Qazaq halqynyń salt - dástúri «Balaǵa at qoıý», besikke bóleý, tusaý kesý, sáýkele kıgizý.
Qazaq halqynyń salt - dástúri «Balaǵa at qoıý», besikke bóleý, tusaý kesý, sáýkele kıgizý.
Maqsaty: Jas urpaqqa bala tárbıesine baılanysty halyqtyń salt - dástúrlerin nasıhattaý, óz halqynyń ádet - ǵuryptaryn dáripteýge, qurmetpen qaraýǵa baýlý, meıirimdilikke, kópshildikke, ózara syılastyqqa tárbıeleý.
Ótkizilý formasy: Sahnalyq qoıylym
Jabdyqtalýy: Qazaqtyń kıgiz úıiniń kórinisi, úı jıǵazdary, besik, dóńgelek jer ústel, dombyra.
Barysy:
Sahnada atasy men ájesi jáne qonaq jigit dastarhan basynda jaıǵasyp qymyz iship otyr.
Balalar júgirip kirip:
- Áje, áje súıinshi, men qaryndasty boldym.
- Alaqaı, endi meniń sińlim bar! Áje, men ony oınatyp, shashyn órip beremin.
- Meniń qaryndasym. Bópe meniki!
Áje:
- Órkenderiń óssin, shyraqtarym. Táýba, táýba! Tfá, tfá, til kózim tasqa dep súıinshilerdi taratady.
Balalar:
- Ata, esimi kim bolady?
- Men qoıaıynshy, sińlimniń esimin?
- Joq, men qoıam!
Áje:
- Otaǵasy, nemereńizdiń atyn kim qoıasyz?
Ata:
- Balaǵa at qoıý – halqymyzdyń ejelden kele jatqan salty. Dástúrimizdi saqtaıyq. Aýylymyzdyń qurmetti aqsaqaly Orazalyǵa qoıǵyzaıyq. Orekeńdeı aqyldy, dana, elge syıly bolsyn! Qazan kóter, nemereme esim bereıik!
Áje:
- Atalaryń durys aıtady shyraqtarym, men qazan - oshaq jaqqa baraıyn. Qulyndarym - aý, júrińder. Ájelerińe kómektesip jiberińdershi.
Balalar:
- Árıne, ájetaı!
Áje:
- Qulyndarym meniń! Qolqanattarym meniń!
Bári shyǵyp ketedi.
Ata:
- Al, shyraǵym. Búgin ózi tamasha kún bolǵaly tur. Kúmbirletshi qanekeı, qos ishekti!- dep qonaq jigitke aıtady
KÚI oryndalady
Kúı oryndalyp bitken soń, sahnaǵa kóp qonaqtar kelip kirip, jaıǵasady.
Barlyǵy:
- Nemereńizdiń baýy berik bolsyn, dep kiredi.
Orazaly: Amansyz ba, zamandas?
Atasy: Amanbyz Amanbyz! Qosh keldińder!
Ata: Al, qaýym, búgin nemeremizge at qoıǵaly otyrmyz. At qoıýdy zamandasym Orazalyǵa bermekpin. Alyp kelińder nemeremdi!
Júrgizýshi: At qoıý salty týraly túsinik beredi
Apa, kelini, barlyǵy nemeresin alyp keledi.
Ájesi balasyn ustap turady, Orazaly aqsaqal:
Orazaly: «Senniń atyń – Ajar bolsyn, atyń – Ajar bolsyn atyń – Ajar bolsyn», - dep 3 ret qaıtalaıdy. Ia, jaratqan! Búgingi esim bergen sábıimizge uzaq ómir násip ete gór. Endi sábıimizge qol jaıyp, bata bereıik!
Baqytty bala bolsyn,
Aqyldy dana bolsyn.
Aman saý ósip er jetip,
Ata - anasyna pana bolsyn!
Peıili keń bolsyn, aıtqany jón bolsyn.
Qadamy oń bolsyn.
Besiginiń túbegi dańǵyr qaqsyn,
Jórgegin san qurǵatsyn.
Jaıalyǵy ańqı bersin,
Ýildep shalqı bersin.
Atyna saı Ajarly bolsyn,
Júrgen jeri bazarly bolsyn!
Sábıimizge jan tımesin.
Aman - saý bolyp er jetsin,
Aq áje bolyp tórletsin!
Áýmın!!!
Atasy: Bárekeldi, qutty bolsyn! Ajarymyzdyń ómir jasy uzaq bolsyn!
Ájesi: otaǵasy Orazaly aqsaqalǵa ne beremiz?
Atasy: At mingizemin!!
Ájesi: Shyraqtarym atalaryńdy dastarhanǵa shaqyryńdar!!
Kelin: Júrińizder! tórletińizder!
