aǵzalardyń gıpoksıasyna aparyp soǵýy múmkin. Osy sebepti medısınalyq kómekke júginýdi kesheýildetýge bolmaıdy.  

Úı jaǵdaıynda qan qysymyn qalaı tez joǵarylatýǵa bolady

Eske salaıyq: eger tómengi qysymnyń jaǵymsyz sımptomdary belgi berip tursa, terapevtke baryp qaralyńyz. Olaı etpegen jaǵdaıda jasyryn ári anaǵurlym aýyr keselge ushyraýyńyz múmkin. Biraq, siz dárigerge jetkenshe nemese maman syrqattanýdyń sebepterin anyqtaǵansha, qysymdy joǵarylatýdyń úıde isteýge bolatyn qarapaıym amaldaryn qoldanýǵa bolady. Ózińizge myna amaldardyń eń jaılysyn tańdap alyńyz nemese olardy úılestirip qoldanyńyz.  

1. Tuzdy bir taǵamdy jep alyńyz

Maıshabaqtyń bir tilimin, tuzdalǵan qıardy, súzbe irishiktiń bir-eki tilimin, soıa tuzdyǵy molynan demdelgen bir qasyq kúrishti jeńiz...  

Natrıı hlorıdi (kádimgi as tuzynyń ózi) arterıaldyq qysymdy arttyrady. Ol keıde kúrt joǵarylatyp jiberedi, sondyqtan gıpertonıasy bar adamdarǵa ony múldem qoldanýǵa bolmaıdy. Biraq bizdiki múldem kerisinshe jaǵdaı.  

Nazar aýdaryńyz! Qan qysymyn tuzdy taǵamdarmen únemi joǵarylatyp júre berýge bolmaıdy. Artyq mólsherdegi natrıı adam júregin, ásirese egde tartqan kisi bolsa, álsiretip jiberýi múmkin.  

2. Bir stakan sý iship alyńyz

Durysy, ishe alsańyz, eki stakan iship jiberińiz. Suıyqtyq qannyń kólemin arttyrady (onyń saldarynan qannyń tamyrǵa túsetin qysymy artady), sonymen qatar sýsyzdanýdy boldyrmaıdy.

3. Kompresıalyq gólf nemese shulyq kıip alyńyz

Ikemdi shulyqty qalypty jaǵdaıda dombyqkan jerdi nemese varıkoz bolǵan tamyrlardaǵy aýyrsynýdy azaıtyp basý úshin kıedi. Biraq, buǵan qosa, ol aıaqtaǵy qannyń kólemin azaıtady. Saýmalanyp shyǵyp ketken qan negizgi tamyrlardaǵy qysymdy arttyrady.   

4. Durys dene kúıin ustańyz

Bul kompresıalyq shulyqtarǵa ózinshe bir balama.  

Eger otyrsańyz, bir aıaǵyńyzdy ekinshi aıaǵyńyzǵa aıqastyra qoıyńyz. Osylaısha siz aıaqtaǵy qan kólemin azaıtyp, negizgi tamyrlardaǵy qan qysymyn arttyrasyz. Aıtpaqshy, osy sebepti gıpertonıaǵa shaldyqqandarǵa bundaı pozada otyrýǵa bolmaıdy.   

Egerde túregep tursańyz, eki sanyńyzdy qaıshyǵa uqsatyp aıqastyryp, olardy qatty qysýyńyzǵa bolady. Bunyń áseri de aldyńǵysyna shamalas bolady.

Taǵy bir joly bar: bir aıaǵyńyzdy oryndyqqa nemese sákige qoıyńyz da, búkil deneńizben barynsha alǵa eńkeıińiz.   

5. Kofe iship alyńyz

Bul qan qysymy deńgeıin joǵarylatýdyń eń kóp qoldanylatyn, biraq pármendi bolýy ekitalaı tásilderdiń biri. Kofeın shynymen-aq kofeni ishýi sırek adamdardyń arterıalyq qysymyn joǵarylatyp jiberýi múmkin. Al ol adam kofeman bolatyn bolsa, kerekti áser mindetti túrde bola qoımaıdy.   

Qalaı dári-dármeksiz qan qysymyn uzaq ýaqytqa joǵarylatyp alýǵa bolady

Qaıtalap óteıik: hal-ahýalyńyzdyń sebepterin aıqyndaǵan dáriger emdeý jobasyn jasaǵany jón. Sımptomdardy báseńdetý úshin medık tómen qan qysymyn qalypqa túsiretin dárilerdi jazyp beredi.

Alaıda, siz, ómir saltyńyzdy az-kem ózgertip, organızimińizge kómektese alasyz. Gıpotonıa kezinde dárigerler bylaı isteýge keńes beredi:   

1. Kóbirek, ásirese kún ystyq kezde jáne temperatýrańyz bolsa, sý iship turyńyz.  

2. Alkgoldik ishimdikterdi tutynýdy azaıtyńyz. Múmkindiginshe spırttik ishimdikterden múldem tyıylǵanyńyz abzal.   

3. Júıeli túrde jattyǵyp turyńyz nemese, eń quryǵanda, kóbirek serýendep turyńyz: fızıkalyq kúsh túskende tamyrlardyń tonýsy jaqsarady.   

4. Bir orynda uzaq tura bermeýge tyrysyńyz. Eger túregep turyp isteıtin jumysta júrseńiz, jıirek boı jazyp turyńyz: otyryp-turyńyz, sekirekteńiz, bıleńiz.   

5. Ystyq vanada uzaq ýaqyt jatyp almańyz. Densaýlyqqa paıdalyraq túri — kontrastty (ystyq sý men sýyq sý kezek-kezek aǵyzylatyn) dýshqa túsý.  

6. Kúndelikti rasıonyńyzdaǵy kómirtekterdiń mólsherin azaıtyńyz. Tátti jegińiz kelip bara jatsa, jemis-jıdek jeńiz.  

7. Kishigirim porsıadan kúnine 4–5 ret tamaqtanyp turyńyz.

Oqýǵa keńes beremiz:

Qan qysymynyń tómendeýi

Qan qysymynyń kóterilýine jol bermeımiz

Arterıalyq gıpertenzıanyń aldyn alý

---