InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qazirgi zamanǵy sándik qoldanbaly óneri
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Oqýshylarǵa qazirgi zamanǵy sándik qoldanbaly ónerdiń erekshelikterin túsindirý. Syr boıyndaǵy qolóner sheberleriniń shyǵarmalarymen tanystyrý jáne nasıhattaý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń ulttyq qolónerine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, oı-qıalyn damytý.
b) Tárbıelik: Qazirgi zamanǵy sándik qoldanbaly ónerdi túsindire otyryp, olarǵa kásibı baǵdar berý. Estetıkalyq tárbıe berý.

Pánaralyq baılanys: ádebıet, tarıh, beıneleý óneri
Sabaqtyń kórnekiligi: Qazirgi zamanǵy qolóner sheberleri jasaǵan ulttyq buıymdar: torsyq, qamshy, qalqan, quraq kórpesheler, zergerlik buıymdar, aıaqqap, sandyq, t, b.
Tıpi: Jańa bilimdi meńgerý
Túri: Dástúrli sabaq
Ádis-tásilderi: kórnekilik, suraq-jaýap, áńgime, saramandyq jumys, sózjumbaq sheshý.

Sabaqtyń barysy
1. Uıymdastyrý kezeńi
a) Sálemdesý
á) oqýshylardy túgeldeý
b) Sabaqqa daıarlyǵyn tekserý

2. Ótken sabaqty pysyqtaý
- Balalar, ótken sabaqta «Qazaq halqynyń qolóneri men sheberleri» degen taqyrypta sabaq ótken bolatynbyz.
- Qane, aıta qoıyńdarshy, sándik qoldanbaly ónerdiń qandaı túrlerin bilesińder?
Aǵash óńdeý
Kıiz basý
Toqyma
Quraq quraý
Shı toqý
Teri óńdeý
Sándik qoldanbaly óner
Tigin óneri
Keramıka
Syrmaq syrý
Zergerlik buıymdar
Oıý-órnek

- Al osy qolónerimen aınalysatyn adamdardy kim dep ataımyz?
Qolóner
Usta
Zerger
İsmer
Sheber
1. Usta – qarý jaraq, er-turman, saýyt-saıman jasaýmen aınalysatyn adam.
2. Zerger – altyn men kúmisten áshekeı buıymdar jasaıtyn adam.
3. Sheber – aǵashtan oıyp ártúrli buıymdar jasaıtyn adam.
4. İsmer – ulttyq kıimder men buıymdar tigýmen aınalysatyn, qolynan is keletin adam.

3. Jańa sabaq
a) Baıandaý
Búginde halqymyzdyń qolóneri qarqyndy damyp kele jatyr. Ulttyq qolóner salt-dástúrimizdi jetildirip, mádenıetimizdiń ozyq jetistigin kórsetýde. Halyq óneriniń baı muralaryn suryptaı otyryp, zamanymyzǵa saı sapa, túr berý ádisimen olardy ári damytý, ony búgingi urpaqqa meńgertý-ıgilikti is. Osy jaǵynan alǵanda ulttyq qolónerdiń tárbıelik, taǵylymdyq múmkindikteri joǵary, óıtkeni urpaq tárbıesine keshendi túrde áser etedi, qabiletteriniń jetilýine, belgili bir kásipke beıimdelýine kómektesedi.
Qolóner-bizdiń rýhanı baılyǵymyz, mádenıetimiz, salt-dástúrimiz, ol birneshe ǵylymdardyń damýynan paıda bolǵan óner týyndylary.
Qolóner kásibi elimizdiń ekonomıkasyn kóterýge yqpal etedi. Qazaq halqynyń qolóneri álem halyqtaryna maqtanyshpen kórsetetin kórme. Oǵan dálel-bizdiń kıiz úıimiz ben onyń ishindegi kóz jaýyn alatyn sándik qolóner buıymdaryn tamashalaǵan sheteldikter «Kıiz úı-qazaq halqynyń shaǵyn murajaıy» dep baǵalaǵan edi.
Qazirgi kezde qolóneri qarqyndy damyp urpaqtan urpaqqa jalǵasýda. Ǵasyrlar boıy qalyptasqan pishinder men tásilderdiń baı murasy negizinde sheberler qazirgi zamanǵy sújetti kompozısıa elementterin kórsetetin aǵash, metal, keramıka, kıizden jasalǵan erekshe shyǵarmalardy dúnıege ákelýde.
Qazirgi zaman sýretshileri men qolóner sheberleri teri, aǵash, súıek óńdeýdegi eski tehnologıalardy meńgerip, qaıta jańǵyrtýda. Solardyń arqasynda halyq qolóneriniń kóptegen syrlary belgili boldy. Osylaısha kóne buıymdar kórkemdigi men áserligin joǵaltpaı, qazirgi zamanǵy sheberlerdiń qolynan qaıta jańǵyrtylyp otyr.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń sheberleri ulttyq dástúrdi jalǵastyra otyryp, toqyma jáne kıiz, kilem, alasha, basqur, baýlar toqıdy.

