Táýelsiz elim – tiregim
Sabaqtyń taqyryby: «Táýelsiz elim – tiregim»
Maqsaty:
1. Oqýshylardy qazaq halqynyń táýelsizdik jolyndaǵy erlik kúresimen, qol jetken jetistikterimen qysqasha tanystyrý.
2. Qanshama qurbandyqpen qol jetken táýelsizdigimizdi qurmetteı, qasterleı bilýge tárbıeleý, Qazaqstannyń keleshegi úshin aıanbaı kúresýge jáne eńbek etýge baýlý.
3. Patrıottyq tárbıe berý.
Sabaqtyń kórnekiligi: «Táýelsizdik – tuǵyrym» atty qabyrǵa gazeti, lozýngi, Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderi, naqyl sózder, maqal - mátelder, plakattar, býklet, úntaspa, sýretter, t.b.
Sabaq túri: Ádebı-kórkem montaj.
Ádisi: Toppen jumys.
Jospar: 1. Tarıhı sholý
a) Táýelsizdik jolynda
á) Jeltoqsan jańǵyryǵy
2. Táýelsiz Qazaqstan
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi: Mýzykalyq sálemdesý. Sabaqqa ázirleý.
Muǵalim: Búgingi ótetin ashyq sabaǵymyzdyń taqyryby: 16 - jeltoqsan Qazaqstannyń táýelsizdik kúnine arnalǵan «Táýelsiz elim – tiregim». Sondyqtan táýelsizdigimizge arnalǵan ashyq sabaǵymyzdy elimizdiń memlekettik ánuranymen bastaıyq.
Ánuran oryndalady.
Muǵalim: Táýelsizdik, erkindik – ejelden el tilegi. Táýelsizdik halqymyzdyń bostandyǵy men derbes damý jolyndaǵy san ǵasyrlyq kúresiniń tarıhı nátıjesi.
Oqýshy. HV ǵasyrdyń ortasynda kóshpeli Ózbek memleketiniń quramynan, ıaǵnı Ábilhaıyr handyǵynan bólinip shyqqan qazaq taıpalary Kereı men Jánibek sultandardyń basqarýymen derbes qazaq handyǵyn qurdy.
Oqýshy. Ulan baıtaq elimizge jan - jaqtan kóz tigip oıran salýshylar kóbeıdi. Eń qaterlisi HVI - XVIII ǵasyrlardaǵy jońǵarlardyń shapqynshylyǵy boldy.
Oqýshy. 1723 jyly qannen - qapersiz elimizge jońǵar qalmaqtary tutqıyldan shabýyl jasap, qalyń jurtty qan jylatty. Dúrlikken el údere kóship, dúnıe - múlik, mal, janyna da qaraı almaı bosyp ketti, tipti, besiktegi bala, qarıa kempir - shaldarǵa deıin jurtta qalyp qoıǵan kezderi de boldy. Qazaq halqynyń bul bosýy tarıhta «Aqtaban shubyryndy, alqakól sulama» degen atpen qaldy. Aqtaban shubyryndyda 1 mıllıon adam, ıaǵnı sol kezdegi halyqtyń 40 paıyzy qyryldy.
Án: «Elim - aı»
Oqýshy. Áıgili Tóle, Qazybek, Áıteke bılerdiń uıytqy bolýymen Qanjyǵaly Bógenbaı, Qarakereı Qabanbaı, Shapyrashty Naýryzbaı, Shaqshaquly Jánibek, Baıan batyr, Kókjal Baraq sekildi kóptegen batyrlar qazaq halqyn qazaqtyń hany – Abylaı hannyń aq týynyń astyna biriktirip, jońǵar shapqynshylyǵynan tolyq azat etti.