Ájesi:
- Sábıimizdi besikke salaıyq!
Besikke bóleý salty jasalady.
Besikti úlken kelin alyp shyǵady. Apany sahnaǵa alyp shyǵady.
/tyshtyrma rásimi/
Rásim týraly túsinik berilip ótedi
Ájesi: Al endi naǵashy apasy nemereńizdi besikke bóleýdi ózińizge tapsyraıyn!
Besikke salý rásimi týraly túsindirip ketedi
Ájesi: Al endi naǵashy apasy nemereńizdi besikke bólep besik jyryn aıtyńyz! Besik jyry qosylady
Salt oryndalyp bitkende ájesi:
Endi Ajarymyzdyń qyrqynan shyǵarý rásimine jınalaıyq dep, rásimge qatysqandarǵa, oramal ton bolmaıdy, jol bolady dep syılyqtaryn taratady.
Ájesi: Toıymyzdy bastamas buryn Naǵashy jaǵynan bir qonaq káde suraıyq!
Án oryndalady: Maǵjan Aqerke,«Kózińniń móldirin - aı»
Besik quda
Qudaǵı: Amansyzdarma! Nemereli bolyp jatyr ekensizder, Qutty bolsyn!!
Ájesi: Iá, rahmet. Tórlet, tórlet qaraqtarym.
Qudaǵı: Bizdiń kelý sebebimiz qazaq dástúri boıynsha besik quda degen bar. Sizderde qyz bar bizde ul bar degendeı....
Úlken kelin: Bul kórshi aýyldyń úlgili otbasylarynyń biri. Bul kisilerde de qýanysh bar, uldy boldy!!
Ájesi: Iá, jón jón.....
Qudaǵı: Qudalyqtyń bir belgisi retinde úki taǵyp keteıin, al myna syrǵany kishkene ósip - júgirgende qulaǵyna taǵarsyzdar!!
Júrgizýshi: túsindirme «Besik quda» salty
Ájesi: Bárekeldi, toıymyz toıǵa ulasyp jatyr kúmberletshi qane dombyrańdy qudasha qyz!
Án: Dáýletbekova Aıerke «Aqtamberdi tolǵaýy»
Sahnadan bári shyǵyp ketedi
Júrgizýshi: tusaý kesý týraly túsinik berý
Sahnada atasy men ájesi, qonaqtar otyr.
Qazaq halqynyń salt - dástúri «Balaǵa at qoıý», besikke bóleý, tusaý kesý, sáýkele kıgizý. júkteý
Maqsaty: Jas urpaqqa bala tárbıesine baılanysty halyqtyń salt - dástúrlerin nasıhattaý, óz halqynyń ádet - ǵuryptaryn dáripteýge, qurmetpen qaraýǵa baýlý, meıirimdilikke, kópshildikke, ózara syılastyqqa tárbıeleý.
Ótkizilý formasy: Sahnalyq qoıylym
Jabdyqtalýy: Qazaqtyń kıgiz úıiniń kórinisi, úı jıǵazdary, besik, dóńgelek jer ústel, dombyra.
Barysy:
Sahnada atasy men ájesi jáne qonaq jigit dastarhan basynda jaıǵasyp qymyz iship otyr.
Balalar júgirip kirip:
- Áje, áje súıinshi, men qaryndasty boldym.
- Alaqaı, endi meniń sińlim bar! Áje, men ony oınatyp, shashyn órip beremin.
- Meniń qaryndasym. Bópe meniki!
Áje:
- Órkenderiń óssin, shyraqtarym. Táýba, táýba! Tfá, tfá, til kózim tasqa dep súıinshilerdi taratady.
Balalar:
- Ata, esimi kim bolady?
- Men qoıaıynshy, sińlimniń esimin?
- Joq, men qoıam!
Áje:
- Otaǵasy, nemereńizdiń atyn kim qoıasyz?
Ata:
- Balaǵa at qoıý – halqymyzdyń ejelden kele jatqan salty. Dástúrimizdi saqtaıyq. Aýylymyzdyń qurmetti aqsaqaly Orazalyǵa qoıǵyzaıyq. Orekeńdeı aqyldy, dana, elge syıly bolsyn! Qazan kóter, nemereme esim bereıik!
Áje:
- Atalaryń durys aıtady shyraqtarym, men qazan - oshaq jaqqa baraıyn. Qulyndarym - aý, júrińder. Ájelerińe kómektesip jiberińdershi.
Balalar:
- Árıne, ájetaı!
Áje:
- Qulyndarym meniń! Qolqanattarym meniń!
Bári shyǵyp ketedi.
