Salaýatty ómir – kóterińki kóńil
Taqyryby: Salaýatty ómir – kóterińki kóńil. (ashyq tárbıe saǵaty)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarymyzdyń salaýatty ómir salty jaıly bilimderin tereńdetý, adam densaýlyǵynyń qymbattylyǵyn, jat qylyqtardan saqtaı otyryp, ómir súrý úshin qajettiligin, baǵaly baılyq ekendigin túsindirý. densaýlyq týraly túsinik berý. Densaýlyqtyń negizi qımyl, sport, durys tamaqtaný, taza aýada júrý ekenin balalarǵa uǵyndyrý. Jaman ádetterden saqtandyrý, ishimdik pen temekiniń jas organızmge zıandy ekenin nasıhattaý.
Damytýshylyq: Óz densaýlyqtaryna jaýapkershilikpen qaraýǵa, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý, sóıleý sheberligin jetildirý.
Tárbıeleý: Ózin - ózi kúte bilýge, tazalyqqa, uqyptylyqqa, ádemilikke, salaýatty ómir saltyn qalyptastyrýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta, plakattar.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
Kirispe sóz.
Muǵalim: Búgingi sabaǵymyzdy N. Á. Nazarbaevtyń sózimen bastaǵym kelip tur: «Deni saý sábı ár otbasynyń qýanyshy, baqyty. Al densaýlyǵy myqty sábı halyqtyń bolashaǵy, Otanynyń senimdi tiregi.»
Qurmetti oqýshylar «Salaýatty ómir - kóterińki kóńil» degen tárbıe saǵatymyzdy ashyq dep jarıalaımyz. Búgingi tárbıe saǵatymyzdyń josparymen tanystyra ketsek:
Jospar (slaıd)
I. Jaqsydan úıren,
Jamannan jıren.
a) jumbaq keıipker
b) jaǵdaıattar
II. Zıandy ádetter (muǵalim)
III. Medbıke keńesi.
IV. Densaýlyq - zor baılyq.(suraq - jaýap)
V. Sergitý sáti.
VI. Qorytyndy.
Bul bólimderdiń barlyǵy da búgingi urpaq tárbıesi úshin mańyzdy máseleler bolyp tabylatynyna biz senimdimiz. «Deni saýdyń jany saý», «Jaqsydan úıren, jamannan jıren»dep qazaq halqy aıtpaqshy qazirgi kezde keler urpaq jaman ádetterge úıir, eliktegish bolyp ósip kele jatqany kim - kimge de aqıqat. Oqýshylar jaman ádetter dep otyrǵanymyz qandaı ádetter?
Oqýshylar jaýaby.
Muǵalim: shylym shegý, maskúnemdik, nashaqorlyq, urlyq, juqpaly aýrýlar, buzaqylyq.
«Araq - aryńa nuqsan, temeki tegińe nuqsan»demekshi balalar bul zıandy ádetterden aýlaq bolýymyz kerek.
Oqýshylar bizge búgin jumbaq bir keıipker hat joldap otyr eken sońy oqyp kórsek.
Ózimnen ózim syr taptym,.
Óle almaı júrgen syrqatpyn.
Shirigen kartop sıaqty,
Buryshynda qalǵan bir qaptyń.
Ózimnen ózim tistenem,
İstegen isime ókinem.
Umytaıyn desem qorqamyn,
Kórmeıtin sumdyq tús kórem.
Jumbaq keıipkerdiń haty
Qymbatty oqýshylar 14 - 15jasymda úlken bir ókinishke tap boldym. Sol 8 - 9synyptar men úshin esten ketpes ýaqyttar. Keıbir jandar esten ketpes dep qýanysh pen shattyqqa toly kezderin aıtsa men úshin esten ketpes degen sóz ómirimdegi eń aýyr sóz. Nege endi sol 14 - 15jasym aýyr kez ekenin men sizderge áńgimelep bereıin. Meniń jolymdy qaıtalamasyn degen nıetpen sizdermen syr bóliskeli otyrmyn.
Men bastaýysh synyptan bastap alǵyrlyǵymen ónerliligim, ushqyr bilimniń arqasynda kózge tústim. Sol 6 jasymnan bastap 14 jasqa deıin bilimdi alǵyr bolyp ósken oqýshy 8 synyptan bastap múldem basqa adamǵa aınaldy. Kúrt bylaı ózgerýime sebep bolǵan jaǵdaı alǵashqy mahabbat. Men synypqa jańadan kelgen bir qyzǵa ǵashyq boldym, ol qyz meniń sezimime jaýap qaıyrmaǵan soń men ómirden túńilip, jaman jolǵa túsip kettim.
Kóshedegi jaman balalarmen temeki tartýdy da úırenip, keıin sabaqtarǵa da mán berýdi qoıdym. Sóıtip júrip 8 synyptyń 1 toqsanynda qalaı kúndeligim 2 men 3ke tolyp shyqqanyń bilmeı de qaldym.
