InfoHub Logo

Músirep sheshen — Qoshqaruly Jánibek batyrdyń nemeresi. Ol qazirgi Torǵaı oblysynyń Tosynqumyn meken etken. Músirep shaǵyn deneli, tyǵyrshyqtaı tórtbaq kelgen, ótkir qarshyǵa kózdi, qoshqyl sary kisi eken. Kıgen kıimderi, at ábzelderi óte jupyny, qarapaıym júretin adam bolǵan. Mal jınap, baıý maqsatyn oılaı bermeıtin, ýaqytynyń kópshiliginde el aralap, qaıda jıyn, toı-dýman bolsa, sonda júretin, daý-janjaldy jıyndarda kezdesetin ádiletsizdikterdi kórip ashshy tilmen túırep ketetin óte tilmar adam bolǵan kórinedi.

Músirep sózi el arasyna tez tarap otyrǵan. Músireptiń atyn bilip, sózderin estigen, ózin tanıtyn baı-manaptar, tóreler men bıler qatty qaımyǵyp, onyń ashshy tilinen ımenedi eken.

Ertede Qaraqoja degen balgersymaq jasap, aýyrǵandardyń tamyryn ustap, aýrý týraly aldyn ala estigenin aıtyp, em jasap júredi. Qara qoıdyń qaǵyp, onyń etin ózi jep, emdeý aqysyna «oramal» degen syltaýmen mal, qymbat baǵaly dúnıeler alady. Keıde kórikti jas áıelder men qyzdardy «bir jyl boıy ózim qarap emdeımin», nemese «aýrýy qaýipti jazylmaıdy» dep, bala týmaı júrgenderi bolsa «bala kóteretin bolady» degen syltaý etip ózimen birge ala ketetin bolypty. Nadan eldi ash qasqyrdaı jalmap, qan qaqsatyp júrgen osy qýdy estip Músirep qatty kijinedi. Kezdesýdi arman etedi.

Bir kúnderi «Qaraqoja keledi» degen habar Músirepke de jetedi. Sol kúni túnde Músirep «qatty aýyrdym» dep bebeý qaǵyp, elin jınaıdy. Jınalǵandar:

— Qaı jerińiz aýyrady? — degende, ol:

— Oıbaı, nesin suraısyńdar, áketip barady, ishi-baýyrym, — dep bezek qaǵady.

Jınalǵandardyń bireýi:

— Balger Qaraqojany aldyrsaq qaıtedi? — deıdi.

Muny estigen Músirep:

— Oı, shabyńdar. Meni ólsin demeseńder, sol «áýlıeni» aldyryńdar, — deıdi.

Shabýylshy tezdetip Qaraqojaǵa kelip:

— Bir belgili táýir kisimiz qatty naýqas, sizge jiberdi. Tezirek júrip, bir em jasańyz, — dep ótindi. Qoja aýrýdyń naýqasyn kelgen kisiden surap biledi de, birge erip júredi...

Qaraqoja kelisimen Músireptiń tamyryn ustap kórip, buryn shaqyrýshydan estigenin aıtyp:

— Aýrý ishińde eken, ketpenmen bylaýlaımyn, qara qoımen qaǵamyn, — deıdi.

Sonda Músirep jınalǵandarǵa:

— Sender úıden shyǵyńdar, men aýrýymdy ońasha kórsetemin, — dep jurtty shyǵaryp jiberip, esikti myqtap jaýyp alyp, Qaraqojany qamshynyń astyna alady.

— Mine, saǵan baqsylyq! Qutyrǵan, adamdyqtan aırylǵan jalmaýyzdy qaǵý, emdeý, bylaýlaý osylaı bolady. Endi baqsylyq etesiń be? Jas áıelder men kórikti qyzdardy aldap áketesiń be? Ony saýdaǵa salasyń ba? Balasyzǵa bala beretin «qudaıdyń» kúshin kóreıin! — dep uryp-uryp, elden jınap alyp kele jatqan maldaryn, ertip kele jatqan áıelder men qyzdardy qaıtarady. Qojany elge masqaralaıdy, endi qaıta kelmesteı etedi.

Taǵy birinde Músirep úıine bir sopy Qoja keledi. Músekeń ony yqylasymen qarsy alyp, qoı soıady. Ótken-ketkendi aıtyp otyra beredi. Taǵam tez pise qoımaıdy. Qojanyń jatqysy kelip tyqyrshyp, qıpalaqtaı beredi. Ony sezgen Músekeń áıeline:

— Qojekeń sharshap otyr ǵoı, etti tezirek pisirseıshi, — deıdi. Oǵan da et pise qoımaǵannan keıin Músirep áıeline qatty keıip ketip:

— Aý, bul ishińdi... ne bolǵan pispeıtin, — deıdi.

Sonda sopy Qoja:

— Oıbaı, bul etti endi jeýge bolmaıdy, ketemin, — deıdi.

Músirep:

— O, Qojeke, nege ketesiń, ol ne degeniń, otyryńyz. Sizge soıylǵan mal, — dep jik-japar bolady.

Qoja:

— Bul et endi haram boldy. Jeýge bolmaıdy. Ony sen boqtadyń, — degende, Músirep:

— Bul úıden shyqqannan keıin baryp tústenetin, búgin qonatyn úıińniń, erteń túste túsetin, keshke qonatyn, arǵy kúni tústenetin, qonatyn úılerińniń as-sýyn, qazan-aıaǵyn, oramal-dastarhanyn..., — dep boqtady da, — al endi, Qojam, júre ber. Bul úıdiń dámi haram bolsa, adalǵa toıarsyń, — degen eken. Ylajy quryp qajyǵan sopy:

— Sizge sóz shaq kelmes, — dep qonady. Sózden jyǵylypty.

---