InfoHub Logo

Ózin - ózi taný 10 synyp

Taqyryby: Rýhanı baılyq – ıgilik kózi
Maqsaty:
- oqýshylarǵa qazaq halqynyń rýhanı baılyǵy mádenı qundylyqtar týraly túsinik berý.
Mindetteri:
- rýhanı baılyq kózderin uǵyndyrý;
- rýhanı baılyqty baǵalaı bilýge úıretý;
- rýhanı baılyqqa tárbıeleý.
Shattyq sheńberi
- Baılyq degenimiz ne?
- Baılyq degenimiz - densaýlyq
Ata - anamyz
Týystarymyz
Balalar
Dostar
Týǵan el men jer
Aqsha, dúnıe - múlik
Alǵan bilim
Qazyna
Kún
Sý
Tabıǵat
Jan - janýar
Taza aýa
Taý, teńiz, muhıt
Ken oryndary
Kitap

- Baılyq adamı, materıaldyq, tabıǵı, rýhanı bolyp bólinedi eken!
Eń basty baılyq týǵan jer, týǵan el eken. Sondyqtan da bárimiz birge shattyq sheńberin quryp, N. Tilendıevtiń Q. Myrza Álıdiń sózine shyǵarǵan «Óz elim» óleńin oryndaıyq.

Oılanaıyq, pikirleseıik
Bıyl táýelsizdik alǵanymyzǵa 21 jyl bolady. Osy táýelsiz el bolǵanymyzdyń ózi de – baılyq, ana tilimiz memlekettik til dárejesine kóterildi, bul da bizdiń baılyǵymyz emes pe! Umyt bolyp bara jatqan salt - dástúrimiz qaıta oralyp jatyr, bul da bizdiń rýhanı baılyǵymyz, ata – babamyzdyń kózindeı bolyp qalǵan mádenı muralarymyz da bizdiń rýhanı baılyqtarymyz. Bizdiń adamı qundylyqtarymyz, ıaǵnı qadir - qasıetimizde rýhanı baılyqtarymyz.

Mátinmen jumys
Oqýlyqtaǵy N. Aıtulynyń «Kúlteginniń kók tasy» atty óleńi oqylyp, taldaý jasalady.
- Nelikten avtor «Isi túrki jurtynyń tumaryndaı Kóktasym», dep tolǵanady?
- Tasqa túsken jazýlardyń rýhanı kúshi nede dep oılaısyńdar?
- «Eltańba men Kók baıraq, Ánuranda ǵana emes,
Kúlteginniń tasynda Eldigimniń nyshany!- degen joldardy qalaı túsinesińder?
Dáıeksóz
«Dúnıeniń kózi, tutqasy, túp negizi – zattyq nárse emes, rýhanı dúnıe» (Platon)
(1 - slaıd boıynsha jumys)

1 - slaıd
Rýhanı baılyq – adamnyń ómirin qorshaǵan orta, tirshilik aıasymen tutastyratyn jáne onyń maqsat - múddesin ıgi istermen ushtastyratyn asyl arna. Rýhanı baılyq adamnyń belgili bir qajettilikterin qanaǵattandyratyndyqtan ol únemi ıgilikke baǵyttalady. Halyq ıgiligi retinde rýhanı asyl qazynalar urpaqtan - urpaqqa jalǵasyp, sabaqtasyp jatady. Halqy úshin eńbek etken adamdardyń ómiri de rýhanı baılyq bolyp tabylady. Sonymen, ulttyq qundylyqtar adam ómirine qajetti rýhanı baılyq bolyp tabylady.

Nazar aýdaryńyzdar!
Aıdyndy jaqsy aımen teń,
Jomart jigit baımen teń,
Sheshen jigit dúrmen teń,
Imansyz kóńil kirmen teń,
Aqyly joq nadandar,
İs bitirmes jamandar,
Júz bolsa da birmen teń. (Shal aqyn)
- Shal aqynnyń myna óleń joldarynan adamnyń rýhanı álemin nurlandyratyn qandaı adamı qasıetter kórip tursyńdar?
Shyǵarmashylyq tapsyrma
(Oqýshylardy tez toptap jiberip, tapsyrmalar berý)
1 - tapsyrma. Á Asylbekovtiń myna óleń joldaryn basshylyqqa ala otyryp, «Týǵan tilim - rýhanı asyl qazynam» taqyrybyna óleń qurastyrtý.

