InfoHub Logo

«Qazaqstan álemdegi básekege barynsha qabiletti elý eldiń qataryna enýi úshin: bilimdi de zerdeli, jan-jaqty damyǵan daryndy, qabiletti urpaq kerek»  El prezıdenti N.Á Nazarbaevtyń «Jańa álemdegi jańa Qazaqstan» atty halyqqa joldaýynan. Bilim berýdiń ulttyq modeline kóshken qazirgi mektepke oıshyl, zertteýshi, tájirıbelik qyzmette pedagogıkalyq úılestirýdi sheber meńgergen isker muǵalim qajet ekendigi az aıtylyp júrgen joq. Qazirgi ýaqyttaǵy bilim berý qyzmetkerleriniń aldynda turǵan basty maqsat - elimizdegi bilim berýde halyqaralyq deńgeıge kóterý jáne bilim sapasyn kóterý, jeke tulǵany qalyptastyrý, qoǵam qajettiligin óteý, ony álemdik bilim keńistigine kiriktirý bolmaq. Birikken Ulttar Uıymynyń sheshimimen «XXI ǵasyr- aqparattandyrý ǵasyry» dep atalady [1].

Zaman talabyna saı kóshten qalmaı qazirgi tańda pedagogtan óz pániniń tereń bilgiri ǵana bolý emes, teorıalyq, normatıvtik–quqyqtyq, psıhologıalyq–pedagogıkalyq, dıdaktıkalyq ádistemelik turǵydan saýatty jáne aqparattyq kompúterlik tehnologıa quraldarynyń múmkindikterin jan–jaqty ıgergen aqparattyq quzyrlyǵy qalyptasqan maman bolýyn talap etýde.

Búgingi basty máselemiz – bilim sapasy desek, osy bilim sapasyn arttyrýdyń tıimdi joly - bilim berý júıesinde túrli aqparattyq tehnologıalardy qoldaný. Keleshek qoǵamymyzdyń músheleri - jastardyń boıynda aqparattyq mádenıetti qalyptastyrý qoǵamnyń aldynda turǵan eń basty mindet.

«Tehnologıa» grektiń «teche»- óner, sheberlik jáne «logos»- ǵylym degen sózinen shyqqan, ıaǵnı «sheberlik týraly ǵylym» degen maǵynany bildiredi.

Oqytý tehnologıasy men ádisteme ǵylymy bir-birimen tyǵyz baılanysty. Ádisteme ǵylymy «Neni oqytý kerek?», «Ne úshin oqytý kerek?», «Qalaı oqytý kerek?» degen suraqtarǵa jaýap izdese, oqytý tehnologıasy «Qalaı nátıjeli oqytýǵa bolady?» degen máseleniń sheshimin izdeıdi. Olardyń maqsaty bir, ıaǵnı oqytýdyń tıimdi joldaryn qarastyrý. Oqytýdyń tıimdi joldary oqytýdyń ár túrli ádisteri arqyly anyqtalady.

Jańa aqparattyq tehnologıalar degenimiz – bilim berý isinde aqparattardy daıarlap, ony bilim alýshyǵa berý prosesi. Bul prosesti iske asyrýdyń negizgi quraly kompúter bolyp tabylady, sol sebepti qazirgi mektepke shyǵarmashylyq izdenis qabileti damyǵan, jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy jete meńgergen, mamandyq sheberligi qalyptasqan, jańa aqparattyq tehnologıalardyń tilin biletin muǵalim qajet.

Endi, osy aqparattyq tehnologıalardy júzege asyrýdaǵy jumys túrlerine toqtalyp óteıik:

Aqparattyq tehnologıalardyń biri — ınteraktıvtik taqta, mýltımedıalyq jáne on-laın sabaqtary. 

Jańa aqparattyq tehnologıalardy sabaqta qoldaný kelesi nátıjelerge jetkizedi:

1. Oqýshylarǵa erkin oılaýǵa múmkindik beredi;
2. Til baılyǵyn damytady;
3. Óz oıyn jetkizýge, jan-jaqty izdenýge úıretedi;
4. Shyǵarmashylyq belsendiligin arttyryp, ujymda birigip jumys isteýge tárbıeleıdi.
5. Óz betimen bilim alatyn, aqparattyq tehnologıalardy jaqsy meńgergen, bilimdi jeke tulǵany qalyptastyrady.

«Qansha bilseń, izden taǵy, taǵy da, bilikti adam jeter tilek, baǵyna» degen ǵulama Balasaǵunnyń sózderi meniń ómirlik qaǵıdam. Uly pedagog Ýshınskıı: «Muǵalim bilimin úzdiksiz kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdeýdi toqtatsa, muǵalimdigi de joıylady» degen bolatyn. Sondyqtan ár bir muǵalim kúndelikti sabaǵyna ómir talabyna saı daıyndalyp aqparattyq – komýnıkasıalyq tehnologıalardy keńinen paıdalanýy tıis. Ol zaman talaby. Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly zańynda «Bilim berý júıesiniń basty – mindeti ulttyq jáne azamattyq qundylyqtar men praktıka jetistikteri negizinde jeke adamdy qalyptastyrýǵa jáne kásibı shyńdaýǵa baǵyttalǵan bilim alý úshin qajetti jaǵdaılar jasaý, oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelige shyǵý delingen [2].