Keıin oqýǵa qolymdy bir siltep, sabaqqa barýymdy da qoıdym. Árıne, bul meniń áke - shesheme de aýyr tıdi, qansha maǵan sóılep te, uryp ta tárbıelemekshi bolsa da men qulaq aspaı óz bilgenimdi istedim. Mektepte ustazdar, úıde áke - sheshe sózin estimeý úshin men úıge qonýdy da qoıdym. Odan arǵy ómirim ózim úshin qyzyq bolyp kórindi. Podvalda túnep, urlyq jasap, tóbeleste aldyma jan salmaı, ishkenim araq, shekkenim temeki bolyp, nashaqorlyq pen juqpaly aýrýǵa qalaı tap bolǵanymdy bilmeı de qaldym.
Solaı ómir zymyrap óte berdi. Al men osy ómirdiń aǵysyna tótep bere almaı temir tordyń ar jaǵynan qalaı shyqqanymdy bilmeı de qaldym. Temir tordyń arjaǵynda ǵana esimdi jıyp ókinishten ózegim órtenip basymdy taýǵa da, tasqa da uryp qalaı osy kúıge jettim dep sharq urdym.
6 aı temir torda otyryp shyǵyp, jańa ómir bastaýǵa bel býdym. «Búginginiń balasy erteńginiń danasy» degendeı balalar «qamshynyń sabyndaı qysqa ómirdi» bostan bosqa ótkizbeıik, dostar! Qandaı jaǵdaı bolmasyn adam balasy moıymaı árqashan qıyndyqqa tótep berý qajet. Oqýshylar jarqyn bolashaqqa senimmen qarap nyq qadam basýymyz qajet. Ashýdy aqylǵa jeńdirip men sekildi qatelikke boı aldyrmaı aýlaq bolyńyzdar.
Muǵalim oqýshylarǵa suraq qoıady.
1. Oqýshylar jumbaq keıipkerdiń áreketi durys pa?
2. Siz jumbaq keıipkerdiń ornynda bolsań ne ister ediń?
Kelesi bólimimiz jaǵdaıattar(slaıd)
1 jaǵdaıat:
Bir kúni seni jan dosyń bir otyrysqa ertip baratyndyǵyn aıtty. Onda barǵanyńda úlken jıynnyń ústinen tústiń. Sen beıtanys adamdar ishimdik ishýge, shylym shegýge shaqyrady. Dosyń da solar jaǵynda. Buǵan deıin dosyńnyń mundaı ádetterin baıqamapsyń.
Osy jaǵdaıda sen ne ister ediń, qandaı da bir shuǵyl sheshim qabyldaısyń ba? Óz sheshimińmen bólis.
2 jaǵdaıat:
Synypqa jańadan oqýshy keldi. Barlyq synyp oqýshylary onymen jaqyn aralasyp ketti. Siz onymen dos ta bolyp aldyńyz. Keıin siz onyń juqpaly aýrýmen aýratynyń bildińiz.
Bul jaǵdaıdaǵy sizdiń is - áreketińiz qandaı?
3 jaǵdaıat: Seniń óte jaqsy kóretin aǵańnyń aýzynan eptep syranyń ıisi shyǵatynyn bir – eki ret baıqadyń. Aǵańdy qalaı qutqarar ediń?
4 jaǵdaıat: Mektepten shyǵyp úıge kele jatqanyńda temeki shegip otyrǵan bir balany kórdiń. Sen ne ister ediń?
5 jaǵdaıat: Saǵan 11 - synyp oqýshysy: «Maǵan kúnde bir qorap temeki alyp ber. Ekeýimiz birlesip shegemiz. Muny tek sen ekeýimiz ǵana biletin bolaıyq. Áıtpese......» dep judyryǵyn kórsetip, shart qoıdy. Ne isteısiń?
II. Zıandy ádetter (muǵalim)
Slaıd pen plakattar arqyly oqýshylarǵa maǵlumattar berý.
III. Medbıke keńesi. (oqýshylar suraq qoıady)
- Qazirgi koka-kola, chıpsy degenderdiń quramynda bizge zıan qandaı nárseler bar?
IV. «Densaýlyq – zor baılyq» suraq jaýap kezeńi.
1 – topqa:
1. Densaýlyq degendi qalaı túsinesińder?
Densaýlyq degenimiz - adam ómirindegi eń úlken baılyqtyń biri, densaýlyqtyń arqasynda adam eńbek etip, jetistikke jetedi jáne jaqsy ómir súredi. Densaýlyqty saqtap, ony nyǵaıtýǵa árbir adamnyń ózińe ǵana baılanysty.
Densaýlyq salaýatty ómir salty týraly ǵylym.
2. Densaýlyqtyń dostaryna, qastaryna nelerdi jatqyzamyz?
3. Ózderin qandaı sport túrlerin jaqsy kóresińder?
2 - topqa:
1. Densaýlyqty saqtaý úshin qandaı erejelerdi oryndaý kerek?
Jeke bas gıgıenasyn saqtaý kún tártibin oryndaý. Dene shynyqtyrýmen shuǵyldaný, durys tamaqtaný, organızmdi shyńdaý, belsendi, qaıyrymdy jáne aqjarqyn bolý.