Oqýshy. XVIII ǵasyrda qazaq handyǵynyń táýelsizdigine qater tóndirgen tek qana Jońǵar handyǵy ǵana bolǵan joq. Ońtústikten Hıýa, Qoqan, Buqar handyqtary kóz alartsa, Batysy men Soltústiginde qalmaqtar, bashqurttar, kazak orystar únemi shapqynshylyq jasaýmen boldy.
Oqýshy. Qazaq halqyn aman alyp qalý úshin osyndaı qysyltaıań kezde Ábilqaıyr bastaǵan qazaq sultandary, bıleri men bir top batyrlary Reseı ımperıasynyń quramyna kire bastady. Sóıtip, qazaq halqy táýelsizdiginen aıyryla bastady.
Oqýshy. Reseı ımperıasynyń otarshyldyq jáne orystandyrý saıasatyna qarsy qazaq halqy san ret ult - azattyq kóteriliske shyqty.
Oqýshy. XİH ǵasyrdyń 40 - 50 jyldaryndaǵy Janqoja batyr bastaǵan qazaqtardyń Hıýa, Qoqan handardyń ezgisine qarsy kúresi.
1870 jyly Mańǵystaý qazaqtarynyń kóterilisi. 1783 - 1797 jyldary Syrym Datuly basqarǵan sharýalar kóterilisi. 1836 - 1838 jyldary Isataı Taımanuly men Mahambet Ótemisuly basqarǵan sharýalar kóterilisi.
1837 - 1847 jyldary Kenesary Qasymuly basqarǵan ult - azattyq kóterilis.
1916 jyly ult - azattyq kóterilis, 1917 jyly Aqpan jáne Qazan tóńkeristeri boldy. Azamat soǵysy jyldarynda sharýashylyq kúızeliske ushyrap, adamdardyń asharshylyqqa dýshar bolýynan 950 myń qazaq, ıaǵnı halqymyzdyń 19 paıyzy apat boldy. 400 myń qazaq otbasy elden ketýge májbúr boldy.
1930 - 1932 jyldardaǵy asharshylyqta 2 mln. 100 myń qazaq qyryldy.
1937 - 1938 jyldardaǵy repressıada qazaq halqynyń qanshama aıaýly azamattary, betke ustar shamshyraqtary qýǵyn - súrginge ushyrap, halqym, elim dep júrip «halyq jaýy» atalyp aıyptaldy. Sol kezde abaqtyǵa jabylǵandardyń sany 105 myńǵa jetti. Olardyń 27 myńnan astamy atyldy.
Oqýshy. 1986 jylǵy 16 jeltoqsanda tańerteńgi saǵat 10. 00 - da bar - joǵy 18 mınýtqa sozylǵan Qazaqstan Kompartıasynyń plenýmynda elimizdi shırek ǵasyr basqarǵan Dinmuhamet Ahmetuly Qonaev ornynan alynyp, shetten kelgen Gennadıı Kolbın saılandy. Bul, árıne, qazaq halqynyń narazylyǵyn týǵyzyp, áıgili Jeltoqsan oqıǵasyn týǵyzdy.
Oqýshy. Osy 17 - 18 jeltoqsan kúnderin qarapaıym aýyl azamaty Lesbek Omarov bylaı dep jyrlaıdy:
Qasqaldaq ushyp kólinen,
Shúregeı kelip qonǵan kún.
Qyrandy qýyp kóginen,
Qarǵalar bılik alǵan kún.
«Nashaqor» dep, «ultshyl» dep,
Qazaqqa kúıe jaqqan kún.
Qaqaǵan kúnniń yzǵary,
Súıekten ótip ketken kún.
Qarakóz qazaq qyzdaryn
Omondar bastan tepken kún,
Ozbyrlyq kúshpen tunshyǵyp,
Úmittiń oty óshken kún.
Janyna tappaı bir daýa
Er qaırat qyrshyn ketken kún.
