"Jas ulan" áskerı-patrıottyq oıyny
9 mamyr-Uly Jeńiske 66 jyl jáne 7 mamyr-Qazaqstan Respýblıkasy qarýly kúshteriniń qurylǵanyna 19 jyl tolýyna oraı kolej bilimalýshylary arasynda ótkiziletin «Jas ulan» áskerı-patrıottyq oıyny
Áskerı-patrıottyq oıynnyń maqsaty: bilimalýshylardy Otan súıgishtikke tárbıeleý, Otan aldyndaǵy jaýapkershilik sezimin qalyptastyrý, Qazaqstan halqynyń ulttyq, áskerı jáne eńbek dástúrlerin jalǵastyrý.
1. Ótkiziletin orny jáne ýaqyty
Oıyn 2011 jyldyń 7 mamyr kúni Qarataý tehnologıa, bilim jáne bıznes kolejiniń alǵashqy áskerı daıyndyq alańynda ótedi.
2. Oıynǵa kolej bilimalýshylarynan quralǵan 3 bólimshe qatysady. 1-shi bólimshe -1202-10-9-1, 0902-10-9-1 toptary, 2-shi bólimshe -1305-10-9-1, 0518-10-9-1 toptary, 3-shi bólimshe -0105-10-9-1, 0103-10-9-1 toptary
3. Oıyn kelesideı jarys túrleri boıynsha ótkiziledi:
- sap túzeý jáne án baıqaýy;
- atý;
- vıktorına;
4. Jas ulandardyń kıim úlgisi:
Parad kıimi (qara shalbar, áskerı kóılek (nemese aq kóılek), qara tústi aıaq kıim);
5. Marapattaý
Oıyn qorytyndysy boıynsha 3 komandalyq júldeli oryn anyqtalady. Úzdik bólimshe komandıri jáne úzdik atqysh anyqtalady. Jarys jeńimpazdary madaqtama qaǵazdarymen marapattalady. Sońynda merekelik konsert.
Jarys kezeńderin ótkizý sharttary
1. Sap túzeý jáne án baıqaýy.
Qatysýshylar ujymdyq is-áreketter bólimshe quramyndaǵy úılesimdilik: bólimsheniń sapqa turýy, syrtqy kórinisi, saptyq jattyǵýlar, eki qatarǵa sapqa turý, án men saptyq baıqaýǵa daıyndyǵy týraly bólimshe komandıriniń raporty, sálemdesýge qaıtarǵan jaýaptary, bir orynda jáne qozǵalystaǵy burylýlar, jaýyngerlik sálemdesý rásimi jáne án aıtyp ótý (mýzykalyq súıemeldeýsiz).
2. Atý jattyǵýy
Pnevmatıkalyq vıntovkadan atý jattyǵýy.
Jattyǵýdyń sharty:
Qatysýshylar sany – 3 jas ulan. Nysana – №7 nysana, araqashyqtyq – 7 m; oqtar sany – 3; atý ýaqyty shekteýsiz; atý erejesi – otyryp atý; qarý – pnevmatıkalyq vıntovka.
Jattyǵýdy oryndaý sharty:
Atqysh vıntovka men oqtar jatqan oq atý shebinde ornalasady. Atqysh «Urysqa!» komandasy boıynsha oq atý shebine júgiredi, vıntovkasyn oqtaıdy jáne «Jas ulan______, atýǵa daıyn» - dep baıandaıdy. «At!» komandasy boıynsha jas ulan 3 ret eseptik oq atady jáne «Jas ulan______, atýdy aıaqtady» - dep baıandaıdy. «Nysanaǵa qaraı alǵa bas!» komandasy boıynsha jas ulan óziniń jetekshisimen birge nysanaǵa tıgen oqty qarap shyǵady. Birinshilik upaı sanyna qaraı, al upaılary teń bolǵan jaǵdaıda oq sany boıynsha anyqtalady.
3. «Vıktorına» konkýrsy.
Konkýrstyń sharty: Komandanyń barlyq músheleri qatysady. Árbir komandaǵa Qazaqstan tarıhynan, ásker jáne áskerı daıyndyq boıynsha suraqtar beriledi.
Birinshilik komandanyń jınaǵan upaı sany boıynsha anyqtalady.
Uıymdastyrýshy: Alǵashqy áskerı daıyndyq pániniń oqytýshysy, zapastaǵy serjant Túmenbaev D.Q.
