InfoHub Logo

Parlament Senatynyń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Eýropalyq ıadrolyq zertteýler jónindegi uıym (CERN) arasyndaǵy ǵylymı-tehnıkalyq yntymaqtastyqqa qatysty halyqaralyq yntymaqtastyq týraly kelisimdi ratıfıkasıalaý týraly» zań jobasy qabyldandy.

«Qazaqstan-2050» strategıasyndaǵy ıadrolyq qarýdy taratpaý rejimin ilgeriletý saıasatynyń arqasynda elimiz osy salanyń kóshbasshysy bolyp tanyldy. Búgingi tańda Qazaqstan atom energıasyn beıbit maqsatta paıdalanýdy belsendi damytýda. Qazaqstan Respýblıkasynyń atom salasy tehnologıalyq áleýetti damytý turǵysynan perspektıvti salalardyń biri. Bul – Qazaqstannyń ǵylymı jáne ındýstrıalyq damýynyń qozǵaýshy kúshi. Bizdiń ǵylymı-tehnıkalyq, adamı áleýetimiz qazirgi ýaqytta ıadrolyq fızıka jáne qoldanbaly zertteýler salasyndaǵy eń mańyzdy máselelerdi sheshe alady», - dedi Energetıka mınıstri Qanat Bozymbaev.

Sonymen qatar vedomstvo basshysy ıadrolyq quzyrettilikti arttyrýǵa kúsh-jiger salýdyń arqasynda Qazaqstan qazirgi ýaqytta irgeli jáne qoldanbaly ıadrolyq fızıka, ıadrolyq jáne radıasıalyq tehnologıalar boıynsha óz betinshe jumys atqara alatyn elder qatarynda ekenin atap ótti. Bul elimiz úshin eń damyǵan eldermen teń jaǵdaıda jumys isteýge múmkindik beredi. Halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq jáne jobalarǵa qatysý akademıalyq qoǵamdastyqtyń kúsh-jigerin, ǵylymı jáne bilim áleýetin biriktirýge jol ashady. Oǵan qatysýshylardyń resýrstary men múmkindikterin ońtaıly paıdalaný arqyly qol jetkiziledi.

«Bul maqsatta 2016 jyly Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen Eýropalyq ıadrolyq zertteýler uıymymen yntymaqtastyqty damytý boıynsha jumys bastaldy. Eýropalyq ıadrolyq zertteýler uıymy (CERN) qarapaıym bólshekter fızıkasyn zertteý salasynda álemdegi jetekshi uıym bolyp sanalady. Joǵary energıalar fızıkasy men bólshekter fızıkasy salasyndaǵy tabysty zertteýlerdi kóptegen el ǵalymdarymen birlesip qana júrgizýge bolady. Iaǵnı álemdik ǵylymı ıntellektini shoǵyrlandyrý qajet. Qazirgi ýaqytta CERN-niń keńes quramyna 23 el kiredi. Buǵan qosa, keıbir elder men halyqaralyq uıymdar baqylaýshy retinde qatysady. CERN-de 2400-ge jýyq ǵalym turaqty jumys isteıdi, oǵan qosa álemniń 113 eliniń 580 ýnıversıteti men ınstıtýtynan 10 myńnan astam fızıkpen men ınjener CERN-niń halyqaralyq eksperımentterine qatysyp, ýaqytsha jumys isteıdi. CERN-men yntymaqtastyq biz úshin asa mańyzdy. Ári onyń keleshegi zor. Birinshiden, ol resýrstardy basym baǵyttarǵa shoǵyrlaýǵa, ıaǵnı aldymen irgeli bilim, keıin tehnologıalar boıynsha bolashaqqa serpinmen jol bastaýǵa múmkindik beredi», - dedi Qanat Bozymbaev.

Osyǵan oraı, CERN-men yntymaqtastyqtyń quqyqtyq negizin qurý maqsatynda 2018 jyldyń 29 maýsymynda Jeneva qalasynda Ǵylymı-tehnıkalyq yntymaqtastyqqa qatysty QR Úkimeti men Eýropalyq ıadrolyq zertteýler uıymy (CERN) arasyndaǵy kelisimge qol qoıyldy. Osy kelisimdi ratıfıkasıalaý ǵylymı baılanystardy odan ári nyǵaıtýǵa jaǵdaı jasaıdy. Qazaqstannyń ǵalymdary, ınjenerleri, stýdentteri men tehnıkalyq mamandary úshin uzaq merzimdik negizde CERN ǵylymı-zertteý jobalaryna qatysýǵa jol ashady. Sonymen birge, CERN-men yntymaqtastyqty odan ári damytý úshin Jol kartasy ázirlendi. Ol Energetıka mınıstrligi men Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń birlesken buıryǵymen bekitildi.

---