Án: «Qara baýyr qasqaldaq»
Oqýshy. Qazaq halqynyń eń sońǵy ólip, tirilýi – bizdiń halqymyzdyń qaıǵy - qasiretine, sonymen birge maqtanyshyna aınalǵan 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy. Osy oqıǵaǵa qatysty degen jalǵan jalamen 99 adam sottaldy. 264 adam joǵary oqý oryndarynan, 758 adam komsomoldan, 52 adam komýnıstik partıa qatarynan shyǵaryldy, ár túrli jazalar berildi. Qazirgi kúnde 16 - 17 jeltoqsandaǵy oqıǵaǵa qatysqany úshin jazalanǵan azamattar Prezıdenttiń jarlyǵymen aqtaldy.
Oqýshy. Búgingi tańnyń shapaǵatyn, eldiń kóńiline kún ornatqan qaısar aǵa - apalarymyz – Qaırat, Lázzat, Erbol, Sábıra emes pe? İzgilik ataýlydan kúderin úzip, bar senimi kúıregen, rýhanı kúızelgen balań jigit Qaırattyń «Aqtyq sózi» artynda qaldy.
«Aqtyq sóziń ne?» degen
Búgin qoıdy sot suraq
Aıtaıyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Qorlaı da berip qaıtadan,
Tıtyqqa orys jetpesin.
Týǵan jerdiń namysy
Bóten qolda ketpesin.
Salt - sanadan aırylyp,
Araqtan urpaq azbasyn,
Qyzǵanyshtan tozbasyn,
Qoldaýshysyz bolmasyn,
Barlyq ultpen teń bolyp,
Eshkimnen kóńiliń qalmasyn.
Endigi jerde basyńnan,
Birlik pen baq taımasyn.
Osy aıtylǵan aqtyq sóz,
Týyń bolsyn árdaıym.
Moınyma alyp jalany,
Men bolaıyn qurbanyń.
Án: «Jeltoqsan jeli»
Oqýshy. Jeltoqsan oqıǵasy – HH ǵasyrdyń eń uly oqıǵalarynyń biri. Óıtkeni jeltoqsan oqıǵasy tek búkil totalıtarlyq - komýnıstik júıeniń kúıreýiniń bastaýshysy bolyp qana qoımaı, sondaı - aq ol buryn baǵynyshty bolyp kelgen kóptegen elderge egemendik, táýelsizdik ápergen zor saıası - áleýmettik qubylys boldy. 1986 jyldyń jeltoqsanyndaǵy qazaq jastarynyń tógilgen qanymen búgingi táýelsizdigimizdiń tuńǵysh paraǵy jazylǵan edi.
Oqýshy. Táýelsizdik – babalardyń urany,
Beıýaqytta boıǵa taqqan tumary.
Táýelsizdik – túnekterde tunshyǵyp,
Yzǵar uryp, janbaı qalǵan shyraǵy.
Týra kelip tarıhı bir oraıǵa
Táýelsizdik tústi deme ońaıǵa.
Bastan ótken «Shubyryndy aqtaban»,
Ne kórmedi qazaq eli sony oıla.
Derbestigin ańsaǵan el aq, adal,
Qanyn tókti qansha batyr babalar.
Osy joldar qurban boldy emes pe?
Halyq jaýy atanǵan kóp aǵalar.
Táýelsizdik úshin tigip bastaryn
Jeltoqsanda shyqty alańǵa jastarym
Ár urpaqtyń qurbandary jetkilik
Derbestikke kim suramaq basqa qun
B. Tileýhanovtyń oryndaýyndaǵy án «Qazaǵym meniń»
Oqýshy. Keshe kórsek qol jetpeıtin armandaı,
Arzandatyp búgip syıǵa alǵandaı,
Úlesińe seniń tıdi ter tógý,
Dańqyń qalsyn urpaq eske alǵandaı, - dep aqyn jyrlaǵandaı qazir árqaısymyz da táýelsizdik bizge qandaı qıynshylyqpen kelgenin bilip, sezinýimiz kerek.
