Qazaqstan Uly Otan soǵysy jyldarynda
Ekinshi dúnıejúzilik soǵys adamzat tarıhyndaǵy uly oqıǵa. Onyń qasıeti men qasireti janyńdy túrshiktiredi. Ári erlikterge basyńdy ıdirip tań qaldyrady. Elbasyna kún týǵan kezeńderde rýh pen namystyń myqtylyǵy synaldy. Qanǵa boıalǵan dalasy, ańyraǵan anasy, jetim qalǵan balasy úshin kektendi. Mine osyndaı soǵys bultyn úıirgen fashızmniń soǵys josparyn myna tómendegideı tirek shemalar arqyly baıandaımyz.
Taqyryby: Qazaqstan Uly Otan soǵysy jyldarynda
Maqsaty:
Bilimdilik: Uly Otan soǵysynyń erlikke toly qaharly jyldary birte birte alystap barady. Biraq adamzat dúnıe júzin fashısik quldyqtan aman alyp qalǵan halyqtyń ǵajaıyp erlikterin eshqashan umytqan emes. Fashızmniń aıýandyq josparynyń sózsiz kúıregendigin ashyp kórsetkenin 1418 kúnge sozylǵan surapyl soǵystyń sońǵy núktesin qoıǵan. Ákelerimiz ben atalarymyzdyń ulylyǵyn tereńirek uǵyndyrý.
Tárbıelik: Elin, jerin sheksiz tárbıeleý.
Damytýshylyq: Soǵysqa baılanysty materıaldardy uǵyný, batyrlar erlikterine baǵa berý, qorytyndy jasaı bilýge daǵdylandyrý.
I. Sabaqqa qajetti kórnekilikter men quraldar
1. UOS kartasy
2. Trek shemalar
3. Vıdeo televızor, magnıtafon, kadaskop
4. Kitap kórmesi, jıyrmalar
5. Elektrondyq oqýlyqpen jumys
II. Sabaqtyń uıymdastyrý túri: dıalogty toppen, ınteraktıvtı.
III. Sabaqtyń ótilý jospary:
1. Psıhologıalyq daıyndyq (Levetannyń daýysy, oqýshy áseri)
2. Taqyrypqa arnalǵan kınofılmnen úzindi
3. Oı tolǵanys (UOS-daǵy batyrlar)
4. Qorytyndy
Sabaqtyń barysy:
I. Muǵalimniń sózi: Ekinshi dúnıejúzilik soǵys adamzat tarıhyndaǵy uly oqıǵa. Onyń qasıeti men qasireti janyńdy túrshiktiredi. Ári erlikterge basyńdy ıdirip tańqaldyrady. Elbasyna kýn týǵan kezeńderde rýh pen namystyń myqtylyǵy synaldy. Qanǵa boıalǵan dalasy, ańyraǵan anasy, jetim qalǵan balasy úshin kektendi. Mine osyndaı soǵys bultyn úıirgen fashızmniń soǵys josparyn myna tómendegideı tirek shemalar arqyly baıandaımyz.
“Barbarossa” (qaýyrt soǵys) 1940j. 18/ XII
«Soltústik» → Barlyq teńizdegi porttardy basyp alyp, Shyǵys Prýssıadan Daýgavpıls, Pskov, Lenıngrad baǵytynda.
«Ortalyq» → Smolensk arqyly Moskvaǵa.
«Ońtústik» → Batys Ýkraına men Dneprden Kıevti basyp alýǵa.