«Jas ulan» áskerı-patrıottyq oıynynyń baǵdarlamasy
1. «Sap túzeý jáne án aıtý» saıysynyń baǵdarlamasy
Osy saıysqa Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly kúshteriniń Saptyq jarǵysynyń elementteri bar saptyq tásilder engizilgen.
Bólimshe komandıri:
— Bólimshe! Bir qatarǵa sapqa tur! (bólimsheniń sapqa turǵyzylýy)
— Túzel! Tik tur! Ret-retimen sanal! (bólimsheniń 1-shiden bastap sońyna deıin. Sońǵy nómirli saptan shyqpaı óz nómirin aıtyp, «sanaq aıaqtaldy» dep jaýap beredi)
— Túzelý ortaǵa! (raport berý)
— Serjant myrza! ____bólimshe ____adammen sapta júrý jáne án aıtý baıqaýyna sapqa turǵyzyldy.
Qolbasshy:
— Qup bolady! Salamatsyzdar ma! (bólimshe hormen «Salamatsyz ba serjant myrza!»)
Sizderdi Uly jeńis merekesimen jáne Otan qorǵaýshylar kúnimen quttyqtaımyn ! (bólimshe hormen «Ýra!», «Ýra!», «Ýra!»)
Erkin tur!
Bólimshe komandıri:
— Erkin tur! Bólimshe! Túzel! Tik tur! Solǵa! Ońǵa! Aınal! Aınal! Birinshi-ekinshige sanal!
Eki qatarǵa sapqa tur! Solǵa! Ońǵa! Aınal! Aınal! Bir qatarǵa sapqa tur!
Birinshi-úshinshige sanal! Úsh qatarǵa sapqa tur!
Ońǵa! Jaqynda! Bir orynda adym bas!
Alańdy aınala adym -bas!
Án sal! (bólimsheniń ánin aıtý 1 shýmaq+qaıyrmasymen)
Bólimshe! Bir orynda! Toqta!
Solǵa! Tik tur! Túzelý ortaǵa! (raport berý)
Serjant myrza! ____ bólimshe óziniń kórinisin aıaqtady. Bólimshe komandıri _______________ (tegi, aty)
Baıqaý qolbasshysy:
Qyzmetterińizge alǵys jarıalaımyn! (bólimshe hormen: «Qazaqstan Respýblıkasyna qyzmet etemiz!»)
Erkin tur! Tarańdar!
Bólimshe komandıri:
Erkin tur! Tarańdar! Solǵa! Ońǵa! Orynǵa adym bas! (varıanttar)
Saptyq tásilder jáne olardy oryndaý
Bir qatarly sap
Bólimsheni bir qatarly sapqa turǵyzý «Bólimshe, bir qatarly sapqa tur!» pármeni boıynsha júrgiziledi. Bul pármen boıyna komandır sap mańdaıshebi tusyna «tiktelý» boıynsha turady. Bólimshe aıaqtaryn bir syzyq boıymen qoıyp, komandırden solǵa qaraı ornalasady.
Saptyq adym
Saptyq adym bólimsheler saltanatty sherýmen ótken, olar qozǵalysta áskerı sálemdesýdi oryndaǵan, komandır (bastyq) bólimshege nazar aýdarǵan, áskerı qyzmetshi komandırge (bastyqqa) jaqyndaǵan jáne odan alystaǵan, áskerı qyzmetshi saptan shyqqan jáne sapqa qaıtyp turǵan kezde, sondaı-aq saptyq daıarlyq boıynsha sabaqtarda qoldanylady. Joryqtyq adym barlyq qalǵan jaǵdaılarda qoldanylady.
Saptyq adymmen qozǵalys jasaý kezinde aıaqty ushyn alǵa soza otyryp, jerden 15-20 sm bıiktikke kóteredi jáne tabanǵa nyq qoıady.
Iyqtan bastap qoldarymen deneniń aınalasynda qozǵalys jasaý kerek: alǵa – olardy beldik toǵasynan joǵary alaqannyń eninde jáne deneden alaqan aralyǵyna kóteriletindeı, al shyntaq qol bileginiń deńgeıinde bolatyndaı etip, shyntaqtan búgý kerek; artqa – ıyq býynynyń shegine jetkenshe. Qoldardyń saýsaqtary jartylaı búgilip, basty tik ustap, óziniń aldyna qaraý kerek.
2. Atý jattyǵý
Pnevmatıkalyq vıntovkadan atý jattyǵýy.