Men – qazaqpyn, myń ólip, myń tirilgen,
Jórgegimde tanystym muń tilimmen.
Jylaǵanda júregim – Kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún túrilgen.
Men – qazaqpyn, bıikpin, baıtaq elmin,
Qaıta týdym, ómirge qaıta keldim.
Men myń da bir tirildim máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim!
Muǵalim: Iá, Men myń da bir tirildim máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim! – dep aqyn Juban Moldaǵalıev atamyz jyrlaǵandaı, Táýelsizdigimizdi jarıalaǵannan keıingi az ýaqytta elimiz kóptegen jetistikterge jetti. Sol jetistikterimizdi atap óteıikshi. Mysaly: 1990 j. 25 qazanda Qazaq KSR - iniń egemendigi týraly Deklarasıa qabyldandy. Ary qaraı, jalǵastyryp aıtyp kóreıik.
Oqýshy. 1991 jyly 29 tamyzda Semeı polıgony jabyldy. 1991 j. 2 qazanda qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov ǵaryshqa ushty.
1991 j. 1 jeltoqsanda tuńǵysh Prezıdent saılandy. Al sol jyly 16 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik Táýelsizdigi týraly Zań qabyldandy. 1992 j. 2 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Birikken ulttar uıymyna múshe boldy.
Oqýshy. 1992 j. 7 mamyrda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteri quryldy. Sol jyly 4 maýsymda Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary Keńesi memlekettik rámizderdi qabyldady. 1993 j. 28 qańtarda Táýelsiz memleketimizdiń negizgi Zańy – Konstıtýsıa qabyldandy.
Oqýshy. 1993 jyldyń 15 qarashasy elimizdiń tarıhynda erekshe kún bolyp qaldy. Osy kúnnen bastap ulttyq valútamyz – Teńge aınalymǵa endi.
1995 j. 30 tamyzda qazirgi Ata Zańymyz – jańa Konstıtýsıa qabyldandy. Al, 1996 j. Almaty qalasynda Táýelsizdik monýmenti ashyldy.
1997 j. 10 jeltoqsanda Aqmola qalasy Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy retinde jarıalandy. 1998 j. Prezıdent Jarlyǵymen Aqmola qalasy Astana qalasy bolyp ózgertildi.
Nurtaı Tumardyń oryndaýyndaǵy án «Astanaǵa arnaý»
Oqýshy. Qazaqstan – san ǵasyrlyq tarıhy bar,
Qazaqstan – bul azat el, tanysyńdar.
Kók baıraqty, eltańbaly, ánurandy,
Qazaq eli – egemendi, san ulty bar.
Án: «Qazaǵym meniń»
Sózi: N. Nazarbaev. Áni: B. Tileýhanov.
Qorytyndy sóz: Táýelsizdik úshin myń ólip, myń tirilgen qazaq eli, qudaı qalasa, gúldenip máńgi jasaı bermek. Táýelsizdigimizdi altynymyzdaı ardaqtap, asylymyzdaı baǵalaıyq, qymbatymyzdaı qurmetteı bileıik.
Eltańbamyz ajarly, ánuranymyz áýendi, asqaq bola bersin!
Elimizdiń, eldigimizdiń belgisi – kógildir týymyz, qasıetti kók baıraǵymyz kókte qalyqtap, jelbireı bersin!
Sabaǵymyzdyń mándi, maǵynaly bolyp ótýine bar bilimi men kúsh - jigerin salǵan oqýshylar, sizderge rahmet!
Kóńil qoıyp tyńdaǵan qonaqtarymyz – aıaýly ustazdar, altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińiz úshin, iltıpat - nıetterińiz úshin sizderge zor alǵysymdy bildirgim keledi! Osymen sabaǵymyzdy ádettegideı mýzykalyq qoshtasýmen aıaqtaımyz.