Germanıa → KSRO → 1941j. 23/VI. Baskomandovanıe
Stavkasy tóraǵasy S. K: Tımoshenko
1941 jyly 22/VI → 1941j. 10/VII Joǵarǵy komandovanıe Stavkasy tóraǵasy I. V. Stalın
1941j. 30/VI. Memlekettik qorǵanys komıteti tóraǵasy I. V. Stalın
Qazaqstan — maıdan arsenaly (1 mıllıon 200 myń)
«Bári de maıdan úshin, bári de Jeńis úshin»
Ekonomıkany soǵysqa beıimdep qaıta qurý
QAZAQSTANDYQTAR
Máskeý úshin shaıqasty 316-(Panfılov atyndaǵy 8-gvard. dıv.) 1941j. 30/IX 312-atqyshtar dıvızıasy
B. Momyshuly, T. Toqtarov, M. Ǵabdýlın, R. Amangeldıev
Lenıngrad úshin shaıqasta 310 jáne 314 dıvızıalar S. Baımaǵambetov, Álıa jáne Mánshúk
Stalıngrad úshin shaıqasta 29 jáne 38 dıvızıalar 1942j. 17/VII 1943j. 02/ II N. Ábdirov, Q. Sypataev
Soǵys baǵyty batys
Berlın operasıasy — 2, 5 mıllıon ásker, 41myń 600 zeńbirek, 6250 tank, 7500 ushaq
1945j. 16/IV. → Jeńis. 1945j. 02/V.
R. Qoshqarbaev
500-deı Keńes odaǵynyń batyry, 98-i qazaq, 1998 jyly 11/XII B. Momyshuly
2. Oı qozǵaý
Oqýshylar nazaryn ekranǵa aýdarý. Kórgen fılmder týraly qorytyndy shyǵarý.
3. Úı tapsyrmasy
II. «Kim tapqyr?» I top.
1. Uly Otan soǵysy qashan bastaldy? /1941j. 22. 06/
2. Baýyrjan Momyshuly qaı jyldary ómir súrgen? /1910-1982 jj./
3. İdiris Úrgenishbaevqa Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy qashan berildi? /1967j. 4 mamyrda/
4. Soǵys jyldarynda maıdandaǵy áskerı bólimderge Qazaqstan óner qyzmetkerlerinen qurylǵan qansha konsert brıgadasy bardy? /11/
5. Qaı kúndi jeńis kúni dep toılaımyz? /9 mamyr/
6. 1941 jyly Sovet Odaǵy soǵys samoletterin shyǵarý jóninen neshinshi orynǵa shyqty? /3-inshi/
7. «Jalpyǵa birdeı áskerı mindet» týraly zań qashan qabyldandy? /1939. 01. 09/
8. Uly Otan soǵysynda odaq boıynsha qansha adam Keńes Odaǵa Batyry ataǵyna ıe boldy? /11myń 600 den asa/
9. Eki márte Keńes Odaǵy Batyry atanǵan Sergeı Danılovıch Lýganskıı jeke ózi jaýdyń qansha ushaǵyn atyp túsirdi? /37/
10. «Qazaqstan komsomoly» degen jazýy bar qansha jaýyngerlik mashına Stalıngrad maıdanyna tabys etildi? /45/
II top.
1. Ekinshi dýnıejúzilik soǵys qashan bastaldy? /1939 jyly/
2. Uly Otan soǵysy qashan aıaqtaldy? /1945 jyly/
3. İdiris Úrgenishbaev qaı jyldary ómir súrgen? /1912-1943 jj./
4. Baýyrjan Momyshulyna qaı jyly Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy berildi? /1990 jyly/
5. Qansha Qazaqstandyqtar Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyna ıe boldy? /500-den asa/
6. Uly Otan soǵysy jyldarynda mamandardy daıyndaý maqsatynda Qazaqstan qansha jasóspirimderdi áskerı ýchılıshege jiberdi? /42 myń/
7. General-maıor Panfılov qaı dıvızıany basqardy? /316-atqyshtar dıvızıasy/
8. Dnepr úshin shaıqastaǵy erligi úshin Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan eń eń jas Jánibek Eleýsizov neshede edi? /18 jasta/
9. Soǵys ýaqytynda Qazaqstan búkil odaqtyń qorǵanysynyń qansha paıyzyn berdi?
10. 1943 jyly respýblıkadan zavodtardy qalpyna keltirý jumystaryna qansha komsomol jiberildi? /1439/
Ótken sabaqtardaǵy tarıhı sózderdi eske túsirý
«Kim? Qashan? Nege?» Bul sózderdi kim aıtty, qashan aıtty, nege baılanysty aıtty.
