InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qolóner. Salalas qurmalas sóılemniń túrleri.
Sabaqtyń maqsaty:1. Oqýshylarǵa qazaq halqynyń qolóneri, onyń túrleri jaıly maǵlumattardy meńgertý.
2. Taqyrypqa baılanysty jańa sózder berý arqyly oqýshylardyń sózdik qoryn tolyqtyrý. Salalas qurmalas sóılem túrlerin ajyrata bilý
daǵdysyn damytý.
3. Qazaq halqynyń qolónerine qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Estetıkalyq talǵamdaryn tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq jaýap, áńgimeleý
Pánaralyq baılanys: tarıh, etnografıa, ádebıet, orys tili

Sabaqtyń barysy.
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
1. Sálemdesý.
2. Túgeldeý.
- Búgin neshesi?
- Aptanyń qaı kúni?
- Qazir qaı jyl mezgili?
- Búgin aýa raıy qandaı?
- Qys aılary qandaı?
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
«Alasha» mátinniń mazmunyn suraý. (birneshe oqýshyny suraý)

İİİ. Jańa sabaq.
1. Kirispe. Qazaq halqynyń qolóneri dep halyq turmysynda jıi qoldanylatyn órý, tigý, toqý, músindeý, qurastyrý, beıneleý sıaqty tvorchestvolyq óner jıyntyǵyn aıtady.
Sheberler tas qashaý, súıek oıý, aǵash ıý, múıiz balqytý, metaldy óńdep órnekteý sıaqty aýyr kásippen de shuǵyldandy. Sondyqtan qolóner «erkekterge tán is», «áıelderge tán is» dep ekige bólinedi. Tastan, balshyqtan, súıek pen múıizden, metal men aǵashtan buıymdar jasap ony ásemdeýdi erkekter atqarady. Keste tigý, órmek toqý, shı oraý, syrmaq syrý, oıýlaý, shilter shalý, teri kıim tigý sıaqty názik jumystardy áıelder atqarady. Asqan sheberlikti qajet etetin qolóneri – zergerlik.
Zergerlik – óte erte zamannan kele jatqan óner. Arheologıalyq sándi buıymdar men qarlar, ydys - aıaq, teńge - monshaqtar, altyn men kúmisten, asyl tastardan jasalǵan qymbatty zattar sheberler qaldyrǵan halyqtyq mura bolyp tabylady.
Halyq zergerleri kóbinese bilezik, órnek jıek, saqına, syrǵa, sholpy, alqa, qapsyrma, sáýkele, túıreýish, úzbe, túıme, kise sıaqty adamnyń óz boıyn ásemdeıtin zattardy jasady.
Oqýshylarǵa qolmen jasalǵan zergerlik buıymdardy kórsetý. Áıelder jáne erkekter atqaratyn qolóner túrlerin sýret boıynsha kórsetý.

2. Sózdik jumys.
qolóner - rýkodelıe
kıiz basý - valát voılok
qanqa - karkas
zerger - ıývelır
ydys - aıaq - posýda
soǵý - kovat
toqý - vázat
qarý - jaraq - voorýjenıe
kerege - ostov, reshechataıa chastıýrty
buıym - vesh
ýyq – spes. sognýtye palkı, na kotoryh
derjıtsá verhnıı krýg ıýrty
- osy sózderdiń maǵynalaryn túsindirý, sózdik dápterge jazǵyzý;
- durys aıtýǵa daǵdylandyrý;
- jańa sózdermen sóz tirkesterin, sóılemder qurastyrý;

3. Mátinmen jumys.
Mátindi túsinip oqyńdar. Mátin boıynsha suraqtar daıyndap, olarǵa qasynda otyrǵan oqýshydan jaýap alyńdar.
a) mátindi ishterinen oqıdy;
á) tizbektep, daýystap oqyp, aýdarady.
b) mátin boıynsha suraqtar daıyndap, qasynda otyrǵan oqýshydan jaýap alady.
4 - tapsyrma. «Qolóner» mátini boıynsha tómende berilgen syzbalar negizinde talǵaýly salalas qurmalas sóılemder qurańdar.
Birneshe oqýshyǵa qosymsha tapsyrmalar kartochka retinde beriledi.
Mysaly: Salalas qurmalas sóılemderdi aıaqtap, túrlerin ajyrat.

İÚ. Sabaqty bekitý.
- Qazaq halqynyń erteden kele jatqan qolóneriniń salasyn ne dep ataıdy?
- Qazaq halqy nemen shuǵyldanǵan? Qolóneri neshege bólingen?
- Zergerlik degenimiz ne?
- Áıelder atqaratyn jumystardy ata.
Ú. Sabaqty qorytyndylaý.
- Búgin sabaqta ne týraly aıttyq?
- Neni bildińder?
- Sabaq senderge unady ma?
Úİ. Baǵalaý.
Úİİ. Úıge tapsyrma berý: sózderdi jattaý