InfoHub Logo

Ál-Farabı babamyz: «Kez-kelgen eldiń bolashaǵyn kórgiń kelse, sol elde turyp jatqan jastardyń tynys-tirshiligine qara» degen eken. Endeshe, Qazaqstan jastarynyń áleýmettik bet-beınesi qandaı? Qazirgi jahandaný jaǵdaıynda túrli álemdik mádenı prosester Qazaqstan jastaryna qalaı áser etip jatyr? Osy máseleler boıynsha oı tolǵatyp kóreıin.

Jastar qoǵamymyzdyń júrek dúrsili, ózegi. Esiginen endi attap otyrǵan jańa ǵasyrda ultymyzdyń ósýi de, óshýi de osy jastarǵa tikeleı baılanysty. «El bolamyn deseń, besigińdi túze» dep atamyz qazaq aıtqandaı, búgingi jastar eldiń bolashaǵy ekenine bárimiz kámil senimdimiz. Shyny kerek men úshin óte aýyr máselelerdiń biri búgingi jastar beınesi. Ózimmen teńdeı jastardyń oılaý qabileti ózgergendeı. Kópke topyraq shashpaımyn, biraq qazirgi jastar qashanda ońaı joldyń qurbany desemde artyq emes . Maqtanarlyq jastarymyz barshylyq oǵanda shúkir, degenmen, bir qumalaq bir qaryn maıdy shiritedi degen ata-baba sózi bar emes pe, jaman qylyq joqshylyq árqashanda eń birinshi kózge túsedi ǵoı. Aıtpaǵan qart kináli qulaqqa ilmegen jas kináli. Qazirgi jastar eliktegish keledi. Qazaqsha sóıleýden uıalatyndar da bar. Qazirgi jastardyń teń jartysy- ozbyr,ózimshil dep sanaımyn . Halqymyz beıbit, tynysh elde ómir súrip jatyr desekte, olaı emes ekendigin búgingi jastar beınesinen anyq kóremiz .Tonaý, qylmys, zorlaý, bir-birin aıamaı dýnıe, aqsha úshin óltirip, mazaq bolý búgingi jastar beınesi bolyp tur. Ata-babalarymyz biz úshin, jerimiz úshin shaıqasyp, salt-dástúrimizdi saqtap, kóptegen naqyl sózder jazyp, eldi bolashaq jastarǵa amanat etip ketti. Bir ókinishtisi ony túsinip jatqan bizdiń jastarymyz óte az. Salt-dástúrdi saqtamaı, naqyl sózderdi jattamaı júrgen qazaq az emes. Aldyńǵy kúnimiz ne bolady? Ony eshkim oılamaıdy. Shyndyqqa eshkim jaq bolmaı, ótirik ertegige jaq bolyp keledi. Muqaǵalı atamyzdyń myna óleńi esime tústi: "Mendegi erik bóten, jelik bóten, It quıryǵyn bulǵasa, erip ketem"... Meniń eń bir qarnym ashatyny, kóptegen jastardyń ózindik ustanymy joq ekendigi. Meıli qaı turǵydan alyp qarasaq ta... Qoǵamdaǵy túıtkildi máselege bas aýyrtpaı-aq, basqalar ne dese men de solaı oılaı salaıyn dep bas ızeı salatyndar kóp. Aram pıǵyldylarǵa ilesip, bóten din, bóten eldiń jyrtysyn jyrtyp júre me dep te alańdaımyn. Keıde jastarǵa kiná taǵýǵa haqymyz bar ma degen oı keledi. Alasapyran zamannyń ótinde, ǵasyrlar toǵysynda týylǵandar ǵoı. Aldyńǵy býynnan úıreneıin dese, qoǵamy basqa. Jahandaný talabyna oraı "Óner-bilim bar jurttardan" úırenýi kerek, onymen qosa óz tilin damytýy kerek, ózin damytam dep qalaǵa ketkisi kelgenimen, aýylyn damytam dese dıplomyn kóterip qaıtyp kelýi kerek, qurdastary qusap erte úılenýi, elden qalmaı "qoljetimdi" baspanaǵa qol jetkizýi kerek... "Eresek" elde týylǵan jastar basqa, ósip kele jatqan elimen birge ósip kele jatqan bizdiń jastar basqa. Olarǵa kiná artýǵa haqymyz bar ma, bilmedim...

"Turan" ýnıversıteti jýrnalısıka mamandyǵynyń 2 kýrs stýdenti Sharapıeva Rysaldy

---