Maqsaty:
1. Oqýshylardy qazaq halqynyń táýelsizdik jolyndaǵy erlik kúresimen, qol jetken jetistikterimen qysqasha tanystyrý.
2. Qanshama qurbandyqpen qol jetken táýelsizdigimizdi qurmetteı, qasterleı bilýge tárbıeleý, Qazaqstannyń keleshegi úshin aıanbaı kúresýge jáne eńbek etýge baýlý.
3. Patrıottyq tárbıe berý.
Sabaqtyń kórnekiligi: «Táýelsizdik – tuǵyrym» atty qabyrǵa gazeti, lozýngi, Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderi, naqyl sózder, maqal - mátelder, plakattar, býklet, úntaspa, sýretter, t.b.
Sabaq túri: Ádebı-kórkem montaj.
Ádisi: Toppen jumys.
Jospar: 1. Tarıhı sholý
a) Táýelsizdik jolynda
á) Jeltoqsan jańǵyryǵy
2. Táýelsiz Qazaqstan
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi: Mýzykalyq sálemdesý. Sabaqqa ázirleý.
Muǵalim: Búgingi ótetin ashyq sabaǵymyzdyń taqyryby: 16 - jeltoqsan Qazaqstannyń táýelsizdik kúnine arnalǵan «Táýelsiz elim – tiregim». Sondyqtan táýelsizdigimizge arnalǵan ashyq sabaǵymyzdy elimizdiń memlekettik ánuranymen bastaıyq.
Ánuran oryndalady.
Muǵalim: Táýelsizdik, erkindik – ejelden el tilegi. Táýelsizdik halqymyzdyń bostandyǵy men derbes damý jolyndaǵy san ǵasyrlyq kúresiniń tarıhı nátıjesi.
Oqýshy. HV ǵasyrdyń ortasynda kóshpeli Ózbek memleketiniń quramynan, ıaǵnı Ábilhaıyr handyǵynan bólinip shyqqan qazaq taıpalary Kereı men Jánibek sultandardyń basqarýymen derbes qazaq handyǵyn qurdy.
Oqýshy. Ulan baıtaq elimizge jan - jaqtan kóz tigip oıran salýshylar kóbeıdi. Eń qaterlisi HVI - XVIII ǵasyrlardaǵy jońǵarlardyń shapqynshylyǵy boldy.
Oqýshy. 1723 jyly qannen - qapersiz elimizge jońǵar qalmaqtary tutqıyldan shabýyl jasap, qalyń jurtty qan jylatty. Dúrlikken el údere kóship, dúnıe - múlik, mal, janyna da qaraı almaı bosyp ketti, tipti, besiktegi bala, qarıa kempir - shaldarǵa deıin jurtta qalyp qoıǵan kezderi de boldy. Qazaq halqynyń bul bosýy tarıhta «Aqtaban shubyryndy, alqakól sulama» degen atpen qaldy. Aqtaban shubyryndyda 1 mıllıon adam, ıaǵnı sol kezdegi halyqtyń 40 paıyzy qyryldy.
Án: «Elim - aı»
Oqýshy. Áıgili Tóle, Qazybek, Áıteke bılerdiń uıytqy bolýymen Qanjyǵaly Bógenbaı, Qarakereı Qabanbaı, Shapyrashty Naýryzbaı, Shaqshaquly Jánibek, Baıan batyr, Kókjal Baraq sekildi kóptegen batyrlar qazaq halqyn qazaqtyń hany – Abylaı hannyń aq týynyń astyna biriktirip, jońǵar shapqynshylyǵynan tolyq azat etti.
Oqýshy. XVIII ǵasyrda qazaq handyǵynyń táýelsizdigine qater tóndirgen tek qana Jońǵar handyǵy ǵana bolǵan joq. Ońtústikten Hıýa, Qoqan, Buqar handyqtary kóz alartsa, Batysy men Soltústiginde qalmaqtar, bashqurttar, kazak orystar únemi shapqynshylyq jasaýmen boldy.