Ózimizdiń Qyzylorda oblysy boıynsha qolónerimen aınalysatyn kóptegen sheberler bar. Olardyń qolynan shyqqan buıymdary respýblıkalyq tipti shet memleketterdiń de kórmelerine qoıylǵan.
2011 jyly Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵy qarsańynda Qyzylorda qalasynda Respýblıkalyq qolóner sheberleri men sýretshileriniń sımpozıýmy bolyp ótti. Sol kezde de jerlesterimizdiń qolóner buıymdary tamashalaǵan qonaqtardy tánti etken bolatyn. Mysaly: usta-Qulmambetov Qudaıbergen, sheber-Qalnazarov Borıs, zergerler-Abdýhanov Zeınolla, Jaqypov Bekzat, ismer-Ramazanova Gúlnar, t, b. shyǵarmalary. (Slaıd)
- Sender tehnologıa sabaǵynan kóptegen qolóner buıymdaryn jasap úırendińder. Qane solardy kórsete qoıyńdarshy.
Oqýshylar ózderi jasaǵan buıymdaryn: quraq kórpeshe, sý monshaqtan jasaǵan alqalar, teriden jasaǵan pyshaqtyń qyny, tumar sıaqty zattardy kórsetedi.
- Osy jumystardy jasaǵanda qandaı kóńil-kúıde boldyńdar?
- Qyzyǵýshylyǵymyz artty, jumys nátıjesin kórýge asyqtyq.
- Jumys isteý barysynda shydamdylyq, tózimdilik qajet ekenin jáne de oımen jumys isteý kerektigin túsindik.
- Iá, qolóner buıymdaryn jasaý úshin Abaı atamyz aıtqandaı talap, eńbek, tereń oı kerek eken. Kez kelgen isti talappen bastap, talǵammen aıaqtasańdar kóńil qýantarlyq ádemi buıymdardy jasaýǵa bolady.

á) Saramandyq jumys.
Mata qaldyqtarynan qol sómke tigý.
Ol úshin qajetti quraldar men jabdyqtar: Mata qaldyqtary, ıne, jip, astarlyq mata, syzǵysh, bor.
Jumysty bastamas buryn qol jumysyna arnalǵan tehnıka qaýipsizdigi erejesin eske túsiremiz.
Jumystyń barysy: Ár túrli matalardy úsh buryshtap birdeı kólemde qıyp alamyz da, olardy tús úılesimdiligine qaraı bir-birimen qıýlastyryp kóktep tigip alamyz. Ony astarlyq matamen biriktirip tigemiz. Daıyn bolǵan sómkeniń aldyńǵy bóligin artqy bóligimen qosyp tigemiz de, baý taǵamyz. (Oqýshyǵa jumysty kórsetý barysynda retimen túsindiriledi)
4. Jańa sabaqty bekitý

Sózjumbaq beriledi. Ár qatardaǵy sózder durys tabylsa, tiginen «Sándik qolóner» degen sóz tirkesi shyǵady.
1. Ulttyq kıimder men buıymdar tigetin adam
2. Qazaq qyzdarynyń bas kıimi
3. Sýretti tyqyr kilem
4. Batyrdyń bas kıimi
5. Júnnen jasalǵan buıym
6. Ań terisinen jasalǵan erler kıimi
7. Mata qaldyqtarynan qurastyrylyp tigilgen buıym
8. Teriden jasalǵan sýsyn quıatyn ydys
9. Tósenish buıym
10. Usta quraly
11. Toqylyp jasalǵan zat salǵysh buıym
12. Áshekeı buıymdar jasaıtyn adam
13. Aǵashtan oıyp ártúrli buıymdar jasaıtyn adam
ismer
sáýkele
gobelen
dýlyǵa
ishik
kıiz
quraq
toqyma
alasha
kórik
qorjyn
zerger
sheber

a) Oqýshylar eńbegin baǵalaý, sabaqqa belsene qatysqan oqýshylardy madaqtaý
á) Úıge tapsyrma berý 1. Jumysty aıaqtaý.

5. Qorytyndy
«Kóneni kerek etpeseń, jańa tabylmaıdy» dep Shákárim atamyz aıtqandaı, kóneni qadirlep, keıingi urpaqqa jetkizý – bizderdiń jáne jastardyń mindeti. Kóne buıymdardy umytpaı, olardy qazirgi zamanǵa laıyqtap, jańa úlgide jasap shyǵarý bizdiń paryzymyz jáne qolónerimizdiń sharyqtaýyna qosqan úlesimiz dep bileıik.

Qyzylorda qalasy
№197 mekteptiń tehnologıa pániniń muǵalimi
Jumabekova Ulbosyn Erǵabylqyzy