InfoHub Logo

Shashqyzyp shákirtine júrek kenin,
Oıatqan izgilikke júrekterin.
Bul kúnde el biledi, qurmetteıdi
Mekteptiń maqtanyshy – Túlekterin.

(«Qojabaqy mektebiniń válsi» áninen)

Mektepti bitirgenderine 20 jyl tolǵan túlekterdiń 20 jyldyq kezdesýlerin uıymdastyrmaq maqsatpen aldyn ala ózara dastarqan basynda oılastyqtary ótip jatyr edi. Bular – 1963 jyly dúnıege kelgen, mektepti 1980 jyly bitirip ketken 31-túlekteri. Dastarqan basynda jınalyp otyrǵan endigi eseıip ketken keshegi synyptastardyń arasynan tórde otyrǵan Rústembek Quljanov sóıledi.

– Bizdiń orta mektepti bitirgenimizge de 20 jyl ýaqyt bolypty. Qyr basyna shyǵyp kettik demeımiz. Biraq hal-qadirimizshe eńbek ettik. Otbasyn qurdyq. Bala-shaǵa ósirdik. Áke, ana boldyq. Endi osy tóbeniń basynda 20 jyldyq kezdesý uıymdastyrýǵa bastamashy bolyp otyrǵan jaıymyz bar. Osyǵan bir óleń arnalsa, – dedi Rústembek Quljanov.

Rústembek Quljanovtyń synyptastary, shynynda da, 20 jyldyq kezdesýdiń bastamyshysy bolyp otyrǵany ras edi. Sodan keıin-aq 20 jyldyq kezdesý ótkizý úrdiske aınalyp júre berdi. Ras, mundaı 20 jyldyq kezdesý ótkizý keńes zamanynda dál sol kezdegi mektep basshysy Amangeldi Esetov aǵaılardyń synyptastary arasynda uıymdastyrylǵandyǵy, onyń aýyldyq mádenıet Úıinde ótkendigi de belgili. Biraq naq osyndaı kezdesýler ótkizý táýelsizdikten keıin ǵana baryp úrdiske aınalyp júre bergendigi ras.

Dál osy otyrysta Rústembek Quljanov aǵamyzdyń óz aýzynan shyqqan “qyr basyna shyǵý”, “qyr basyna shyqqan túlek” degender kimder?

Respýblıkada qansha mektep bolsa, meıli, ol qalalyq mektep bola ma, meıli, ol eldi mekendegi mektep bola ma, ózderiniń qyr basyna shyqqan túlekteri bolady. Olar óz mektepteriniń osynshalyq jyldarda istelinip jatqan jumystaryndaǵy áleýetin aıqyndap, aıshyqtap turatyn jandar sıaqty. “Kimiń bar?” degende, eń aldymen, sol túlekter aýyzǵa iligedi. Olar – mekteptiń medalıseri, “Altyn belgi” ıegerleri, ǵalym-professorlar, Qazaqstan Jýrnalıser odaǵynyń músheleri, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń músheleri, ǵylym salasynda jazylǵan kóptegen eńbekterdiń avtorlary, ǵylym doktorlary, ǵylym kandıdattary, bızneste, saıasatta, basshylyq qyzmette úlken tabysqa, joǵary dárejege jetken azamattar, ónerde, sportta júzden júırik, myńnan tulpar shyǵyp úlken abyroı-ataqqa ilingen jandar.

Qyr basyna shyqqan túlekter, birinshiden, mektepterdiń maqtanyshtary bolady, ekinshiden, úıde bala tárbıelep otyrǵan ata-analar men synypta sol balanyń keleshegine baǵyt-baǵdar berip turǵan ustazdyń shákirt júregine úlgi etip ustanatyn tulǵalary da solar bolmaq. Bul bir jaǵynan Abaı ata óleńindegi oımen de úndesip jatatyn sekildi:

Jamandyq kórseń náfrátli,
Sýytyp kóńil tyısańyz.
Jaqsylyq kórseń ǵıbrátli,
Ony oıǵa jısańyz.
Ǵalym bolmaı nemene,
Balalyqty qısańyz.
Bolmasań da uqsap baq,
Bir ǵalymdy kórseńiz.
“Ondaı bolmaq qaıda?” dep,
Aıtpa ǵylym súıseńiz.
Sizge ǵylym kim berer,
Janbaı jatyp sónseńiz.

