InfoHub Logo

Taǵy bir otyryspada Mákeń ekinshi áńgimesin bastady.

— Maýjyraǵan mamyr aıynyń jaıma-shýaq kúnderiniń biri. Astymda osy tory tóbel atym. Bolsa da ıyǵymda qos aýyz. Taqymymda qystyrǵan kúregim bar. Oıym — Nurlybaı tóbesiniń batys betindegi qalyń jyńǵyl-shoqatty alapty bir sholý. Sebebi, meniń ańshylyq túsinigimshe, osy shoqattar arasynda qasqyrdyń apany bolýǵa tıis. Qazir qasqyrlardyń kúshiktep, bóltirikteri endi-endi baýyryn kótergen shaǵy.

Ár jerden bóri izderi kezdesip qalady. Alaıda olardyń izimen apanyn tabý ońaı emes. Óıtkeni bóri bóltirikteri jatqan inine eshqashan tike barmaıdy. Aınalyp, iz tastap, sharlap baryp soǵady. Bir jaıdaqtaý, butalary da sıregen jyńǵyldy shoqatty alystan-aq kózim shalyp, soǵan jaqyndaı tústim. Aınalany muqıat zerttep baryp shoqatqa 15-20 metr qalǵanda, men izdegen apan osy mańda ekenin sezdim. Kenet jyńǵyldy shoqattyń seleý, erkek shóbi aralas ósken qalyńynyń arasynan qara qulaqtary shoshıǵan bir-eki bóltirik kúshikterdi kózim shalyp qaldy. Meniń jaqyndaǵanymdy sezgen álgi bóltirikter domalap alyp, shoqattyń arǵy kúngeı betine qaraı qashyp barady. Atymnan túsip, asyqpaı shider salyp bekittim de, kúshikter qashqan shoqatqa jaqyndadym. Bóltirik izderi shoqattyń kúnshyǵys betindegi sekseýil men jyńǵyl ósken qalyńnyń arasyna sińip ketken. Jaqyndap úńilip qarasam, apan osy jerde eken. Bóltirikter túgel in ishinde. Qolymdaǵy tik kúregimmen indy qazýǵa kiristim. 6-7 metrdeı kóldeneń qazǵasyn-aq kúshikterdiń úni estile bastady.

Ne kerek, álgi innen alty kúshikti birtindep alyp, qapqa saldym. Atyma minip, qabymdy aldyma óńgerip kelemin. Kúshikterdiń enesi — qanshyq qasqyr men arlany da osy mańda meni syrtymnan baspalap, ańdyp júrgenin sezemin. «Túnimen jortyp, ańshylyqtan qaıtyp soǵatyn kezi boldy» deımin ózimshe topshylap. Bóltirikterdi aýylǵa, eldi mekenge aparýǵa bolmaıdy. Apardyń degenshe, ashynǵan bóriler sol aýyldyń
malynyń saý-tamtyǵyn qaldyrmaıtyny belgili. Meniń josparym — aýyldan, eldi mekennen aýlaq «Jarqudyqtaǵy» erterekte qazylǵan sement-saqına qudyq. Sýy áldeqashan tartylǵan, tereńdigi 3-4 metrden kem emes, aınalasy elsiz. Bul qudyqqa túsken qandaı maqulyq bolsa da, qaıtyp shyǵýy ekitalaı. On-on bes shaqyrymdaı júrip, álgi qudyqtyń basyna keldim de, atymnan túsip, ishine úńildim. Tas sement qudyqtyń túbi aqtopyraqtanyp kózge shalynady. Qabymnyń aýzyn sheship, jipti aýzynyń bir buryshynan, ekinshi ushyn túpki buryshynan baılap, qudyqqa abaılap, saýmalap túsirdim de, qap túbin baılaǵan jaǵyn joǵary kóterip, kúshikterdi qudyq túbine tóktim. Bóltirikter qudyq túbinde qyńsylap qala berdi. Atyma mindim de, óz sharýammen joq túıelerimdi qarap, óriske kete berdim.

Araǵa úsh-tórt kún salyp, aýyldan qasyma Qýandyq qurdasymdy alyp, eki atty álgi tas qudyqqa keldik. Jaqyndaǵannan osqyryp-paryldap, qudyq mańaıyna jaqyndatar emes. Kóligimizdi alysyraqqa bekitip, basyn baılap, qudyqqa jaqyndap keldik. Qasymdaǵy Qýandyqqa:

— A-al, seniń júregiń qalaı edi qasqyrlardy kórgende? — dep ázildeımin. Qudyqtyń tas saqınasy jer betine bir metrdeı shyǵyp turǵan. Qasqyrlardyń izderi qudyqty aınala sharlap tastaǵan. Ony ańǵaratyn Qýekeń joq, eki kózi tas qudyqtyń aýzynda. Men ishimnen: «E-e, bári de «januıasymen» túgel qudyq túbine qonaqtaǵan eken» deımin. Ekeýmiz aıbaılap, saqtana kelip qudyq aýzynan úńilsek, túbi tolǵan qasqyr. Arlany men qanshyǵy joǵarydaǵy bizge qyp-qyzyl kózderinen ot shasha jaýyǵa qaraıdy.

— Oı-pyr-aı! Mynalardy osylaı ustaý qalaı ǵana oıyńa kelgen?! — dep tańdaıyn qaǵyp, tańyrqaıdy qurdasym.

Men oǵan:

— Jaǵdaı bylaı bolǵan sıaqty, dostym. Men kúshikterdi qudyqqa salǵasyn izimnen erip otyrǵan arlany men qanshyq qasqyr men ketkesin qudyqtaǵy kúshikterdi qutqarýdyń bar amalyn oılaı-oılaı, bolmaǵasyn qanshyǵy shydamaı, qudyqqa qoıyp ketken. Ol shyqpaǵasyn, kútip kútip qutqarmaqqa arlany da sekirgen dep oılaımyn. Al 3-4 kúnnen keıin asyq- paı kelýimniń mánisi: qasqyrlar ashyǵyp, shóldep, álsiresin degenim ǵoı, — deımin.

— Al endi bulardy qalaı alamyz? — deıdi Qýekeń.

— Túk qalaıy joq. Áýeli arlanyn, sodan soń qanshyǵyn bir-bir oqqa tapsyramyz. Qalǵany ońaı emes pe?

Biz solaı istedik te. Tek «salmaǵyń jeńil, qudyqqa tús, men tartyp alamyn» degenime Qýekeń qurdasym biraz qıǵylyq salyp, aqyry kelisti. Sóıtip, bóltirikterimen segiz bórini alyp aýylǵa qaıtqanymyz bar, — dep ańshy aǵa áńgimege uıyp qalǵan bizge kúlimsireı qarady.

---