1. «Qanqumar Kır. Jeńiske jelikpe. Sen meniń ulymdy ashyq aıqasta qarý qurmetimen jeńgen joqsyn...» Bul sózdi kim aıtqan? (Tomırıs)
2. «Erte kúnde otty kúnnen ǵun týǵan. Otty ǵunnan ot bop oınap men týǵan, júzimdi de qysyq qara kózimdi týa sala jalynmenen men jýǵan»(M. Jumabaev. «Paıǵambar»)
3. «Jelpildegen týdan, jer qaıysqan qoldan qalǵansha, jigit adamynyń ólgeni jaqsy...» (Abylaı)
4. «Halyqqa eń aldymen – ekonomıkalyq jáne áleýmettik reforma kerek. Materıaldyq ál aýqatyn jaqsartýǵa halyq tyrysady. Progres degenimizdiń ózi - osy» (Sh. Ýálıhanov)
5. «Men qazaq balalaryn uqyptylyqqa, tazalyqqa, otyryqshylyqqa, turmystyń artyqshylyǵyna, mysaly, qurǵaq jyly bólmelerde turýǵa úıretýdiń ózi qazaq dalasynda tárbıelik máni bar jumys dep bilemin» (Y. Altynsarın)
6. «Bólip al da bıleı ber» (Anna Ionovno)
7. «Eger ásker bersek, balalarymyzdan aıyrylamyz» (J. Mámbetov, 1916 jyl)
8. «Bul ǵajap ásker edi: qarýlary aýyl ustalary soqqan naıza, semser, bilteli Myltyqtar, sadaq jebeler» (Jazýshy Sobolev. Amangeldi áskeri týraly)
9. «Qazaq eli otar bolyp keldi, otar bolyp qalady» (S. Sádýaqasov)
10. «Otan úshin otqa tús – kúımeısin, Opasyzda otan joq» (B. Momyshuly)
11. «Men degenime jettim, elimdi aman alyp qaldym. Endi qolyńnan kelgenińdi isteı ber» (Shıraq)
12. «Bulardy kelistirip jazalaý kerek» (Mılútın)
13. «Rossıa keń baıtaq, biraq sheginerge jol joq, artymyzda Moskva» (Klachkov)
QAZAQSTANDYQTAR
Máskeý úshin shaıqasty 316-(Panfılov atyndaǵy 8-gvard. dıv.)
1941j. 30/IX 312-atqyshtar dıvızıasy
B. Momyshuly, T. Toqtarov, M. Ǵabdýlın, R. Amangeldıev
Lenıngrad úshin shaıqasta 310 jáne 314 dıvızıalar S. Baımaǵambetov, Álıa jáne Mánshúk
Stalıngrad úshin shaıqasta 29 jáne 38 dıvızıalar
1942j. 17/VII 1943j. 02/ II N. Ábdirov, Q. Sypataev
1941j. 10/VII Joǵarǵy komandovanıe → Stavkasy tóraǵasy I. V. Stalın
Soǵys baǵyty batys
Berlın operasıasy — 2, 5 mıllıon ásker, 41myń 600 zeńbirek, 6250 tank, 7500 ushaq 1945j. 16/IV.
→ Jeńis. 1945j. 02/V. R. Qoshqarbaev
500-deı Keńes odaǵynyń batyry, 98-i qazaq, 1998 jyly 11/XII B. Momyshuly
Germanıa → KSRO 1941j. 23/VI. Baskomandovanıe Stavkasy tóraǵasy S. K: Tımoshenko
1941 jyly 22/VI → 1941j. 30/VI. Memlekettik qorǵanys komıteti tóraǵasy I. V. Stalın
Qazaqstan — maıdan arsenaly (1 mıllıon 200 myń)
“Barbarossa” (qaýyrt soǵys) 1940j. 18/ XII
«Soltústik» → Barlyq teńizdegi porttardy basyp alyp, Shyǵys Prýssıadan Daýgapıls, Pskov, Lenıngrad baǵytynda
«Ortalyq» → Smolensk arqyly Moskvaǵa.
«Ońtústik» → Batys Ýkraına men Dneprden Kıevti basyp alýǵa.
Siz kimsiz oıyny
Siz kimsiz?