Oqýshy. Qazaq halqyn aman alyp qalý úshin osyndaı qysyltaıań kezde Ábilqaıyr bastaǵan qazaq sultandary, bıleri men bir top batyrlary Reseı ımperıasynyń quramyna kire bastady. Sóıtip, qazaq halqy táýelsizdiginen aıyryla bastady.
Oqýshy. Reseı ımperıasynyń otarshyldyq jáne orystandyrý saıasatyna qarsy qazaq halqy san ret ult - azattyq kóteriliske shyqty.
Oqýshy. XİH ǵasyrdyń 40 - 50 jyldaryndaǵy Janqoja batyr bastaǵan qazaqtardyń Hıýa, Qoqan handardyń ezgisine qarsy kúresi.
1870 jyly Mańǵystaý qazaqtarynyń kóterilisi. 1783 - 1797 jyldary Syrym Datuly basqarǵan sharýalar kóterilisi. 1836 - 1838 jyldary Isataı Taımanuly men Mahambet Ótemisuly basqarǵan sharýalar kóterilisi.
1837 - 1847 jyldary Kenesary Qasymuly basqarǵan ult - azattyq kóterilis.
1916 jyly ult - azattyq kóterilis, 1917 jyly Aqpan jáne Qazan tóńkeristeri boldy. Azamat soǵysy jyldarynda sharýashylyq kúızeliske ushyrap, adamdardyń asharshylyqqa dýshar bolýynan 950 myń qazaq, ıaǵnı halqymyzdyń 19 paıyzy apat boldy. 400 myń qazaq otbasy elden ketýge májbúr boldy.
1930 - 1932 jyldardaǵy asharshylyqta 2 mln. 100 myń qazaq qyryldy.
1937 - 1938 jyldardaǵy repressıada qazaq halqynyń qanshama aıaýly azamattary, betke ustar shamshyraqtary qýǵyn - súrginge ushyrap, halqym, elim dep júrip «halyq jaýy» atalyp aıyptaldy. Sol kezde abaqtyǵa jabylǵandardyń sany 105 myńǵa jetti. Olardyń 27 myńnan astamy atyldy.
Oqýshy. 1986 jylǵy 16 jeltoqsanda tańerteńgi saǵat 10. 00 - da bar - joǵy 18 mınýtqa sozylǵan Qazaqstan Kompartıasynyń plenýmynda elimizdi shırek ǵasyr basqarǵan Dinmuhamet Ahmetuly Qonaev ornynan alynyp, shetten kelgen Gennadıı Kolbın saılandy. Bul, árıne, qazaq halqynyń narazylyǵyn týǵyzyp, áıgili Jeltoqsan oqıǵasyn týǵyzdy.
Oqýshy. Osy 17 - 18 jeltoqsan kúnderin qarapaıym aýyl azamaty Lesbek Omarov bylaı dep jyrlaıdy:
Qasqaldaq ushyp kólinen,
Shúregeı kelip qonǵan kún.
Qyrandy qýyp kóginen,
Qarǵalar bılik alǵan kún.
«Nashaqor» dep, «ultshyl» dep,
Qazaqqa kúıe jaqqan kún.
Qaqaǵan kúnniń yzǵary,
Súıekten ótip ketken kún.
Qarakóz qazaq qyzdaryn
Omondar bastan tepken kún,
Ozbyrlyq kúshpen tunshyǵyp,
Úmittiń oty óshken kún.
Janyna tappaı bir daýa
Er qaırat qyrshyn ketken kún.
