InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty:
- Termodınamıkanyń İ, İİ bastamalarynyń zańdylyqtaryn, jylý mólsheriniń shamasyn, fızıkalyq maǵynasyn bilý. Esep shyǵarýdaǵy basty formýlalardyń negizin, qoldanysyn bilý;
- İskerlikterin, óz betimen eńbektenýin, este saqtaý, oılaý, sóıleý, aýyzsha, jazbasha esepteý qabiletterin damytý;
- Oqýshylardy tapqyrlyqqa baýlyp, zeıinin, baıqampazdyǵyn jan - jaqty arttyrý, oıyn qabiletin damytý. Eńbekke baýlý, jaýapkershilikke, maqsatyna jete bilýge tárbıeleý:

Sabaqtyń túri: Praktıkalyq
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq
Sabaqta qoldanylatyn ádis - tásilder: MOT - nyń keıbir elementteri, DSOT - nyń elementteri. Evrıstıkalyq, praktıkalyq, ıllústratıvti, problemalyq ahýal.
Sabaqta paıdalanylatyn ádebıetter:
1. «Fızıka» oqýlyǵy 10 synypqa arnalǵan U Basharuly
2. «Fızıka» oqýlyǵy 10 synypqa arnalǵan B. Ia. Mákıshev
3. «Fızıka esepter jınaǵy» V Rymkevıch
4. «Sbornık zadach po fızıke» V. Dymkovıch

Sabaqtyń strýktýrasy:
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Toptastyrý strategıasy boıynsha «Jylý týraly ne bilemiz?»
3. Qaıtalaý oqý - anasy (mıǵa shabýyl)
4. Oılaý men esepteý logıkalyq oılaýdyń negizi ( taqtamen jumys, esepter shyǵarý)
5. Zerdeli suraq - dáleldi jaýap «Aldar kóse ómirinen derek»
6. Qatesi bar fızıkalyq dıktant
7. Uly ǵalymdar zerthanasynda
8. Maqal mátel fızıkamen baılanys
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylardy sabaqqa yntasyn aýdaryp: «Bárimiz birimiz úshin, birimiz bári úshin»- degen uranmen topty úsh topqa bólemin.
Tapqyrlar
Júırikter
Alǵyrlar
1. Toptastyrý strategıasy boıynsha «Jylý týraly ne bilemiz?»
2. Qaıtalaý oqý - anasy (mıǵa shabýyl)

Tapqyrlar tobyna
Avogadro sany nege teń?
Termodınamıkadaǵy jumys?
Termodınamıkanyń birinshi zańy?
Izotermıalyq proseste ne turaqty?
MKT nyń birinshi qaǵıdasy?
Nútonnyń birinshi zańy?

Júırikter toby
Bolsman turaqtysy?
Jylý Mólsheri?
Termodınamıkanyń ekinshi zańy?
Izobaralyq proseste ne turaqty?
Nútonnyń úshinshi zańy?
Temperatýra dep?

Alǵyrlar toby
Ýnıversal gaz turaqtysy?
İshki energıa?
Izohoralyq proseste ne turaqty?
MKT qaǵıdalary?
Zattyń úsh kúıin ata?
Krıstal deneler dep?
3. Oılaý men esepteý logıkalyq oılaýdyń negizi Taqtamen jumys.

№626 esep
Massasy m gaz T ge ızobaralyq kúıde qyzdyrylady. Gazdyń istegen jumysyn, jylý mólsherin, ishki energıasyn anyqta
Tapqyrlar tobyna
1) m=0. 51kg (azot)
u=3mRT2M
U=43. 37*10 Dj
T=81K
A=U – Q
A= - 6. 59 Dj
c=1. 05kDj (kg*K)
Q=cmt
Q=36. 78*10 Dj

Júırikter toby
2) m=0. 066kg (sýteg)
U=97. 9 Dj
T=238K
A=- 126. 72 Dj
c=14. 3kDj (kg*K)
Q=224. 62 Dj

Alǵyrlar toby
3) m=0. 31kg (Aýa)
U=3597. 6 Dj
T=27K
A=3551. 5 Dj
c=1. 01kDj (kg*K)
Q= 8. 45 Dj

