InfoHub Logo

Otbasy qoǵamnyń bir bólshegi, al otbasynyń altyn qazyǵy-áıel adam.Ultymyzdyń adaspaı, ult bolyp qalýy, qoǵamnyń alǵa qaraı jyljýy, órkendep-ósýi sońynda kelip áıelge, bolashaqta ana bolar qyzdardyń qalaı tárbıelenetinine baılanysty bolmaq.Qazaǵymyzda ejelden kele jatqan naqyl sóz bar «Qyz ósse-eldiń kórki, gúl ósse-jerdiń kórki» degen.Bizdiń qazaq halqymyzda «Qyz» degen sóz sulýlyqtyń, ádeptiliktiń, ınabattylyqtyń sımvoly retinde qoldanylady.Sondyqtan da bul maqalamdaǵy jalpy beriletin tárbıeniń ishinen qyz bala tárbıesine baılanysty tustaryn bólip alǵandaǵy maqsatym:adamgershiligi mol, ádepti, ınabatty, sypaıy qyzdarymyzdy tárbıelep shyǵarý.

«Qyzym úıde-qylyǵy túzde» demekshi, qyz balanyń júris-turysy, kıim kıisi, sóıleý sózi úıdegi tárbıeniń negizgi bir bólshegi bolyp sanalady.Jasyratyny joq qazirgi qoǵamda keıbir ata-analardyń balasymen syrlasyp, kóńil-kóterip, birge ýaqyt ótkizýge ýaqyty joq.Múmkin, osydan shyǵar qazirgi jasóspirimder áke-sheshesinen sýyp, olarǵa degen syılastyqtan alystaı bastaǵany.Úıde ákeden, aǵadan meıirim jylýlyq kórmegen qyz, ózine degen nazardyń az ekenin baıqap, syrttan izdep jatady.Al bunyń sońy qarakóz qyzdarymyzdy nege ákeledi?..Aıaǵyn shalys basyp, sol qateliktiń saldarynan ómir jolyn túzeı almaı sorlap júrgen názik jandy qyzdarymyz qanshama?..Iá, bul qazirgi qoǵamda bir ózekti taqyrypqa aınalǵany sózsiz ras.

Mine, qazirgi qoǵamdaǵy keıbir qazaq qyzdarynyń araq iship, shylym shegip, túngi klýbtardyń esigin baqqanyn kórgende janym túrshigip, júregim aýyrady.Osyndaı jeńil-jelpi minezdiń saldarynan júkti bolyp, jasandy túsik jasatyp, keleshekte analyq quqyǵynan aıyrylyp jatady.Osylardyń bári de ózimizdiń qarakóz qyzdarymyz, eldiń erteńgi bolashaq analary emes pe?Nege oılanbasqa?Olardyń erteńgi bolashaǵy, taǵdyry ne bolady?Bulardan keıin dúnıege keletin ónegeli urpaq kútýge bola ma?Qyz balasyn degen kishkentaıynan tórge shyǵaryp otyrǵan qazaq onyń bolashaqtaǵy El anasy bolaryna kámil sengen.Búgingi qazaq boıjetkenderi erteńgi erine adal jar, balalarynyń anasy.Qazaq qyzynyń boıynda ımanı tárbıe bolǵanyn bolǵanyn qalaımyn.Qazirgi ýaqytta qyzdarymyz ónegeli tárbıe alsa, erteń urpaq tárbıeleıtin qazaqtyń dana analaryna aınalary sózsiz.

 Tarıhqa da biraz kóz júgirtsek, Aısha bıbi, Aıman, Nazym, Domalaq ana sıaqty qyzdarymyz naǵyz qazaq áıelderiniń úlgisi bola aldy.Óz maqalamda bulaı bir qyz tárbıesin synǵa alýymnyń sebebi:qyz balany tárbıeleı otyryp, otbasyndaǵy odan keıingi uldarǵa úlge etemiz, ıaǵnı bul jerde ult tárbıeleý-bul qazaqtyń ejelden kele jatqan fılosofıalyq danalyǵy dep bilemin.Belgili aqyn Aqushtap Baqtygereeva «Ómirde qyz bolý bar da, naǵyz qazaq qyzy bolý múldem bólek» degen pikir aıtqan.Sol tárizdi ata-dástúr, salt-sanany berik ustanyp ósken qazaq qyzy qaı ortada bolsyn, óziniń erekshe bolmysymen kózge túsetini anyq emes pe?..Qazaq qyzynyń boıyndaǵy asyl qasıetterimen birge syr-symbaty da ózge ulttardan daralanyp turýy tıis.

Dana halqymyz qyzdy otbasynyń senimdi serigi, qara qazannyń ıesi, úıdiń uıytqysy retinde taǵylymdy tárbıe berdi.Qazaq qyzdarynyń mentalıtetine qarapaıymdylyq, sypaıylyq, ınabattylyq, úlkendi syılaý, kishige izet kórsetý, aqyldylyq, ımandylyq sıaqty qasıetter kiredi.

Elbasymyzdyń myna bir bizga aıtylǵan oı túıetin sózi bar:"Áıel-besik ıesi.Demek, áıeldiń jaıy túzelmeı, besigimiz túzelmeıdi, besigimiz túzelmeı-elimiz tolyq túzelmeıdi"-degeni qyz tárbıesiniń mańyzdylyǵyn árdaıym eske salyp, ult tárbıesinde ımandy da ulaǵatty, izetti de, ınabatty ıbaly qyz tárbıeleýdiń asa mańyzdy ekenin eske salyp turǵandaı.

Q.Spataev atyndaǵy №7 mektep-lıseıiniń 11 synyp bilim alýshysy

 Qasımbek Janel

---