Án: «Qara baýyr qasqaldaq»
Oqýshy. Qazaq halqynyń eń sońǵy ólip, tirilýi – bizdiń halqymyzdyń qaıǵy - qasiretine, sonymen birge maqtanyshyna aınalǵan 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy. Osy oqıǵaǵa qatysty degen jalǵan jalamen 99 adam sottaldy. 264 adam joǵary oqý oryndarynan, 758 adam komsomoldan, 52 adam komýnıstik partıa qatarynan shyǵaryldy, ár túrli jazalar berildi. Qazirgi kúnde 16 - 17 jeltoqsandaǵy oqıǵaǵa qatysqany úshin jazalanǵan azamattar Prezıdenttiń jarlyǵymen aqtaldy.
Oqýshy. Búgingi tańnyń shapaǵatyn, eldiń kóńiline kún ornatqan qaısar aǵa - apalarymyz – Qaırat, Lázzat, Erbol, Sábıra emes pe? İzgilik ataýlydan kúderin úzip, bar senimi kúıregen, rýhanı kúızelgen balań jigit Qaırattyń «Aqtyq sózi» artynda qaldy.
«Aqtyq sóziń ne?» degen
Búgin qoıdy sot suraq
Aıtaıyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Qorlaı da berip qaıtadan,
Tıtyqqa orys jetpesin.
Týǵan jerdiń namysy
Bóten qolda ketpesin.
Salt - sanadan aırylyp,
Araqtan urpaq azbasyn,
Qyzǵanyshtan tozbasyn,
Qoldaýshysyz bolmasyn,
Barlyq ultpen teń bolyp,
Eshkimnen kóńiliń qalmasyn.
Endigi jerde basyńnan,
Birlik pen baq taımasyn.
Osy aıtylǵan aqtyq sóz,
Týyń bolsyn árdaıym.
Moınyma alyp jalany,
Men bolaıyn qurbanyń.
Án: «Jeltoqsan jeli»
Oqýshy. Jeltoqsan oqıǵasy – HH ǵasyrdyń eń uly oqıǵalarynyń biri. Óıtkeni jeltoqsan oqıǵasy tek búkil totalıtarlyq - komýnıstik júıeniń kúıreýiniń bastaýshysy bolyp qana qoımaı, sondaı - aq ol buryn baǵynyshty bolyp kelgen kóptegen elderge egemendik, táýelsizdik ápergen zor saıası - áleýmettik qubylys boldy. 1986 jyldyń jeltoqsanyndaǵy qazaq jastarynyń tógilgen qanymen búgingi táýelsizdigimizdiń tuńǵysh paraǵy jazylǵan edi.
Oqýshy. Táýelsizdik – babalardyń urany,
Beıýaqytta boıǵa taqqan tumary.
Táýelsizdik – túnekterde tunshyǵyp,
Yzǵar uryp, janbaı qalǵan shyraǵy.
Týra kelip tarıhı bir oraıǵa
Táýelsizdik tústi deme ońaıǵa.
Bastan ótken «Shubyryndy aqtaban»,
Ne kórmedi qazaq eli sony oıla.
Derbestigin ańsaǵan el aq, adal,
Qanyn tókti qansha batyr babalar.
Osy joldar qurban boldy emes pe?
Halyq jaýy atanǵan kóp aǵalar.
Táýelsizdik úshin tigip bastaryn
Jeltoqsanda shyqty alańǵa jastarym
Ár urpaqtyń qurbandary jetkilik
Derbestikke kim suramaq basqa qun
B. Tileýhanovtyń oryndaýyndaǵy án «Qazaǵym meniń»
Oqýshy. Keshe kórsek qol jetpeıtin armandaı,
Arzandatyp búgip syıǵa alǵandaı,
Úlesińe seniń tıdi ter tógý,
Dańqyń qalsyn urpaq eske alǵandaı, - dep aqyn jyrlaǵandaı qazir árqaısymyz da táýelsizdik bizge qandaı qıynshylyqpen kelgenin bilip, sezinýimiz kerek.
Men – qazaqpyn, myń ólip, myń tirilgen,
Jórgegimde tanystym muń tilimmen.
Jylaǵanda júregim – Kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún túrilgen.