Tanytqan qazaǵymnyń qazaqtyǵyn,
Tanytqan qazaǵymnyń azattyǵyn,
Tanytqan qazaǵymnyń ǵajaptyǵyn,
Aınaldym qudiretińnen, Qazaq tilim!

2 - tapsyrma. Ult maqtanyshtarynyń halyq ıgiligi úshin jasaǵan eńbekterin aıtý.
(E. Berliqojauly jóninde aıtý)

3 - tapsyrma. Sahnalap kórsetý. Túrkistanda
Jolbasshy: - Túrkistan eki dúnıe esigi ǵoı,
Túrkistan er túriktiń besigi ǵoı.
Tamasha Túrkistandaı jerde týǵan,
Túriktiń táńir bergen nesibi ǵoı...- dep Maǵjan Jumabaev atamyz jyrlaǵandaı,
Sizder Qoja Ahmet ıbn Ibrahım Mahmýd ıbn Iassaýı kesenesine kelip tursyzdar.
Kesene 1978 jyldan bastap Respýblıkalyq murajaı bolyp qyzmet isteıdi. 2003 jyldan bastap kesene IýNESKO - nyń «Búkilálemdik mádenı muralar» tizbesine engizildi. Ol álemdik sáýlet óneri jaýharlarynyń biri, elimizdiń maqtanyshy. Meshitti 1397 jyly Ámir Temir saldyrǵan, sonymen birge meshittegi Taıqazandy kórip tursyzdar. Ámir Temir zamanynan qalǵan qundy jádigerlerdiń biregeıi – Taıqazan 1399 jyly quıylǵan. Salmaǵy – 2 tonna, 7 túrli asyl metaldan quıylǵan.
1935 jyly Taıqazan Sankt-Peterbýrgtegi Ermıtajǵa alynyp ketip, jarty ǵasyrdan astam ýaqyt sonda turyp, 1989 jyly qyrkúıektiń 18 - de Otanymyzǵa oraldy.
«Rýhanı tiregimiz – Qoja Ahmet Iassaýı» dep, N. Á. Nazarbaev baǵa bergen kesene - búgingi kúnde bizdiń ulttyq rýhanı baılyǵymyz.
Túrkistan qalasynda Qoja Ahmet Iasaýı atynda Halyqaralyq qazaq - túrik ýnıversıteti bar. Munda 16 memleket pen 30 - dan astam ult pen ulystan turatyn jastar bilim alýda. Sizderdiń de mektepterińizden Alımhanova Asel osy ýnıversıtettiń stýdenti, dintaný fakúltetinde oqıdy. Sizderdi de osy oqý ornyna shaqyramyn.
Kóńil bólip tyńdaǵandaryńyzǵa rahmet.

Oqý aqparaty
Igilikke qalaı qol jetkizý kerek?
Igilikke qol jetkizý qashan da eki shartty qatań saqtaýǵa baılanysty. Aldymen qyzmettiń kez kelgen túrinde túpki maqsatty durys belgileý kerek, sonan soń túpki maqsatqa jetkizerdeı tıisti jol izdep tabý qajet. Igilik – yryzdyqty, rýhanı jáne mádenı baılyqty bildiretin jalpy uǵym. Ol tabıǵı jáne qoǵamdyq - áleýmettik bolyp saralanady. Igilik, tutastaı alǵanda, adam ómiriniń qajetin óteıtin qundylyq bolyp sanalady. Al ıgilikti adam dep ıgi is - áreket jasaı alatyn eńbek súıgish jandardy aıtady. İstiń ıgilikti bolýy adamnyń jaýapkershiligine baılanysty.

Dáıeksóz
Árqashanda taza bolsyn ar - ojdanyń júregiń,
Ózgeler de saǵan adal, ádil bolar bilemin.
Zorlyq qylsań ózgelerge - óziń jábir kóresiń,
Qıanattyń qurbany bop, qorlyqpenen ólersiń. (Muhammed Babyr)
Júrekten júrekke
Oqýshylar bir - birine jaqsy tilek aıtyp tómendegideı berilgen oıdy jalǵastyrady:
- Adam – eń joǵarǵy qundylyq, onyń ómiri bárinen de qymbat,...
- Ulttyq ulaǵat rýhanı muralarda kórinis tabady,...
- Ata - baba dástúrin qurmetpen uǵynam,...
- Igiliktiń erte - keshi joq,...
- Týǵan jerdiń qymbat maǵan ár tasy,...
- Atadan qalǵan asyl sóz, nur quıady kóńilge, ...