Siz — Jambyl oblysy Jýaly aýdanynyń Kólbastaý aýylynda dúnıege keldińiz. Siz 1930-1956 jylda ásker sapynda boldyńyz. Al sońǵy kezde Almaty mańynda jasaqtalǵan 316 atqyshtar dıvıazıasynyń komandıri boldyńyz. Moskva úshin shaıqastyńyz, 207 ret urysqa kirdińiz. Sizdiń qanatty sózderińiz óte kóp. Sonymen qatar Máskeýdegi áskerı akademıasyn tuńǵysh bitirgen qazaqsyz. (B. Momyshuly)
Siz kimsiz?
Siz órtke oranǵan óz ushaǵyńyzdy jaý tankileriniń shoǵyryna qulattyńyz. Keńes Odaǵynyń Batyrysyz, Qaraǵandylyqsyz. (Núrken Ábdirov)
Siz kimsiz?
Siz Shymkenttegi áskerı avıasıa áýe ýchılıshesiniń túlegisiz, ushqyshsyz, Keńes Odaǵynyń batyrysyz. (Ivan Kojedýb)
Siz kimsiz?
Sizge Almaty jastary 1943 jyly jeltoqsanda óz aqshalaryna jańa ushaq jasatyp tabys etti. Siz soǵysta áýe shaıqasynda jaýdyń 37 samoletin joıdyńyz, atyp túsirdińiz. (Lýganskıı)
Siz kimsiz?
Sizdiń ákeńiz 1938 jyly 15shildede Qazaq KSR keńesiniń 1 sesıasyn ashty, qazaq halqynyń aıaýly uldarynyń biri, siz Sınelnıkov qalasynyń túbinde soǵystyńyz. (Alǵadaı)
Siz kimsiz?
Siz qolyńyzǵa granat alyp, tank astyna tústińiz, erlik jasadyńyz, Keńes Odaǵynyń batyrysyz. (Ábý Dosmuhametov)
Siz kimsiz?
«Maıdanǵa jiberetin aǵam da, apam da joq, sondyqtan meniń ózimdi jiberýińizdi ótinemin» (Mánshúk Mámetova)
Siz kimsiz?
Siz Stalıngrad túbinde shaıqastyńyz, jaý dzotyn óz keýdeńizben jaýyp A. Matrosovtyń erligin qaıtaladyńyz. (Sultan Baımaǵanbetov)
Siz kimsiz?
II-dúnıejúzilik soǵys kezinde 1945 jyly onynshy tamyzda kapıtan Gastellonyń erligin qaıtalaǵan aty ańyzǵa aınalǵan ushqyshsyz. (Ianko)
4. Muǵalimniń qorytyndy sózi
J. Jabaevtyń uly Alǵadaı da maıdanǵa attandy. Ol 7-gvardıalyq atty ásker dıvızıasynyń 19 gvardıalyq atty polkine pýlemet raschetin basqara júrip, Sınelnıkovo qalasy mańynda erlikpen qaza tapty.
Jeńis te jetti. Qaharman Lenıngradtyqtar óz qalalaryn saqtap qaldy. 1944 jyldyń qatarynda bizdiń áskerde shabýylǵa shyqty. Qala qorshaýdan qutyldy. 1945 jyly 9 mamyrda Keńes halqy saltanatpen jeńis kúnin maıramdady. Osy uly merekeni bizdiń elimizdiń halqy jyl saıyn atap ótedi.
Jeńis qymbatqa tústi. Elimizdiń 1710 qalasy kúl talqan boldy. 70 myńnan astam aýyl men derevnány órtep jiberdi. Basqynshylar 18502 zavod pen fabrıkalardy joıdy. 1135 myń shahtany sý astynda qaldyrdy. 65 myń temir jol torabyn buzyp, isten shyǵardy. Aýyr sharýashylyǵyndaǵy 368 mıllıonǵa jýyq jer búlindi, 27 mıllıonǵa jýyq adamnan aıyryldy. Eresek adam úlesi azaıdy. Eresekterdiń tutas bir urpaǵyn joıyp jiberdi. Soǵys úmitsiz jesirlikpen balalardyń jetimdigine ákeldi. Fashıserdiń istegen qylmysyn sovet adamdary eshqashan umytpaıdy. Soǵystan keıin birneshe qalalarda fashızm qurbandaryna eskertkish ornatyldy. Biz nemis basqynshylarynyń basa kóktep kirip jasaǵan qylyqtaryn eshqashan umytpaımyz. Umytpaıtyn sebebimiz-bizdiń halqymyz qaıǵy-qasiretti adam balasy urpaqtarymyz, endi eshqashan kórmese eken dep tileımiz.