Men – qazaqpyn, bıikpin, baıtaq elmin,
Qaıta týdym, ómirge qaıta keldim.
Men myń da bir tirildim máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim!
Muǵalim: Iá, Men myń da bir tirildim máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim! – dep aqyn Juban Moldaǵalıev atamyz jyrlaǵandaı, Táýelsizdigimizdi jarıalaǵannan keıingi az ýaqytta elimiz kóptegen jetistikterge jetti. Sol jetistikterimizdi atap óteıikshi. Mysaly: 1990 j. 25 qazanda Qazaq KSR - iniń egemendigi týraly Deklarasıa qabyldandy. Ary qaraı, jalǵastyryp aıtyp kóreıik.
Oqýshy. 1991 jyly 29 tamyzda Semeı polıgony jabyldy. 1991 j. 2 qazanda qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov ǵaryshqa ushty.
1991 j. 1 jeltoqsanda tuńǵysh Prezıdent saılandy. Al sol jyly 16 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik Táýelsizdigi týraly Zań qabyldandy. 1992 j. 2 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Birikken ulttar uıymyna múshe boldy.
Oqýshy. 1992 j. 7 mamyrda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteri quryldy. Sol jyly 4 maýsymda Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary Keńesi memlekettik rámizderdi qabyldady. 1993 j. 28 qańtarda Táýelsiz memleketimizdiń negizgi Zańy – Konstıtýsıa qabyldandy.
Oqýshy. 1993 jyldyń 15 qarashasy elimizdiń tarıhynda erekshe kún bolyp qaldy. Osy kúnnen bastap ulttyq valútamyz – Teńge aınalymǵa endi.
1995 j. 30 tamyzda qazirgi Ata Zańymyz – jańa Konstıtýsıa qabyldandy. Al, 1996 j. Almaty qalasynda Táýelsizdik monýmenti ashyldy.
1997 j. 10 jeltoqsanda Aqmola qalasy Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy retinde jarıalandy. 1998 j. Prezıdent Jarlyǵymen Aqmola qalasy Astana qalasy bolyp ózgertildi.
Nurtaı Tumardyń oryndaýyndaǵy án «Astanaǵa arnaý»
Oqýshy. Qazaqstan – san ǵasyrlyq tarıhy bar,
Qazaqstan – bul azat el, tanysyńdar.
Kók baıraqty, eltańbaly, ánurandy,
Qazaq eli – egemendi, san ulty bar.
Án: «Qazaǵym meniń»
Sózi: N. Nazarbaev. Áni: B. Tileýhanov.
Qorytyndy sóz: Táýelsizdik úshin myń ólip, myń tirilgen qazaq eli, qudaı qalasa, gúldenip máńgi jasaı bermek. Táýelsizdigimizdi altynymyzdaı ardaqtap, asylymyzdaı baǵalaıyq, qymbatymyzdaı qurmetteı bileıik.
Eltańbamyz ajarly, ánuranymyz áýendi, asqaq bola bersin!
Elimizdiń, eldigimizdiń belgisi – kógildir týymyz, qasıetti kók baıraǵymyz kókte qalyqtap, jelbireı bersin!
Sabaǵymyzdyń mándi, maǵynaly bolyp ótýine bar bilimi men kúsh - jigerin salǵan oqýshylar, sizderge rahmet!
Kóńil qoıyp tyńdaǵan qonaqtarymyz – aıaýly ustazdar, altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińiz úshin, iltıpat - nıetterińiz úshin sizderge zor alǵysymdy bildirgim keledi! Osymen sabaǵymyzdy ádettegideı mýzykalyq qoshtasýmen aıaqtaımyz.
You Might Also Like
-
Maqsaty: Oqýshylardyń oıynda eljandylyq sezimin qalyptastyra otyryp, týǵan eli men jerine degen súıispenshiligin tárbıeleý, tilimiz ben tarıhymyzǵa qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý;