Búgingi tańda bilim berýdiń ár túrli nusqadaǵy mazmuny, qurylymy, ǵylymǵa jáne tájirıbege negizdelgen jańa ıdeıalar, jańa tehnologıalar bar. Sondyqtan ár túrli oqytý tehnologıalaryn oqý mazmuny men oqýshylardyń jas jáne psıhologıalyq erekshelikterine oraı tańdap, tájirıbesine synap qaraýdyń mańyzy zor.
Inovasıalyq bilim berý quraldaryna:
- aýdıo-vıdeo quraldar
- kompúter
- ınteraktıvti taqta
- ınternet
kompúter – mýltımedıalyq qural elektrondyq oqýlyqtar men oqý-ádistemelik keshen ınovasıalyq saıt jáne taǵy basqalary jatady. Buny bir sózben aıtqanda oqý úrdisinde nemese sabaqtarda aqparattyq–komýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný dep ataýǵa bolady.

Aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıany básekege qabiletti ulttyq bilim berý júıesin damytýǵa jáne onyń múmkindikterin álemdik bilimdik ortaǵa enýdegi sabaqtastyqqa qoldaný negizgi mánge ıe bolyp otyr. Sondyqtan oqytýdyń aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıasy-bilimdi jańasha berý múmkindikterin jasaý, bilimdi qabyldaý, bilim sapasyn baǵalaýy, oqý tárbıesi úrdisinde oqýshynyń jeke tulǵasyn jan-jaqty qalyptastyrý úshin boıynda aqparattyq mádenıetti, saýatty adam-aqparattyń qajet kezin seziný, ony tabý, baǵalaý jáne tıimdi qoldaný qabiletin arttyrý kerek. Osyǵan oraı aqparattyq zamanda ómir súretin adam ózin-ózi shekteı biletin negizgi normalar men erejelerdi ıgerýi tıis. 

Aqparattyq ádistemelik materıaldar komýnıkasıalyq baılanys quraldaryn paıdalaný arqyly bilim berýdi jetildirýdi kózdeıdi. Mýltımedıalyq oqýlyqtar birinshiden oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrady, ekinshiden zeıin qoıyp kórýmen qatar túsinbegen jerlerin qaıta kórýge, tyńdaýǵa jáne alǵan maǵlumatty naqtylaýǵa múmkindik beredi, sonymen qatar oqýshynyń bilim alý kezeńinde oqý is-áreketine belsendiligin arttyra túsedi. Zamanymyzǵa saı qazirgi qoǵamdy aqparattandyrýda pedagogtardyń biliktiligin aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıany qoldaný salasy boıynsha kóterý negizgi mindetterdiń birine aınaldy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim» týraly Zańynyń 8-babynda «Bilim berý júıesiniń basty mindetteriniń biri – oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý» dep atap kórsetken. Sondyqtan, qazirgi damý kezeńi bilim berý júıesiniń aldynda oqytý úrdisin tehnologıalandyrý máselesin qoıyp otyr.

Aqparattyq tehnologıalardy paıdalanýdyń pedagogıkalyq ádistemelik negizderi qalyptasý ústinde. Oqý prosesinde oqytýdyń aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalaryn tıimdi paıdalaný jáne qoldaný aıtarlyqtaı oń tájirıbe berip otyr. Atap aıtsaq, oqýshylardyń óz betimen izdenisi, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyryp, shyǵarmashylyǵyn damytýǵa, oqý qyzmetiniń mádenıetin qalyptastyrýǵa, derbes jumystaryn uıymdastyrýǵa erekshe qolaıly jaǵdaı týǵyzyp otyr.

Bilim – bolashaq baǵdary, kez-kelgen oqý orynnyń basty mindetteriniń biri – jeke tulǵanyń quzirettiligin damytý. Aqparattyq quzyrettilik – bul jeke tulǵanyń ártúrli aqparatty qabyldaý, tabý, saqtaý, ony júzege asyrý jáne aqparattyq – komýnıkasıalyq tehnologıanyń múmkindikterin jan-jaqty qoldaný qabileti. Ol – oqý nátıjesinde ózgermeli jaǵdaıda meńgergen bilim, bilik, daǵdyny tájirıbede qoldana alý qabileti bolyp tabylatyn jańa sapa.

Bilim berý júıesin aqparattandyrý men aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıany oqý-tárbıe úrdisinde paıdalaný oqýshynyń óz mamandyǵyna qyzyǵýshylyǵy men mamandyq sapasyn arttyryp, shyǵarmashylyq shabytyn shyńdap, ǵylymı kózqarasyn qalyptastyryp, eńbek naryǵyndaǵy básekege qabiletti mamandar daıarlaýda qoǵamnyń damý joldaryn anyqtaıtyny sózsiz [3].

Qazirgi zaman talaby oqýshylardy bastaýysh synyptan bastap, aqparatty kommýnıkatıvti tehnologıasyn paıdalanýdyń tıimdiligimen tanystyrý kerek. Ol úshin ustaz kompúterlik tehnologıalardy jetik meńgerýi kerek. Árbir muǵalim kompúterlik tehnologıalardy paıdalaný úrdisin tutas qarastyrýǵa úırenip, san-alýan baılanystardy, bálkim, «sátsizdiktiń» jáne t.b.sebepterin ashýǵa umtylady.

 

Paıdalanylǵan ádebıetter:

1. Nazarbaev N.Á. Qazaqstan -2030 Joldaýy- Almaty: Bilim – 1997. 59b..
2. Shardarbekova D.N. Bilim berýdiń jańa tehnologıalary.A: Qazaqstan mektebi № 9.
3. Buzaýbaqova K.J. Jańa pedagogıkalyq tehnologıa. Taraz, 2003

Saparova Aıdana Asqarqyzy
N. Quljanova atyndaǵy Torǵaı gýmanıtarlyq koleji

---