Atys júrgizý aldynda qatysýshylar qaýipsizdik erejelerimen tanystyrylady
Jattyǵýdyń sharty:
Qatysýshylar sany – ár bólimsheden 3 bilimalýshy qatysady. Nysana – №7 nysana, nysana araqashyqtyǵy – 7 metr; oqtar sany – 3; atý ýaqyty shekteýsiz; atý erejesi – oryndyqta otyryp atý; qarý – pnevmatıkalyq vıntovka.
Jattyǵýdy oryndaý sharty:
Atqysh vıntovka men oqtar jatqan oq atý shebinde ornalasady. Atqysh «Urysqa!» komandasy boıynsha oq atý shebine júgiredi, vıntovkasyn oqtaıdy jáne «Jas ulan______, atýǵa daıyn» - dep baıandaıdy. «At!» komandasy boıynsha jas ulan 3 ret eseptik oq atady jáne «Jas ulan______, atýdy aıaqtady» - dep baıandaıdy. «Nysanaǵa qaraı alǵa bas!» komandasy boıynsha jas ulan óziniń jetekshisimen birge nysanaǵa tıgen oqty qarap shyǵady. Birinshilik upaı sanyna qaraı, al upaılary teń bolǵan jaǵdaıda oq sany boıynsha anyqtalady.
“Vıktorına” konkýrsynyń suraqtary
Bul saty barysynda oıynǵa qatysýshy bilimalýshylarǵa Qazaqstan tarıhy, alǵashqy áskerı daıyndyq páni boıynsha ár bólimshege 10 suraq qoıylady.
Durys jaýaptar sany eskeriledi. Qaı bólimsheniń durys jaýaptar sany kóp bolsa sol bólimshe konkýrsta jeńgen bolyp esepteledi.
Eger qorytyndylary boıynsha durys jaýaptar sany birdeı bolyp qalsa, onda olardyń ishinen eń myqtylary qosymsha suraqtar arqyly irikteledi.
Endeshe qurmetti tóreshilerden ruqsat bolsa, oıynymyzdy bastaıyq!
(Eskertpe: Júrgizýshi suraqtardy oqıdy, tóreshilerden kim birinshi bolyp qol kótergeninen surap, oǵan jaýap berýdi usynady. Eger jaýap durys bolmasa, tóreshilerden kim ekinshi bolyp qol kótergenin surap oǵan jaýap berýdi usynady. Jaýap nusqaǵa jaqyn bolyp, biraq tolyq sáıkes kelmese tóreshilerden tórelik etip sheshýdi suraıdy)
Suraqtar:
1-shi 10 suraq
1. «Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaý – onyń árbir azamatynyń qasıetti paryzy men mindeti» dep qandaı qujatta atap kórsetilgen.(Elimizdiń ata zańy – Konstıtýsıada)
2. Qazaqtarda ofıserdi qalaı ataǵan? (Sardar)
3. Armıa men flotta jaýyngerlerdiń urystaǵy jáne áskerı qyzmet atqarý kezindegi tarıhı turǵyda qalyptasqan jáne urpaqtan urpaqqa berilip otyratyn qaǵıdalary, salttary men quqyq normalary.(Jaýyngerlik dástúrler)
4. Uly Otan soǵysy jyldarynda qansha qazaq Keńes Odaǵy Batyry ataǵyn aldy? (100)
5. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1992 jylǵy 25-tamyzdaǵy Jarlyǵymen bekitilgen mańyzy zor áskerı qujat. (Áskerı ant)
6. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterin basqaratyn ortalyq memlekettik organ. (Qazaqstan Respýblıkasynyń Qorǵanys mınıstrligi)
7. Reıhstagqa Jeńis týyn alǵashqy bolyp qadaǵan qazaq halqynyń dańqty uly (Raqymjan Qoshqarbaev)
8. Bólimsheler men bólimderdiń jeke quramyn urysty daıyndaý men júrgizýge úıretý qalaı atalady? (Taktıkalyq daıyndyq)
9. Uly Otan soǵysynyń bastalǵan kúni (22 maýsym 1941jyl)
10. Urys barysynda áskerlerdiń jańa baǵytqa uıymdasqan túrde qozǵalyp jetýi. (Manevr)
2-shi 10 suraq
1. Kapıtannan kishi, leıtenanttan úlken áskerı ataq. (aǵa leıtenant)
2. JUM dep qandaı áskerı tehnıka atalady? (Jaıaý ásker urys mashınasy BTR)