5. Oqýshylardy baǵalaý
6. Úıge tapsyrma berý
Taqyryby: Qazaqstan Uly Otan soǵysy jyldarynda
Maqsaty:
Bilimdilik: Uly Otan soǵysynyń erlikke toly qaharly jyldary birte birte alystap barady. Biraq adamzat dúnıe júzin fashısik quldyqtan aman alyp qalǵan halyqtyń ǵajaıyp erlikterin eshqashan umytqan emes. Fashızmniń aıýandyq josparynyń sózsiz kúıregendigin ashyp kórsetkenin 1418 kúnge sozylǵan surapyl soǵystyń sońǵy núktesin qoıǵan. Ákelerimiz ben atalarymyzdyń ulylyǵyn tereńirek uǵyndyrý.
Tárbıelik: Elin, jerin sheksiz tárbıeleý.
Damytýshylyq: Soǵysqa baılanysty materıaldardy uǵyný, batyrlar erlikterine baǵa berý, qorytyndy jasaı bilýge daǵdylandyrý.
I. Sabaqqa qajetti kórnekilikter men quraldar
1. UOS kartasy
2. Trek shemalar
3. Vıdeo televızor, magnıtafon, kadaskop
4. Kitap kórmesi, jıyrmalar
5. Elektrondyq oqýlyqpen jumys
II. Sabaqtyń uıymdastyrý túri: dıalogty toppen, ınteraktıvtı.
III. Sabaqtyń ótilý jospary:
1. Psıhologıalyq daıyndyq (Levetannyń daýysy, oqýshy áseri)
2. Taqyrypqa arnalǵan kınofılmnen úzindi
3. Oı tolǵanys (UOS-daǵy batyrlar)
4. Qorytyndy
Sabaqtyń barysy:
I. Muǵalimniń sózi: Ekinshi dúnıejúzilik soǵys adamzat tarıhyndaǵy uly oqıǵa. Onyń qasıeti men qasireti janyńdy túrshiktiredi. Ári erlikterge basyńdy ıdirip tańqaldyrady. Elbasyna kýn týǵan kezeńderde rýh pen namystyń myqtylyǵy synaldy. Qanǵa boıalǵan dalasy, ańyraǵan anasy, jetim qalǵan balasy úshin kektendi. Mine osyndaı soǵys bultyn úıirgen fashızmniń soǵys josparyn myna tómendegideı tirek shemalar arqyly baıandaımyz.
“Barbarossa” (qaýyrt soǵys) 1940j. 18/ XII
«Soltústik» → Barlyq teńizdegi porttardy basyp alyp, Shyǵys Prýssıadan Daýgavpıls, Pskov, Lenıngrad baǵytynda.
«Ortalyq» → Smolensk arqyly Moskvaǵa.
«Ońtústik» → Batys Ýkraına men Dneprden Kıevti basyp alýǵa.
Germanıa → KSRO → 1941j. 23/VI. Baskomandovanıe
Stavkasy tóraǵasy S. K: Tımoshenko
1941 jyly 22/VI → 1941j. 10/VII Joǵarǵy komandovanıe Stavkasy tóraǵasy I. V. Stalın
1941j. 30/VI. Memlekettik qorǵanys komıteti tóraǵasy I. V. Stalın
Qazaqstan — maıdan arsenaly (1 mıllıon 200 myń)
«Bári de maıdan úshin, bári de Jeńis úshin»
Ekonomıkany soǵysqa beıimdep qaıta qurý
QAZAQSTANDYQTAR
Máskeý úshin shaıqasty 316-(Panfılov atyndaǵy 8-gvard. dıv.) 1941j. 30/IX 312-atqyshtar dıvızıasy
B. Momyshuly, T. Toqtarov, M. Ǵabdýlın, R. Amangeldıev
Lenıngrad úshin shaıqasta 310 jáne 314 dıvızıalar S. Baımaǵambetov, Álıa jáne Mánshúk
Stalıngrad úshin shaıqasta 29 jáne 38 dıvızıalar 1942j. 17/VII 1943j. 02/ II N. Ábdirov, Q. Sypataev
Soǵys baǵyty batys
Berlın operasıasy — 2, 5 mıllıon ásker, 41myń 600 zeńbirek, 6250 tank, 7500 ushaq
1945j. 16/IV. → Jeńis. 1945j. 02/V.
