InfoHub Logo

Taqyryby: Sabyn jáne SJZ

Qazirgi tańda Qazaqstan Respýblıkasynda bilim berýdiń memlekettik standartyna sáıkes mekteptegi oqytý men tárbıeleý mańyzy túbegeıli ózgerip, birinshi kezekke oqýshynyń oqý - tanymdyq is - áreketin durys jáne tıimdi uıymdastyrý negizinde jeke bas tulǵasyn qalyptastyrý maqsaty alǵa qoıylǵan.
Muǵalimniń mindeti – oqýshyǵa kez - kelgen bilim salasyn meńgertýdiń jeńil de tıimdi joldaryn taýyp, shyǵarmashylyqpen jumys isteı bilýge úıretý. Ýaqyt ótken saıyn sabaq ótkizýdi jetildirýdiń joldary men ádisteri únemi ózgerip, jańarýda. Balaǵa bilim berýde hımıa páninen dástúrli emes sabaq ótkizý barysynda synı turǵysynan oılaýdyń elementterin paıdalanam. Bul kezde oqýshynyń belsendiligi artady, óz oıyn ashyq, erkin aıta alady, toppen jumys jasap, bir - birin tyńdaýǵa úırenedi, bilgenderin aıtýǵa umtylsa, bilmegenderin bilýge tyrysady. Shyǵarmashylyqpen jumys jasaýǵa úırenedi. Qıyndyqty birigip sheshýge, máselelerdi birlese talqylaýǵa úırenedi. Osyndaı sabaqty 11 - synypta «Sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattar» taqyrybynda ótkizdim.
Kútiletin nátıje:
- Zattyń formýlalaryn ajyrata alady.
- Hımıalyq qasıetterin anyqtaı alady
- Qoldaný aıasyn biledi
- Hımıalyq reaksıa teńdeýlerin jaza alady
- Zattardyń aıyrmashylyǵyn biledi.
Úı tapsyrmasy boıynsha oqýshylarǵa tez jaýap berýdi talap etetin suraqtar qoıylyp, úıge berilgen eseptiń shyǵarylýy tekseriledi.

İ. «Qyzyǵýshylyqty oıatý» Oqýshylarǵa jumbaq - suraq jasyrylady. Bul zattyń aty – tilimizge arabtyń «sabýn» degen sózinen engen kirme sóz. Siltiniń, saqardyń jáne maıdyń qosyndysynan jasalǵan, sýda erıtin kir jýýǵa arnalǵan kesek nemese qoımaljyń suıyq zat. Búginde onyń san túrli ataýlary bar. Al bizdiń ata - babalarymyz da ony erte kezden - aq qoldan qaınatyp jasap shyǵarý tásilderin bilgen. Bul qandaı zat? Oqýshylar jumbaq - suraqtyń jaýabynyń sabyn ekenin taýyp, sabaqtyń taqyryby habarlanady.

İİ. «Maǵynany taný» Jańa sabaqty meńgerý.
Oqýlyqtaǵy jańa mátindi oqý, sodan soń mynadaı suraqtarǵa jaýap berý.

Blým taksonomıasy.
«Bilý» suraǵy. Sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattar degenimiz ne?
«Túsiný» suraǵy. Óndiriste sabyndy qalaı alady? Qazaq halqynyń ejelgi sabyn jasaý ádisin qalaı túsindire alasyń?
«Qoldaný» suraǵy. Sabyn arqyly sýdyń kermektigin qalaı anyqtaýǵa bolady?
«Taldaý» suraǵy. Sabyn men sıntetıkalyq jýǵysh zattardyń bir - birinen aıyrmashylyǵy qandaı?
«Jınaqtaý» suraǵy. Sabyndy jýǵysh quraldan basqa taǵy qalaı paıdalanýǵa bolady?
«Baǵalaý» suraǵy. Sıntetıkalyq jýǵysh zattardyń qorshaǵan ortaǵa zıandy áseri qandaı?