3. Ataqty Panfılov gvardıalyq dıvızıasynda rota, batalón, polk, keıin dıvızıa komandıri kyzmetin atqarǵan erjúrek qolbasshy, jazýshy, Keńes odaǵynyń batyry, Qazaqstannyń Halyq Qaharmany (Baýyrjan Momyshuly)
4. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteriniń bas qolbasshysy kim? (Prezıdent N.Á.Nazarbaev)
5. Qazirgi kezde Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterine qandaı áskerler kiredi (jalpy maqsattaǵy kúshter, áýe-qorǵanys kúshteri, memlekettik shekarany qorǵaý kúshteri jáne de ulttyq gvardıa men ishki áskerler)
6. Ońtústik áskerı óńirligi qolbasshylyǵynyń shtaby qaı qalada ornalasqan? (Taraz)
7. Jaýyngerlik týlardy, áskerı jáne memlekettik obektilerdi kúzetý men qorǵaý jónindegi jaýyngerlik mindetterdi oryndaý úshin, sondaı-aq gaýptvahtada jáne tártiptik áskerı bólimde ustalatyn adamdardy kúzetý úshin taǵaıyndalǵan qarýlanǵan bólimshe qalaı atalady? (qaraýyl)
8. Adymmen qozǵalys qandaı bolady. (saptyq jáne joryqtyq bolady)
9. Qazaqstan Respýblıkasynyń Azamattyq qorǵanys boıynsha bas shtabynyń bastyǵy (Kárim Másimov)
10. Kásipqoı serjanttardy daıyndaıtyn oqý orny (kadet korpýsy)
3-shi 10 suraq
1. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteriniń qandaı jarǵylary bar? (İshki qyzmet, tártiptik, garnızondyq jáne qaraýyldyq qyzmetteri, saptyq jarǵylar)
2. Maıor, podpolkovnık jáne polkovnık áskerı qyzmetshilerdiń qandaı quramyna kiredi? (Aǵa ofıserler)
3. Sýyq qarý túrlerin atańyz.(Qylysh, semser, naıza, pyshaq, aıbalta, qanjar).
4. Táýliktik kezekshi kimderden taǵaıyndalady?(Qatardaǵy sarbazdardan)
5.“TM 62M” degen kod qandaı áskerı qarýdy bildiredi?(Tankke qarsy mına)
6. Kalashnıkov avtomaty qaı jyly shyqty? (1974)
7. 1942 jyly Lenıngrad blokadasynda qalǵan otandastaryna jiger, qaırat berýge arnap jazylǵan «Lenıngradtyq órenim» óleńiniń avtory kim?(Jambyl)
8. Uly Otan soǵysy neshe kúnge sozyldy? (1418kún)
9. Qazaqstan Respýblıkasynyń qorǵanys mınıstri (Ádilbek Jaqsybekov)
10. Qazaqstan Respýblıkasy qarýly kúshteri qashan quryldy? (7 mamyr 1992 jyl)
Qosymsha suraqtar:
1. Qazirgi armıadaǵy áskerı ataqtar?
(Qatardaǵy sarbaz, efreıtor, kishi serjant, serjant, aǵa serjant, 3 klasty serjant, 2 klasty serjant, 1 klasty serjant, shtab-serjant, sheber-serjant, leıtenant, aǵa leıtenant, kapıtan, maıor, podpolkovnık, polkovnık, general-maıor, general-leıtenant, general-polkovnık, armıa generaly).
2. Soǵystyń aýyr jyldarynda qazaq óner qaıratkerleri gospıtáldar men áskerı bólimshelerde konsertter qoıǵan, maıdannyń aldyńǵy shebine baryp, jerasty úılerinde, palatkalarda, orys ormandarynda «Ah, Samara, gorodok» ánin birneshe márte shyrqap, kópshilik kóńilinen shyqqan ánshi? (Roza Baǵlanova)
3. Bul áskerı nysandar mına jarylǵysh, jarylmaıtyn, aralas bolyp saralanady, tankke qarsy jaıaý áskerge qarsy, kemelerge qarsy bolýy múmkin. (Injenerlik bógetter)
4. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn eki ret alǵan, dańqty qazaq ushqyshymyz (Talǵat Bıgeldınov)
5. Ózine tapsyrylǵan postyny kúzetý men qorǵaý jónindegi jaýyngerlik mindetti oryndaıtyn qarýlanǵan qaraýyldy kim dep ataımyz? (Saqshy)
Uıymdastyrýshy: Alǵashqy áskerı daıyndyq pániniń oqytýshysy, zapastaǵy serjant Túmenbaev D.Q.