R. Qoshqarbaev
500-deı Keńes odaǵynyń batyry, 98-i qazaq, 1998 jyly 11/XII B. Momyshuly
2. Oı qozǵaý
Oqýshylar nazaryn ekranǵa aýdarý. Kórgen fılmder týraly qorytyndy shyǵarý.
3. Úı tapsyrmasy
II. «Kim tapqyr?» I top.
1. Uly Otan soǵysy qashan bastaldy? /1941j. 22. 06/
2. Baýyrjan Momyshuly qaı jyldary ómir súrgen? /1910-1982 jj./
3. İdiris Úrgenishbaevqa Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy qashan berildi? /1967j. 4 mamyrda/
4. Soǵys jyldarynda maıdandaǵy áskerı bólimderge Qazaqstan óner qyzmetkerlerinen qurylǵan qansha konsert brıgadasy bardy? /11/
5. Qaı kúndi jeńis kúni dep toılaımyz? /9 mamyr/
6. 1941 jyly Sovet Odaǵy soǵys samoletterin shyǵarý jóninen neshinshi orynǵa shyqty? /3-inshi/
7. «Jalpyǵa birdeı áskerı mindet» týraly zań qashan qabyldandy? /1939. 01. 09/
8. Uly Otan soǵysynda odaq boıynsha qansha adam Keńes Odaǵa Batyry ataǵyna ıe boldy? /11myń 600 den asa/
9. Eki márte Keńes Odaǵy Batyry atanǵan Sergeı Danılovıch Lýganskıı jeke ózi jaýdyń qansha ushaǵyn atyp túsirdi? /37/
10. «Qazaqstan komsomoly» degen jazýy bar qansha jaýyngerlik mashına Stalıngrad maıdanyna tabys etildi? /45/
II top.
1. Ekinshi dýnıejúzilik soǵys qashan bastaldy? /1939 jyly/
2. Uly Otan soǵysy qashan aıaqtaldy? /1945 jyly/
3. İdiris Úrgenishbaev qaı jyldary ómir súrgen? /1912-1943 jj./
4. Baýyrjan Momyshulyna qaı jyly Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy berildi? /1990 jyly/
5. Qansha Qazaqstandyqtar Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyna ıe boldy? /500-den asa/
6. Uly Otan soǵysy jyldarynda mamandardy daıyndaý maqsatynda Qazaqstan qansha jasóspirimderdi áskerı ýchılıshege jiberdi? /42 myń/
7. General-maıor Panfılov qaı dıvızıany basqardy? /316-atqyshtar dıvızıasy/
8. Dnepr úshin shaıqastaǵy erligi úshin Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan eń eń jas Jánibek Eleýsizov neshede edi? /18 jasta/
9. Soǵys ýaqytynda Qazaqstan búkil odaqtyń qorǵanysynyń qansha paıyzyn berdi?
10. 1943 jyly respýblıkadan zavodtardy qalpyna keltirý jumystaryna qansha komsomol jiberildi? /1439/
Ótken sabaqtardaǵy tarıhı sózderdi eske túsirý
«Kim? Qashan? Nege?» Bul sózderdi kim aıtty, qashan aıtty, nege baılanysty aıtty.