4. Zerdeli suraq - dáleldi jaýap.
«Aldar kóse ómirinen derek»
Birde Aldar kóse baıdyń úıine qonaq bolypty. Dastarhan basyna mázirler daıyndap jatqan kelinshek dastarhanǵa baýyrsaqty temirden jasalǵan ydysqa salyp ákelip bylaı degen eken:
- Baýyrsaq tez sýymasyn dep temir ydysqa salyp ákeldim.
Aldar kóseniń jaýaby qandaı boldy dep oılaısyzdar?
Jaýaby: Aldekeń temir ydys emes aǵash ydysqa salsań baýyrsaǵyń sýymaıdy dep jaýap qatqan eken. Bul zattyń jylý ótkizgishtigine baılanysty bolyp tur.
5. Qatesi bar fızıkalyq dıktant

Nútonnyń 4 zańy bar 0
Denelerdiń jylýlyq kúıin sıpattaıtyn shamany temperatýra deımiz 1
Zattyń úsh kúıi bar 1
Aýa ylǵaldyǵyn ólsheıtin qural termometr 0
Massanyń ólshem birligi kılogramm 1
Jylý berilý kezinde deneniń alǵan nemese joǵaltqan energıasy jylý mólsheri deımiz 1
Temperatýrany termometr men ólsheıdi. 1
Broýyndyq qozǵalys jylýlyq qozǵalys 1
İshki energıanyń ólshem birligi Djoýl 1
Izotermıalyq proseste qysym turaqty 0
Avogadro turaqtysy 1. 38*10 teń 0
Qatty deneler pishinin kólemin saqtaıdy. 1
Molekýlalarynyń áseri az bolatyn gaz ıdeal gaz d a 1
Óz suıyǵymen dınamıkalyq tepe teńdiktegi gaz ıdeal gaz d a 0
Dene pishinin kólemin ózgertý deformasıa d a 1
011011111001101

7 Uly ǵalymdar zerthanasynda
Úıge berilgen tapsyrma boıynsha oqýshy tájirıbe jasaıdy.
Tájirıbe jasaý jáne ony sebebin túsindirý
Qajetti jabdyqtar: Tarelka, sý, ıne, tıyn stakan, maı, shyrpy, qaǵaz

1. Tarelkaǵa sý quıyp, oǵan tıyn salyp, qoldy ylǵaldamaı tıyndy alý qajet
2. Ine men tıyndy sý betine qalqytyp kór de sebebin túsindir

Stakan ishindegi tútin atmosferalyq qysymdy azaıtady. Nátıjesinde sý qysymy azaıǵan jaqqa baǵyttalady.

Metal nárselerdiń sýda qalqyp júretin sebebi, olardy qolymyzben ustaımyz, tıynǵa, ınege qoldyń maıy juǵyp, sý juqpaı qalady. Suıyqtyń keri ıterýshi kúshi de ıne men tıyndy batyrmaýǵa kómektesedi. Ineni joǵary ıteretin kúsh onyń ózi yǵystyrǵan sýdyń salmaǵyna teń.

8. Maqal - mátel fızıkamen baılanys
«Kóseý uzyn bolsa, qol kúımeıdi» maqalynyń qandaı qubylysqa sáıkes keletinin tabý, sol qubylysty sıpattaıtyn maqal - mátelder aıtý
(maqal jylý ótkizgishtikke sáıkes keledi. Kóseýdi metaldan jasaıdy, metaldyń jylý ótkizgishtigi joǵary. Kóseý qysqa bolsa, jylý kóseýdiń qyzǵan bóliginen sýyq bóligine tez beriledi de, qoldy kúıdiredi )
- Tonnyń jylýy terisinen emes júninen
- Qol jumylmaı jylynbaıdy
- Nan piskenshe kúlshe kúıedi
- Astarly shapan tońdyrmas
Sabaqty baǵalaý
Top boıynsha baǵalaý júrgiziledi. Upaı sandar boıynsha.
Úıge tapsyrma:
- Termodınamıkanyń İ, İİ zańdary. Jylý mólsheri konspektini tolyqtyrý
- R Klaýzıýs, D Djoýl, R Maıer ómirlerinen derekter jınaý.
- Termodınamıka negizderine sózjumbaq qurastyrý
Qorytyndy