Degenmen osy Rústembek Quljanov sıaqty azamattardyń ózderiniń 20 jyldyq kezdesýlerine bastamashy bolyp, uıymdastyryp jatýynyń ózi de bir túlektiń qyr basyna shyǵýy sekildi edi. Áke, ana bolyp otyrǵan sananyń qyr basyna kóterilýi, eseıýi, baıypty tartýy sekildi bolmaq.

Jıyrma jyldyq kezdesý ótkizýshi túlekter mamyrdyń 25-i kúni saltanatty sońǵy qońyraý ótkeli jatqan aýyldyq mádenıet Úıine bas suǵyp osynaý keshtiń qonaǵy boldy.

Sahnada – jas túlekter. 20 jyldyq kezdesý ótkizýshi túlekter de kezinde, dál osydan 20 jyl buryn osy sahnada osy mektep bitirýshiler sıaqty turǵan bolatyn. Bul sahnadaǵy talaı sońǵy qońyraý saltanattary sol kezeńde talaı aq fartýk kıgen qyzdardy tolqynysqa túsirgen, kóz jastaryna erik bergizgen kezderi de bolǵan.

Sóz 20 jyldyq kezdesý ótkizýshi túlekterdiń arasynan kórshi aýylda ustaz bolyp qyzmet atqaratyn Tabıǵat Jıenálıevaǵa berildi. Tabıǵat Jıenálıeva jas túlekterdi quttyqtady, sonan soń ózderiniń 20 jyldyq kezdesýlerine, 31-túlekterdiń qurmetine arnalǵan óleńdi de oqyp shyqty:

Jıyrma jyldyq kezdesý

Jıyrma jyl, jıyrma jazyń, jıyrma kóktem,
Jıyrma jyl osy shaqty jyrlap ótkem.
Jıyrma jyl, jatyr sonda bar taǵdyrym,
Qas qaǵym bolǵandaı-aq zyrlap ótken.

Kún keldi túlek áni shyrqalatyn,
Tarıhtan jıyrma jyldyq nur tamatyn.
Keldi olar artta qalǵan balalyqtyń
Án qylyp kótersem dep shyrqap atyn.

Taǵdyryn týra jazyp ótkenine,
Kelgendeı bala kezdiń kóktemine.
Oraldy olar, mine, ustazyna,
Oraldy olar, mine, mektebine.

Saǵym jyl janǵa alaýly jaǵar otty,
Olar da kúni keshe bala bopty.
Búginde jigitteri áke atanyp,
Qyzdary sábılerge ana bopty.

Emes pe edi keshe olardy bala kórer,
Ózgertip ýaqyt ta sala berer.
Eseıip, erjetse de, ustazdarǵa
Áli sol túlek bolyp qala berer.

Osy ǵoı ómirdiń de nandyrmaǵy,
Juldyzyn jarqyratyp jandyrǵany.
Jıyrma jyl – jıyrma kóktem, jıyrma jazda
San túrli boldy olardyń taǵdyrlary.

San túrli ótti olar ótkelderden,
Yzǵarly, ótti daǵy kóktem kúnnen.
Jıyrma jyl ǵumyrdan soń saǵynyshpen
Bas qosty syr aıtýǵa ótken kúnnen.

Tergendeı bala shaqtan dala gúlin,
Olardyń uqshy syryn dara búgin.
Jıyrma jyl buryn qalǵan osy jerde
İzdep tur olar qazir balalyǵyn...

---