1. «Qanqumar Kır. Jeńiske jelikpe. Sen meniń ulymdy ashyq aıqasta qarý qurmetimen jeńgen joqsyn...» Bul sózdi kim aıtqan? (Tomırıs)
2. «Erte kúnde otty kúnnen ǵun týǵan. Otty ǵunnan ot bop oınap men týǵan, júzimdi de qysyq qara kózimdi týa sala jalynmenen men jýǵan»(M. Jumabaev. «Paıǵambar»)
3. «Jelpildegen týdan, jer qaıysqan qoldan qalǵansha, jigit adamynyń ólgeni jaqsy...» (Abylaı)
4. «Halyqqa eń aldymen – ekonomıkalyq jáne áleýmettik reforma kerek. Materıaldyq ál aýqatyn jaqsartýǵa halyq tyrysady. Progres degenimizdiń ózi - osy» (Sh. Ýálıhanov)
5. «Men qazaq balalaryn uqyptylyqqa, tazalyqqa, otyryqshylyqqa, turmystyń artyqshylyǵyna, mysaly, qurǵaq jyly bólmelerde turýǵa úıretýdiń ózi qazaq dalasynda tárbıelik máni bar jumys dep bilemin» (Y. Altynsarın)
6. «Bólip al da bıleı ber» (Anna Ionovno)
7. «Eger ásker bersek, balalarymyzdan aıyrylamyz» (J. Mámbetov, 1916 jyl)
8. «Bul ǵajap ásker edi: qarýlary aýyl ustalary soqqan naıza, semser, bilteli Myltyqtar, sadaq jebeler» (Jazýshy Sobolev. Amangeldi áskeri týraly)
9. «Qazaq eli otar bolyp keldi, otar bolyp qalady» (S. Sádýaqasov)
10. «Otan úshin otqa tús – kúımeısin, Opasyzda otan joq» (B. Momyshuly)
11. «Men degenime jettim, elimdi aman alyp qaldym. Endi qolyńnan kelgenińdi isteı ber» (Shıraq)
12. «Bulardy kelistirip jazalaý kerek» (Mılútın)
13. «Rossıa keń baıtaq, biraq sheginerge jol joq, artymyzda Moskva» (Klachkov)
QAZAQSTANDYQTAR
Máskeý úshin shaıqasty 316-(Panfılov atyndaǵy 8-gvard. dıv.)
1941j. 30/IX 312-atqyshtar dıvızıasy
B. Momyshuly, T. Toqtarov, M. Ǵabdýlın, R. Amangeldıev
Lenıngrad úshin shaıqasta 310 jáne 314 dıvızıalar S. Baımaǵambetov, Álıa jáne Mánshúk
Stalıngrad úshin shaıqasta 29 jáne 38 dıvızıalar
1942j. 17/VII 1943j. 02/ II N. Ábdirov, Q. Sypataev
1941j. 10/VII Joǵarǵy komandovanıe → Stavkasy tóraǵasy I. V. Stalın
Soǵys baǵyty batys
Berlın operasıasy — 2, 5 mıllıon ásker, 41myń 600 zeńbirek, 6250 tank, 7500 ushaq 1945j. 16/IV.
→ Jeńis. 1945j. 02/V. R. Qoshqarbaev
500-deı Keńes odaǵynyń batyry, 98-i qazaq, 1998 jyly 11/XII B. Momyshuly
Germanıa → KSRO 1941j. 23/VI. Baskomandovanıe Stavkasy tóraǵasy S. K: Tımoshenko
1941 jyly 22/VI → 1941j. 30/VI. Memlekettik qorǵanys komıteti tóraǵasy I. V. Stalın
Qazaqstan — maıdan arsenaly (1 mıllıon 200 myń)
“Barbarossa” (qaýyrt soǵys) 1940j. 18/ XII
«Soltústik» → Barlyq teńizdegi porttardy basyp alyp, Shyǵys Prýssıadan Daýgapıls, Pskov, Lenıngrad baǵytynda
«Ortalyq» → Smolensk arqyly Moskvaǵa.
«Ońtústik» → Batys Ýkraına men Dneprden Kıevti basyp alýǵa.
Siz kimsiz oıyny
Siz kimsiz?
Siz — Jambyl oblysy Jýaly aýdanynyń Kólbastaý aýylynda dúnıege keldińiz. Siz 1930-1956 jylda ásker sapynda boldyńyz. Al sońǵy kezde Almaty mańynda jasaqtalǵan 316 atqyshtar dıvıazıasynyń komandıri boldyńyz. Moskva úshin shaıqastyńyz, 207 ret urysqa kirdińiz. Sizdiń qanatty sózderińiz óte kóp. Sonymen qatar Máskeýdegi áskerı akademıasyn tuńǵysh bitirgen qazaqsyz. (B. Momyshuly)
Siz kimsiz?
