InfoHub Logo

Qazaqtyń tuńǵysh kásibı mýzykanty, mýzyka zertteýshisi, ulaǵatty ustaz, kásibı kompozıtor, Qazaqstan Ǵylym akademıasynyń óner salasyndaǵy akademıgi, Qazaqstannyń halyq ártisi, otbasynda qamqorly áke, óner kógindegi jaryq juldyzdardyń biri Ahmet Qýanuly Jubanovtyń bıyl 115 jyldyǵy.  Onyń esimi jazba dástúriniń qazaq kásibı mýzykasynyń paıda bolýymen, damýymen jáne órkendeýimen tyǵyz baılanysty desek artyq emes. Qazaq ónerine ózindik úles qosyp, ónerimiz ben mádenıetimizdiń órkendeýine kúsh-jiger jumsaǵan halqymyzdyń birtýar daryndy uly — Ahmet Qýanuly  Jubanovtyń ónegeli de ómirsheń eńbegi ǵasyrlar qoınaýyndaǵy úlken qazyna. 

Ahmet Qýanuly Jubanov (1906-1968) — qazaq mýzykasyn zertteýshi kórnekti ǵalym, áıgili kompozıtor, dırıjer. Ol halyq kúılerin orkestrge laıyqtap, notaǵa túsirdi jáne qazaq mýzykasyn kúrdeli aspaptyq sımfonıalyq shyǵarmalarmen baıytty. A.Jubanovtyń qazaq mýzyka tarıhyna sińirgen eńbegi ushan — teńiz. Olar «Tájik bıi», «Qazaq bıleri», «Tólegen Toqtarov», «Arıa», «Abaı súıtasy» jáne taǵy basqa týyndylary. Kompozıtor retinde qazaqtyń mýzykalyq mádenıetine ózindik melodıalyq órnek qosqan ondaǵan án men kúıdiń, romanstar men horlardyń, aspaptyq sımfonıalyq jáne vokaldyq shyǵarmalardyń avtory. Eń basty jetistigi 1933 jyly Almatydaǵy Mýzykalyq drama tehnıkýmy (qazirgi Almaty mýzykalyq koleji) janynan  elimizdiń túpkir túpkirinen daryndy mýzykanttardy jınap, alǵashqy Qazaq halyq aspaptar orkestrin qurdy. Onyń quramynda 11 adam boldy, al mýzykalyq aspaptarynan tek ált-dombyralar paıdalanylyp, halyq kúıleri men ánderi oryndaldy. Orkestrdiń bas dırıjeri ári kórkemdik jetekshi bolyp Jubanov taǵaıyndaldy.
Ahmet Jubanovtyń kompozıtorlyq shyǵarmalarynyń kórnektileri L.Hamıdımen birlesip jazǵan «Abaı» (1944) jáne «Tólegen Toqtarov» (1947) operalary jáne  áke jolyn jalǵaǵan qyzy Ǵ.Jubanova aıaqtaǵan «Qurmanǵazy» (1970) operasy. Dál osy shyǵarmalardy óskeleń urpaqqa jetkizý maqsatynda, bolashaqta A.Jubanov sıaqty jan-jaqty tulǵa tárbıeleý maqsatynda, Osakarov aýdanynyń óner mektebiniń sabaq josparyna «Ahmet Jubanovtyń kúıleri» eńgizilip, orkestormen oryndaý daıyndyq jumystary júrgizilýde. Sonymen qatar, «Qazaq mýzyka óneriniń gımalaıy- Ahmet Jubanov» atty tárbıe saǵattary ótkizildi. Oqýshylarymyzǵa kompozıtor jaıly derekti fılm kórsetilip, shyǵarmashylyǵy men ómir jolyna erekshe toqtalyp óttik. Bizdiń mekeme óner mektebi bolǵandyqtan ár kompozıtor, ár óner janashyryn qasterlep, shyǵarmashylyǵymen etene tanysyp, tereńinen zerdeleımiz. Búgingi tańda elimizdiń strategıalyq damýyndaǵy negizgi máselelerdiń biri-bilim berý. Sondyqtan da óner mektebi – halqymyzdyń tolyǵyp ósýiniń, rýhanı ári mádenı damýynyń tiregi jáne túp qazyǵy bolyp tabylady. Mekteptegi oqýshylardyń jalpy bilimderi men mýzykalyq qabiletteriniń qalyptasyp damýyna, mýzykalyq tárbıe, bilim berý jumystarynyń aldyna qoıǵan maqsattary óz septikterin tıgizedi. Osy qoıylǵan maqsattarǵa jetýde Ahmet Jubanovtyń shyǵarmalarynyń roli erekshe oryn alady. Sebebi ol jan-jaqty birtýar tulǵa. 

Sonymen óz boıynda qanshama qasıet darytqan, qazaq halyq mýzykasyn meńgergen Ahmet Jubanov syndy tulǵa jaıly mektep oqýshylaryna qosymsha aqparat berý tıimdi quraldarynyń biri bolyp tabylady. Onyń ústine oqýshylarǵa mýzyka arqyly tárbıe berý meılinshe nátıjeli bolyp shyǵady.

Qoryta aıtqanda, oqýshy, jastardy ótkenniń murasyna syn kózben qarap, ony elep-eksheleı otyryp, jan-jaqty paıdalana bilýge tárbıeleýdiń mańyzy zor. Halqymyzdyń halyqtyq-mýzykalyq shyǵarmashylyǵyn óskeleń urpaqqa nasıhattaýmen qatar, jeke tulǵanyń oı-órisi, mádenıeti men órkenıetiniń damýyna qajettiligin eskere otyryp, jan-jaqty tulǵa bolashaq A.Jubanovtardy daıyndaı alsaq úmit aqtalyp, basty mindettiń oryndalǵany.

Qaraǵandy oblysynyń bilim basqarmasynyń Osakarov aýdanynyń bilim basqarmasynyń «Balalar óner mektebi» dombyra synybynyń ustazy Zeınelova Makpal Aıdarhanovna

---