Áskerı-patrıottyq oıynnyń maqsaty: bilimalýshylardy Otan súıgishtikke tárbıeleý, Otan aldyndaǵy jaýapkershilik sezimin qalyptastyrý, Qazaqstan halqynyń ulttyq, áskerı jáne eńbek dástúrlerin jalǵastyrý.
1. Ótkiziletin orny jáne ýaqyty
Oıyn 2011 jyldyń 7 mamyr kúni Qarataý tehnologıa, bilim jáne bıznes kolejiniń alǵashqy áskerı daıyndyq alańynda ótedi.
2. Oıynǵa kolej bilimalýshylarynan quralǵan 3 bólimshe qatysady. 1-shi bólimshe -1202-10-9-1, 0902-10-9-1 toptary, 2-shi bólimshe -1305-10-9-1, 0518-10-9-1 toptary, 3-shi bólimshe -0105-10-9-1, 0103-10-9-1 toptary
3. Oıyn kelesideı jarys túrleri boıynsha ótkiziledi:
- sap túzeý jáne án baıqaýy;
- atý;
- vıktorına;
4. Jas ulandardyń kıim úlgisi:
Parad kıimi (qara shalbar, áskerı kóılek (nemese aq kóılek), qara tústi aıaq kıim);
5. Marapattaý
Oıyn qorytyndysy boıynsha 3 komandalyq júldeli oryn anyqtalady. Úzdik bólimshe komandıri jáne úzdik atqysh anyqtalady. Jarys jeńimpazdary madaqtama qaǵazdarymen marapattalady. Sońynda merekelik konsert.
Jarys kezeńderin ótkizý sharttary
1. Sap túzeý jáne án baıqaýy.
Qatysýshylar ujymdyq is-áreketter bólimshe quramyndaǵy úılesimdilik: bólimsheniń sapqa turýy, syrtqy kórinisi, saptyq jattyǵýlar, eki qatarǵa sapqa turý, án men saptyq baıqaýǵa daıyndyǵy týraly bólimshe komandıriniń raporty, sálemdesýge qaıtarǵan jaýaptary, bir orynda jáne qozǵalystaǵy burylýlar, jaýyngerlik sálemdesý rásimi jáne án aıtyp ótý (mýzykalyq súıemeldeýsiz).
2. Atý jattyǵýy
Pnevmatıkalyq vıntovkadan atý jattyǵýy.
Jattyǵýdyń sharty:
Qatysýshylar sany – 3 jas ulan. Nysana – №7 nysana, araqashyqtyq – 7 m; oqtar sany – 3; atý ýaqyty shekteýsiz; atý erejesi – otyryp atý; qarý – pnevmatıkalyq vıntovka.
Jattyǵýdy oryndaý sharty:
Atqysh vıntovka men oqtar jatqan oq atý shebinde ornalasady. Atqysh «Urysqa!» komandasy boıynsha oq atý shebine júgiredi, vıntovkasyn oqtaıdy jáne «Jas ulan______, atýǵa daıyn» - dep baıandaıdy. «At!» komandasy boıynsha jas ulan 3 ret eseptik oq atady jáne «Jas ulan______, atýdy aıaqtady» - dep baıandaıdy. «Nysanaǵa qaraı alǵa bas!» komandasy boıynsha jas ulan óziniń jetekshisimen birge nysanaǵa tıgen oqty qarap shyǵady. Birinshilik upaı sanyna qaraı, al upaılary teń bolǵan jaǵdaıda oq sany boıynsha anyqtalady.
3. «Vıktorına» konkýrsy.
Konkýrstyń sharty: Komandanyń barlyq músheleri qatysady. Árbir komandaǵa Qazaqstan tarıhynan, ásker jáne áskerı daıyndyq boıynsha suraqtar beriledi.
Birinshilik komandanyń jınaǵan upaı sany boıynsha anyqtalady.
Uıymdastyrýshy: Alǵashqy áskerı daıyndyq pániniń oqytýshysy, zapastaǵy serjant Túmenbaev D.Q.
«Jas ulan» áskerı-patrıottyq oıynynyń baǵdarlamasy
1. «Sap túzeý jáne án aıtý» saıysynyń baǵdarlamasy
Osy saıysqa Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly kúshteriniń Saptyq jarǵysynyń elementteri bar saptyq tásilder engizilgen.