Ata:
- Al, shyraǵym. Búgin ózi tamasha kún bolǵaly tur. Kúmbirletshi qanekeı, qos ishekti!- dep qonaq jigitke aıtady
KÚI oryndalady
Kúı oryndalyp bitken soń, sahnaǵa kóp qonaqtar kelip kirip, jaıǵasady.
Barlyǵy:
- Nemereńizdiń baýy berik bolsyn, dep kiredi.
Orazaly: Amansyz ba, zamandas?
Atasy: Amanbyz Amanbyz! Qosh keldińder!
Ata: Al, qaýym, búgin nemeremizge at qoıǵaly otyrmyz. At qoıýdy zamandasym Orazalyǵa bermekpin. Alyp kelińder nemeremdi!
Júrgizýshi: At qoıý salty týraly túsinik beredi
Apa, kelini, barlyǵy nemeresin alyp keledi.
Ájesi balasyn ustap turady, Orazaly aqsaqal:
Orazaly: «Senniń atyń – Ajar bolsyn, atyń – Ajar bolsyn atyń – Ajar bolsyn», - dep 3 ret qaıtalaıdy. Ia, jaratqan! Búgingi esim bergen sábıimizge uzaq ómir násip ete gór. Endi sábıimizge qol jaıyp, bata bereıik!
Baqytty bala bolsyn,
Aqyldy dana bolsyn.
Aman saý ósip er jetip,
Ata - anasyna pana bolsyn!
Peıili keń bolsyn, aıtqany jón bolsyn.
Qadamy oń bolsyn.
Besiginiń túbegi dańǵyr qaqsyn,
Jórgegin san qurǵatsyn.
Jaıalyǵy ańqı bersin,
Ýildep shalqı bersin.
Atyna saı Ajarly bolsyn,
Júrgen jeri bazarly bolsyn!
Sábıimizge jan tımesin.
Aman - saý bolyp er jetsin,
Aq áje bolyp tórletsin!
Áýmın!!!
Atasy: Bárekeldi, qutty bolsyn! Ajarymyzdyń ómir jasy uzaq bolsyn!
Ájesi: otaǵasy Orazaly aqsaqalǵa ne beremiz?
Atasy: At mingizemin!!
Ájesi: Shyraqtarym atalaryńdy dastarhanǵa shaqyryńdar!!
Kelin: Júrińizder! tórletińizder!
Ájesi:
- Sábıimizdi besikke salaıyq!
Besikke bóleý salty jasalady.
Besikti úlken kelin alyp shyǵady. Apany sahnaǵa alyp shyǵady.
/tyshtyrma rásimi/
Rásim týraly túsinik berilip ótedi
Ájesi: Al endi naǵashy apasy nemereńizdi besikke bóleýdi ózińizge tapsyraıyn!
Besikke salý rásimi týraly túsindirip ketedi
Ájesi: Al endi naǵashy apasy nemereńizdi besikke bólep besik jyryn aıtyńyz! Besik jyry qosylady
Salt oryndalyp bitkende ájesi:
Endi Ajarymyzdyń qyrqynan shyǵarý rásimine jınalaıyq dep, rásimge qatysqandarǵa, oramal ton bolmaıdy, jol bolady dep syılyqtaryn taratady.
Ájesi: Toıymyzdy bastamas buryn Naǵashy jaǵynan bir qonaq káde suraıyq!
Án oryndalady: Maǵjan Aqerke,«Kózińniń móldirin - aı»
Besik quda
Qudaǵı: Amansyzdarma! Nemereli bolyp jatyr ekensizder, Qutty bolsyn!!
Ájesi: Iá, rahmet. Tórlet, tórlet qaraqtarym.
Qudaǵı: Bizdiń kelý sebebimiz qazaq dástúri boıynsha besik quda degen bar. Sizderde qyz bar bizde ul bar degendeı....
Úlken kelin: Bul kórshi aýyldyń úlgili otbasylarynyń biri. Bul kisilerde de qýanysh bar, uldy boldy!!
Ájesi: Iá, jón jón.....
Qudaǵı: Qudalyqtyń bir belgisi retinde úki taǵyp keteıin, al myna syrǵany kishkene ósip - júgirgende qulaǵyna taǵarsyzdar!!
Júrgizýshi: túsindirme «Besik quda» salty
Ájesi: Bárekeldi, toıymyz toıǵa ulasyp jatyr kúmberletshi qane dombyrańdy qudasha qyz!
Án: Dáýletbekova Aıerke «Aqtamberdi tolǵaýy»
Sahnadan bári shyǵyp ketedi
Júrgizýshi: tusaý kesý týraly túsinik berý
Sahnada atasy men ájesi, qonaqtar otyr.
Qazaq halqynyń salt - dástúri «Balaǵa at qoıý», besikke bóleý, tusaý kesý, sáýkele kıgizý. júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Jyldyń tórt mezgilderi týraly ertegiler.
