InfoHub Logo

Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynda: «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy memlekettik til – qazaq tili» dep jazylǵan. Ultyn súıetin árbir adam, meıli ol memlekettik til bolmaǵannyń ózinde, óz ana tilin kókke kóterip, erekshe qadirlep, sol tilde sóıleýdi paryz sanamaq. Óz ultynyń qadir - qasıetin ana tili arqyly ulyqtap, ata - babasynyń asyl amanatyndaı ardaqtamaq. Al, ulan - baıtaq aýmaqty alyp jatqan Qazaqstan Respýblıkasy dep atalatyn táýelsiz eldiń memlekettik tili bolyp sanalatyn ana tilimizde sóılemeı, ózge tilge basymdyq berýimiz – eldigimizge syn, amanatqa qıanat. 

Ultshyldyq sezim, ulttyq rýh, memleketshildik múdde bolmaǵan jerde – ana tilimizdiń de kósegesi kógermeıdi. Alashtyń ardaqtysy J.Aımaýytovtyń osydan bir ǵasyr buryn (1918 jyly) «Ultty súıý» atty maqalasyndaǵy qazaq oqyǵandaryna qarata aıtqan: «Esterińizde bolsyn: qara halyqtyń mádenıetti bolýynan mádenıetti kisiniń qazaq bolýy qıyn, balasyna osy bastan ult rýhyn sińirip, qazaq ómirine jaqyndatyp tárbıeleý kerek» degen sózi qazir de ózektiligin joıǵan joq. 

Til – ulttyq dúnıetanymmen, ulttyq sanamen tyǵyz baılanysty kúrdeli uǵym. Ana tili – sol ulttyń kúlli asyl qasıetterin, qasterli uǵymdaryn boıyna jınap, saqtaıtyn altyn ózegi. Qazaq halqy ana tilin asa qadirli rýhanı murasy retinde qasterlep, ǵasyrlar boıy saqtap, jetildirip, damytyp keledi. 

Qazaq tili – álemdegi maǵynasy kóp, sınonımdik tirkesi mol, sóıleý stıli sulý, erekshe til. Tek qoldanatyn halyqtyń sany az demeseńiz, bul tildiń qudireti erekshe.

Abaıǵa deıin jyraýlar, batyrlar men handar, sheshender osy ana tilimiz arqyly daý sheship, soǵystyń betin qaıtarǵan. Abaıdan keıingi qazaq tiliniń erekshe qoldanysqa túsýi, onyń qazaq poezıasyn halyq ishine ıdirip ákelýi. Árıne Abaıǵa deıin de poezıa boldy. Biraq ol zar zaman jyrlary men dastandary. Al Abaı tilinde sulýlyqpen biz aıtqan erekshelik úndesip jatyr.

Til ólse, ulttyń da ómir súrýi múmkin emes. Sondyqtan siz qaı ulttyń ókili bolmańyz, til úshin kúresýge mindettisiz. Sol tilde sóıleıtin sońǵy adam bolsańyz da, tilińiz jaıynda amanat qaldyrýǵa, mura qaldyrýǵa tyrysýyńyz kerek. Sebebi sizdiń tilde jazylǵan qundy tarıhı derekter, keıingi urpaq úshin úlken róle oınaýy múmkin. Máselen kezindegi orhno jazýlary, rýna jazýlary búgingi kóptegen túrki halyqtaryna tán tarıhı derekterdiń kózin ashyp berip otyr. Endeshe sizdiń de til ólmese, erteńgi urpaq úshin, jalpy adamzat úshin úlken mánge ıe bolary sózsiz.

Eger álemdik qaýymdastyqta ulttyq bolmysymyzdy saqtap, eldik kelbetimizben básekelestikke umtylamyz, ulttyq qundylyqtarymyzdy jasampazdyqpen damytamyz desek, ana tilimizdi memlekettik til retinde laıyqty tuǵyryna qondyrýymyz kerek.

Óz tilińizdi súıe otyryp, ózge tilge qurmet bildirińiz. Tilsiz tirliktiń tasy órge domalaıdy dese, qatelesesiz.  

Sanatova Aıdana

---