Bólimshe komandıri:
— Bólimshe! Bir qatarǵa sapqa tur! (bólimsheniń sapqa turǵyzylýy)
— Túzel! Tik tur! Ret-retimen sanal! (bólimsheniń 1-shiden bastap sońyna deıin. Sońǵy nómirli saptan shyqpaı óz nómirin aıtyp, «sanaq aıaqtaldy» dep jaýap beredi)
— Túzelý ortaǵa! (raport berý)
— Serjant myrza! ____bólimshe ____adammen sapta júrý jáne án aıtý baıqaýyna sapqa turǵyzyldy.
Qolbasshy:
— Qup bolady! Salamatsyzdar ma! (bólimshe hormen «Salamatsyz ba serjant myrza!»)
Sizderdi Uly jeńis merekesimen jáne Otan qorǵaýshylar kúnimen quttyqtaımyn ! (bólimshe hormen «Ýra!», «Ýra!», «Ýra!»)
Erkin tur!
Bólimshe komandıri:
— Erkin tur! Bólimshe! Túzel! Tik tur! Solǵa! Ońǵa! Aınal! Aınal! Birinshi-ekinshige sanal!
Eki qatarǵa sapqa tur! Solǵa! Ońǵa! Aınal! Aınal! Bir qatarǵa sapqa tur!
Birinshi-úshinshige sanal! Úsh qatarǵa sapqa tur!
Ońǵa! Jaqynda! Bir orynda adym bas!
Alańdy aınala adym -bas!
Án sal! (bólimsheniń ánin aıtý 1 shýmaq+qaıyrmasymen)
Bólimshe! Bir orynda! Toqta!
Solǵa! Tik tur! Túzelý ortaǵa! (raport berý)
Serjant myrza! ____ bólimshe óziniń kórinisin aıaqtady. Bólimshe komandıri _______________ (tegi, aty)
Baıqaý qolbasshysy:
Qyzmetterińizge alǵys jarıalaımyn! (bólimshe hormen: «Qazaqstan Respýblıkasyna qyzmet etemiz!»)
Erkin tur! Tarańdar!
Bólimshe komandıri:
Erkin tur! Tarańdar! Solǵa! Ońǵa! Orynǵa adym bas! (varıanttar)
Saptyq tásilder jáne olardy oryndaý
Bir qatarly sap
Bólimsheni bir qatarly sapqa turǵyzý «Bólimshe, bir qatarly sapqa tur!» pármeni boıynsha júrgiziledi. Bul pármen boıyna komandır sap mańdaıshebi tusyna «tiktelý» boıynsha turady. Bólimshe aıaqtaryn bir syzyq boıymen qoıyp, komandırden solǵa qaraı ornalasady.
Saptyq adym
Saptyq adym bólimsheler saltanatty sherýmen ótken, olar qozǵalysta áskerı sálemdesýdi oryndaǵan, komandır (bastyq) bólimshege nazar aýdarǵan, áskerı qyzmetshi komandırge (bastyqqa) jaqyndaǵan jáne odan alystaǵan, áskerı qyzmetshi saptan shyqqan jáne sapqa qaıtyp turǵan kezde, sondaı-aq saptyq daıarlyq boıynsha sabaqtarda qoldanylady. Joryqtyq adym barlyq qalǵan jaǵdaılarda qoldanylady.
Saptyq adymmen qozǵalys jasaý kezinde aıaqty ushyn alǵa soza otyryp, jerden 15-20 sm bıiktikke kóteredi jáne tabanǵa nyq qoıady.
Iyqtan bastap qoldarymen deneniń aınalasynda qozǵalys jasaý kerek: alǵa – olardy beldik toǵasynan joǵary alaqannyń eninde jáne deneden alaqan aralyǵyna kóteriletindeı, al shyntaq qol bileginiń deńgeıinde bolatyndaı etip, shyntaqtan búgý kerek; artqa – ıyq býynynyń shegine jetkenshe. Qoldardyń saýsaqtary jartylaı búgilip, basty tik ustap, óziniń aldyna qaraý kerek.
2. Atý jattyǵý
Pnevmatıkalyq vıntovkadan atý jattyǵýy.
Atys júrgizý aldynda qatysýshylar qaýipsizdik erejelerimen tanystyrylady
Jattyǵýdyń sharty:
Qatysýshylar sany – ár bólimsheden 3 bilimalýshy qatysady. Nysana – №7 nysana, nysana araqashyqtyǵy – 7 metr; oqtar sany – 3; atý ýaqyty shekteýsiz; atý erejesi – oryndyqta otyryp atý; qarý – pnevmatıkalyq vıntovka.
