InfoHub Logo

Bizdiń aýyldyń adamdary qys aılarynda keshke qaraı maldaryn qoralap, jaılap bolǵasyn bir úıge jınalyp, soǵymnyń etin astyryp, shaı ústinde qyzý áńgimege kirisetin. Kóbine sóıleıtin jasy úlken ańshy, qaqpanshy aǵamyz Mákeń — Mamytbaı.

Mákeń kánigi ańshy. Qys aılarynda el mańaıyndaǵy qasqyrlardy sonarlatyp qýyp, astyndaǵy meıizdeı jaratyp qatyrǵan tory tóbel atymen qýyp jetip, soǵyp ala beretin.

— Osy, Máke, qasqyr degeniń túsi sýyq, qaýipti ań ǵoı, qarama-qarsy, birme-bir kezdeskende seskenbeısiz be? — degen bizdiń suraǵymyzǵa:

— Áı, balalar-aı, qansha túsi sýyq degenmen, taısalmaı, qarsy barasyń ǵoı. Tek júrek myqty bolsyn de. Táńirim olarǵa júz kisiniń júregin bergen shyǵar deısiń. Saǵan qarsy qarap, azý tisterin aqsıta, aýzyn arandaı ashyp, ot bolyp janǵan qyp-qyzyl janary shatynaı qarap umtylǵanda, qandaı júrekti degen pendeńniń ózi de bir selk eteri sózsiz ǵoı. Ol arada sezimge beriletin ýaqyt qaıda? Qolyńdaǵy qarýyń — soıylmen qara tumsyqtan dáldep uryp, sharýasyn bitiresiń. Bul — qaqpanǵa túsken qasqyrǵa ister amalyń. Al qansonarda qýyp jetken qasqyryń arlan bolsa, sońǵy mınýttarda short burylyp, saǵan atylary anyq.

Ańshynyń ózine saı, aty da myqty bolýy kerek. Bórini kóp qýǵan at ta seniń ár qımylyńdy ańǵaryp kele jatady. Mysaly, bórige jetip, soıyl silter jerge kelgende seniń tizgin qaǵýyńdy qapysyz sezip, bórini oń qaptalyńa ońtaılaıdy. Bóri saǵan qaraı atylǵanda ol jaltarmaı, baǵytymen kósile beredi. Sebebi ol janýar da bolsa, ústindegi saǵan — ıesine senip keledi, — dep, Mákeń súlgimen mańdaı terin bir súrtip alyp:

— Ho-osh, bul qystaǵy ańshylyq ǵoı. Al endi ótken jazdaǵy myna bir oqıǵany tyńdańdar. Qalyń qumdy kesip ótip, «Bestóbedegi» Qonys aqsaqalǵa sálem bergeli aýyldan shyqtym. Tótelep tartyp kelemin. Qalyń qumnan shyǵa bere, aldymdaǵy keń jazyqqa kózim tústi de, tizgindi tartyp, er ústinde eńkeıip, attyń basyn bura berdim. Qumnyń yldıyna túsip, atymdy baılaı salyp, jańaǵy jazyqqa shoqat tasasynan baspalap aldymdaǵy kóriniske qaraı qaldym. Jazyq jerde eki qasqyr bir-birine qarsy turyp alyp, jerdi burqyratyp qazyp jatyr. Iyǵymdaǵy myltyqty alyp, jalǵyz oq saldym. Atpaqshy bolyp oqtaldym da, oılanyp qaldym. Joq, munyń aqyryn kúteıin dedim. Jatqan jerim úlken dúzgenniń tasasy, jel aldymnan, bórilerdiń yq jaǵyndamyn. Sálden soń álgi qazylǵan shuqyrǵa bireýi moıynyn sozyp jatty da, ekinshisi ony kóme bastady. Mine, qyzyq! Bul sonda ne bolǵany? dep ań-tańmyn. Kómilgen qasqyrdyń jer betinde basy men shoshıǵan eki qulaǵy ǵana qaldy. Ony da qalyń jýsannyń arasynan anyqtap qaraǵan adamǵa ǵana kórinedi. Al anaý ekinshisi «sharýasyn» bitirgesin jazyq dalamen jorta jóneldi. Bórilerdiń myna qupıasy sanama endi ǵana jetkendeı boldy da, arada birsypyra ýaqyt ótkesin álgi qulaǵy qyltıǵan qasqyrdy basyn kózdep otyryp, jalǵyz oqqa tapsyrdym.

Endi álgi jortyp ketken qasqyrdan bir «habar» kútip otyrmyn. Biraz ýaqyt ótkennen keıin ol ketken jaqtan qalyń shań kórindi. Buny kórgen men «E, báse, solaı bolýy kerek edi ǵoı» dep ishimnen qasqyrlardyń qýlyǵyna myrs etip kúlip aldym. Sóıtkenshe, qalyń kıik álgi kómýli qasqyr jatqan jerdiń ústimen dúrkirep ótip jatyr, ótip jatyr. Bar kıik ótip, alqynyp, tili salaqtaǵan manaǵy qasqyr kele myna kómýlisin
talaı bastady. Sol kezde men ekinshi oqpen muny da sulattym. Áne, bul qasqyr degeniń anaý-mynaý adamnan, meniń myna Qýandyq qurdasymnan aqyldy ma dep qaldym. Kún keshkirgesin «Bestóbege» barýymdy erteńge qaldyryp, eki qasqyrdy eki qanjyǵama bókterip, aýylǵa qaıttym, — dep Mákeń sózin aıaqtady.

---