Siz órtke oranǵan óz ushaǵyńyzdy jaý tankileriniń shoǵyryna qulattyńyz. Keńes Odaǵynyń Batyrysyz, Qaraǵandylyqsyz. (Núrken Ábdirov)
Siz kimsiz?
Siz Shymkenttegi áskerı avıasıa áýe ýchılıshesiniń túlegisiz, ushqyshsyz, Keńes Odaǵynyń batyrysyz. (Ivan Kojedýb)
Siz kimsiz?
Sizge Almaty jastary 1943 jyly jeltoqsanda óz aqshalaryna jańa ushaq jasatyp tabys etti. Siz soǵysta áýe shaıqasynda jaýdyń 37 samoletin joıdyńyz, atyp túsirdińiz. (Lýganskıı)
Siz kimsiz?
Sizdiń ákeńiz 1938 jyly 15shildede Qazaq KSR keńesiniń 1 sesıasyn ashty, qazaq halqynyń aıaýly uldarynyń biri, siz Sınelnıkov qalasynyń túbinde soǵystyńyz. (Alǵadaı)
Siz kimsiz?
Siz qolyńyzǵa granat alyp, tank astyna tústińiz, erlik jasadyńyz, Keńes Odaǵynyń batyrysyz. (Ábý Dosmuhametov)
Siz kimsiz?
«Maıdanǵa jiberetin aǵam da, apam da joq, sondyqtan meniń ózimdi jiberýińizdi ótinemin» (Mánshúk Mámetova)
Siz kimsiz?
Siz Stalıngrad túbinde shaıqastyńyz, jaý dzotyn óz keýdeńizben jaýyp A. Matrosovtyń erligin qaıtaladyńyz. (Sultan Baımaǵanbetov)
Siz kimsiz?
II-dúnıejúzilik soǵys kezinde 1945 jyly onynshy tamyzda kapıtan Gastellonyń erligin qaıtalaǵan aty ańyzǵa aınalǵan ushqyshsyz. (Ianko)
4. Muǵalimniń qorytyndy sózi
J. Jabaevtyń uly Alǵadaı da maıdanǵa attandy. Ol 7-gvardıalyq atty ásker dıvızıasynyń 19 gvardıalyq atty polkine pýlemet raschetin basqara júrip, Sınelnıkovo qalasy mańynda erlikpen qaza tapty.
Jeńis te jetti. Qaharman Lenıngradtyqtar óz qalalaryn saqtap qaldy. 1944 jyldyń qatarynda bizdiń áskerde shabýylǵa shyqty. Qala qorshaýdan qutyldy. 1945 jyly 9 mamyrda Keńes halqy saltanatpen jeńis kúnin maıramdady. Osy uly merekeni bizdiń elimizdiń halqy jyl saıyn atap ótedi.
Jeńis qymbatqa tústi. Elimizdiń 1710 qalasy kúl talqan boldy. 70 myńnan astam aýyl men derevnány órtep jiberdi. Basqynshylar 18502 zavod pen fabrıkalardy joıdy. 1135 myń shahtany sý astynda qaldyrdy. 65 myń temir jol torabyn buzyp, isten shyǵardy. Aýyr sharýashylyǵyndaǵy 368 mıllıonǵa jýyq jer búlindi, 27 mıllıonǵa jýyq adamnan aıyryldy. Eresek adam úlesi azaıdy. Eresekterdiń tutas bir urpaǵyn joıyp jiberdi. Soǵys úmitsiz jesirlikpen balalardyń jetimdigine ákeldi. Fashıserdiń istegen qylmysyn sovet adamdary eshqashan umytpaıdy. Soǵystan keıin birneshe qalalarda fashızm qurbandaryna eskertkish ornatyldy. Biz nemis basqynshylarynyń basa kóktep kirip jasaǵan qylyqtaryn eshqashan umytpaımyz. Umytpaıtyn sebebimiz-bizdiń halqymyz qaıǵy-qasiretti adam balasy urpaqtarymyz, endi eshqashan kórmese eken dep tileımiz.
5. Oqýshylardy baǵalaý
6. Úıge tapsyrma berý
You Might Also Like