Jattyǵýdy oryndaý sharty:
Atqysh vıntovka men oqtar jatqan oq atý shebinde ornalasady. Atqysh «Urysqa!» komandasy boıynsha oq atý shebine júgiredi, vıntovkasyn oqtaıdy jáne «Jas ulan______, atýǵa daıyn» - dep baıandaıdy. «At!» komandasy boıynsha jas ulan 3 ret eseptik oq atady jáne «Jas ulan______, atýdy aıaqtady» - dep baıandaıdy. «Nysanaǵa qaraı alǵa bas!» komandasy boıynsha jas ulan óziniń jetekshisimen birge nysanaǵa tıgen oqty qarap shyǵady. Birinshilik upaı sanyna qaraı, al upaılary teń bolǵan jaǵdaıda oq sany boıynsha anyqtalady.
“Vıktorına” konkýrsynyń suraqtary
Bul saty barysynda oıynǵa qatysýshy bilimalýshylarǵa Qazaqstan tarıhy, alǵashqy áskerı daıyndyq páni boıynsha ár bólimshege 10 suraq qoıylady.
Durys jaýaptar sany eskeriledi. Qaı bólimsheniń durys jaýaptar sany kóp bolsa sol bólimshe konkýrsta jeńgen bolyp esepteledi.
Eger qorytyndylary boıynsha durys jaýaptar sany birdeı bolyp qalsa, onda olardyń ishinen eń myqtylary qosymsha suraqtar arqyly irikteledi.
Endeshe qurmetti tóreshilerden ruqsat bolsa, oıynymyzdy bastaıyq!
(Eskertpe: Júrgizýshi suraqtardy oqıdy, tóreshilerden kim birinshi bolyp qol kótergeninen surap, oǵan jaýap berýdi usynady. Eger jaýap durys bolmasa, tóreshilerden kim ekinshi bolyp qol kótergenin surap oǵan jaýap berýdi usynady. Jaýap nusqaǵa jaqyn bolyp, biraq tolyq sáıkes kelmese tóreshilerden tórelik etip sheshýdi suraıdy)
Suraqtar:
1-shi 10 suraq
1. «Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaý – onyń árbir azamatynyń qasıetti paryzy men mindeti» dep qandaı qujatta atap kórsetilgen.(Elimizdiń ata zańy – Konstıtýsıada)
2. Qazaqtarda ofıserdi qalaı ataǵan? (Sardar)
3. Armıa men flotta jaýyngerlerdiń urystaǵy jáne áskerı qyzmet atqarý kezindegi tarıhı turǵyda qalyptasqan jáne urpaqtan urpaqqa berilip otyratyn qaǵıdalary, salttary men quqyq normalary.(Jaýyngerlik dástúrler)
4. Uly Otan soǵysy jyldarynda qansha qazaq Keńes Odaǵy Batyry ataǵyn aldy? (100)
5. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1992 jylǵy 25-tamyzdaǵy Jarlyǵymen bekitilgen mańyzy zor áskerı qujat. (Áskerı ant)
6. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterin basqaratyn ortalyq memlekettik organ. (Qazaqstan Respýblıkasynyń Qorǵanys mınıstrligi)
7. Reıhstagqa Jeńis týyn alǵashqy bolyp qadaǵan qazaq halqynyń dańqty uly (Raqymjan Qoshqarbaev)
8. Bólimsheler men bólimderdiń jeke quramyn urysty daıyndaý men júrgizýge úıretý qalaı atalady? (Taktıkalyq daıyndyq)
9. Uly Otan soǵysynyń bastalǵan kúni (22 maýsym 1941jyl)
10. Urys barysynda áskerlerdiń jańa baǵytqa uıymdasqan túrde qozǵalyp jetýi. (Manevr)
2-shi 10 suraq
1. Kapıtannan kishi, leıtenanttan úlken áskerı ataq. (aǵa leıtenant)
2. JUM dep qandaı áskerı tehnıka atalady? (Jaıaý ásker urys mashınasy BTR)
3. Ataqty Panfılov gvardıalyq dıvızıasynda rota, batalón, polk, keıin dıvızıa komandıri kyzmetin atqarǵan erjúrek qolbasshy, jazýshy, Keńes odaǵynyń batyry, Qazaqstannyń Halyq Qaharmany (Baýyrjan Momyshuly)
4. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteriniń bas qolbasshysy kim? (Prezıdent N.Á.Nazarbaev)
5. Qazirgi kezde Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterine qandaı áskerler kiredi (jalpy maqsattaǵy kúshter, áýe-qorǵanys kúshteri, memlekettik shekarany qorǵaý kúshteri jáne de ulttyq gvardıa men ishki áskerler)
6. Ońtústik áskerı óńirligi qolbasshylyǵynyń shtaby qaı qalada ornalasqan? (Taraz)
7. Jaýyngerlik týlardy, áskerı jáne memlekettik obektilerdi kúzetý men qorǵaý jónindegi jaýyngerlik mindetterdi oryndaý úshin, sondaı-aq gaýptvahtada jáne tártiptik áskerı bólimde ustalatyn adamdardy kúzetý úshin taǵaıyndalǵan qarýlanǵan bólimshe qalaı atalady? (qaraýyl)
8. Adymmen qozǵalys qandaı bolady. (saptyq jáne joryqtyq bolady)
9. Qazaqstan Respýblıkasynyń Azamattyq qorǵanys boıynsha bas shtabynyń bastyǵy (Kárim Másimov)
10. Kásipqoı serjanttardy daıyndaıtyn oqý orny (kadet korpýsy)
3-shi 10 suraq
1. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshteriniń qandaı jarǵylary bar? (İshki qyzmet, tártiptik, garnızondyq jáne qaraýyldyq qyzmetteri, saptyq jarǵylar)
2. Maıor, podpolkovnık jáne polkovnık áskerı qyzmetshilerdiń qandaı quramyna kiredi? (Aǵa ofıserler)
3. Sýyq qarý túrlerin atańyz.(Qylysh, semser, naıza, pyshaq, aıbalta, qanjar).
4. Táýliktik kezekshi kimderden taǵaıyndalady?(Qatardaǵy sarbazdardan)
5.“TM 62M” degen kod qandaı áskerı qarýdy bildiredi?(Tankke qarsy mına)
6. Kalashnıkov avtomaty qaı jyly shyqty? (1974)
7. 1942 jyly Lenıngrad blokadasynda qalǵan otandastaryna jiger, qaırat berýge arnap jazylǵan «Lenıngradtyq órenim» óleńiniń avtory kim?(Jambyl)
8. Uly Otan soǵysy neshe kúnge sozyldy? (1418kún)
9. Qazaqstan Respýblıkasynyń qorǵanys mınıstri (Ádilbek Jaqsybekov)
10. Qazaqstan Respýblıkasy qarýly kúshteri qashan quryldy? (7 mamyr 1992 jyl)
Qosymsha suraqtar:
1. Qazirgi armıadaǵy áskerı ataqtar?
(Qatardaǵy sarbaz, efreıtor, kishi serjant, serjant, aǵa serjant, 3 klasty serjant, 2 klasty serjant, 1 klasty serjant, shtab-serjant, sheber-serjant, leıtenant, aǵa leıtenant, kapıtan, maıor, podpolkovnık, polkovnık, general-maıor, general-leıtenant, general-polkovnık, armıa generaly).
2. Soǵystyń aýyr jyldarynda qazaq óner qaıratkerleri gospıtáldar men áskerı bólimshelerde konsertter qoıǵan, maıdannyń aldyńǵy shebine baryp, jerasty úılerinde, palatkalarda, orys ormandarynda «Ah, Samara, gorodok» ánin birneshe márte shyrqap, kópshilik kóńilinen shyqqan ánshi? (Roza Baǵlanova)
3. Bul áskerı nysandar mına jarylǵysh, jarylmaıtyn, aralas bolyp saralanady, tankke qarsy jaıaý áskerge qarsy, kemelerge qarsy bolýy múmkin. (Injenerlik bógetter)
4. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn eki ret alǵan, dańqty qazaq ushqyshymyz (Talǵat Bıgeldınov)
5. Ózine tapsyrylǵan postyny kúzetý men qorǵaý jónindegi jaýyngerlik mindetti oryndaıtyn qarýlanǵan qaraýyldy kim dep ataımyz? (Saqshy)
Uıymdastyrýshy: Alǵashqy áskerı daıyndyq pániniń oqytýshysy, zapastaǵy serjant Túmenbaev D.Q.
You Might Also Like
-
1 - mamyr Dostyq merekesine arnalǵan