2. Biz ne úshin tamaqtanamyz? Adam únemi kúsh qýatty jumsaıdy, sony qalpyna keltirý úshin durys tamaqtana bilý tıis. Durys tamaqtaný - densaýlyq negizi. Ómir súrý úshin tamaqtanamyz.
3. Qazaqstannyń týyn kókke kóterip, namysymyzdy asqaqtatyp júrgen qandaı sportshylardy bilesińder?
3 - topqa:
1. Densaýlyqqa ne zıan?(Kún tártibin buzý, jeke bas gıgıenasyn saqtamaý, az qozǵalý, jaǵymsyz ádetterge áýes bolý )
2. Sezim múshelerine ne jatady? Kóz, qulaq, muryn, til, teri.
4. Kandaı ulttyq oıyndardy bilesińder?
V. Sergitý sáti.
Bı – qozǵalys. Qozǵalys – densaýlyq. Densaýlyq – zor baılyq. (Bı «Chempıondar áni»)
VI. Qorytyndy:
Uly oıshyl Sokratqa kezińde mynadaı suraq qoıylypty: «Adamǵa ómirde ne qymbattyraq baılyq pa, álde ataq pa?» depti. Sonda Sokrat «Baılyq ta, ataq ta, dańq ta adamdy shyn baqytty ete almaıdy. Deni saý kedeı, aýrý patshadan baqyttyraq» dep jaýap beripti. Iaǵnı adam baqytty bolý úshin oǵan densaýlyq kerek, al densaýlyqtyń kepili salaýattylyq. «Tirshiliktiń negizi – salaýatty bolashaq» dep búgingi tárbıe saǵatymyzdy aıaqtaımyz.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarymyzdyń salaýatty ómir salty jaıly bilimderin tereńdetý, adam densaýlyǵynyń qymbattylyǵyn, jat qylyqtardan saqtaı otyryp, ómir súrý úshin qajettiligin, baǵaly baılyq ekendigin túsindirý. densaýlyq týraly túsinik berý. Densaýlyqtyń negizi qımyl, sport, durys tamaqtaný, taza aýada júrý ekenin balalarǵa uǵyndyrý. Jaman ádetterden saqtandyrý, ishimdik pen temekiniń jas organızmge zıandy ekenin nasıhattaý.
Damytýshylyq: Óz densaýlyqtaryna jaýapkershilikpen qaraýǵa, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý, sóıleý sheberligin jetildirý.
Tárbıeleý: Ózin - ózi kúte bilýge, tazalyqqa, uqyptylyqqa, ádemilikke, salaýatty ómir saltyn qalyptastyrýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta, plakattar.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
Kirispe sóz.
Muǵalim: Búgingi sabaǵymyzdy N. Á. Nazarbaevtyń sózimen bastaǵym kelip tur: «Deni saý sábı ár otbasynyń qýanyshy, baqyty. Al densaýlyǵy myqty sábı halyqtyń bolashaǵy, Otanynyń senimdi tiregi.»
Qurmetti oqýshylar «Salaýatty ómir - kóterińki kóńil» degen tárbıe saǵatymyzdy ashyq dep jarıalaımyz. Búgingi tárbıe saǵatymyzdyń josparymen tanystyra ketsek:
Jospar (slaıd)
I. Jaqsydan úıren,
Jamannan jıren.
a) jumbaq keıipker
b) jaǵdaıattar
II. Zıandy ádetter (muǵalim)
III. Medbıke keńesi.
IV. Densaýlyq - zor baılyq.(suraq - jaýap)
V. Sergitý sáti.
VI. Qorytyndy.
Bul bólimderdiń barlyǵy da búgingi urpaq tárbıesi úshin mańyzdy máseleler bolyp tabylatynyna biz senimdimiz. «Deni saýdyń jany saý», «Jaqsydan úıren, jamannan jıren»dep qazaq halqy aıtpaqshy qazirgi kezde keler urpaq jaman ádetterge úıir, eliktegish bolyp ósip kele jatqany kim - kimge de aqıqat. Oqýshylar jaman ádetter dep otyrǵanymyz qandaı ádetter?
Oqýshylar jaýaby.
Muǵalim: shylym shegý, maskúnemdik, nashaqorlyq, urlyq, juqpaly aýrýlar, buzaqylyq.
«Araq - aryńa nuqsan, temeki tegińe nuqsan»demekshi balalar bul zıandy ádetterden aýlaq bolýymyz kerek.
Oqýshylar bizge búgin jumbaq bir keıipker hat joldap otyr eken sońy oqyp kórsek.
Ózimnen ózim syr taptym,.
Óle almaı júrgen syrqatpyn.
Shirigen kartop sıaqty,
Buryshynda qalǵan bir qaptyń.
Ózimnen ózim tistenem,
İstegen isime ókinem.
Umytaıyn desem qorqamyn,
Kórmeıtin sumdyq tús kórem.
Jumbaq keıipkerdiń haty
Qymbatty oqýshylar 14 - 15jasymda úlken bir ókinishke tap boldym. Sol 8 - 9synyptar men úshin esten ketpes ýaqyttar. Keıbir jandar esten ketpes dep qýanysh pen shattyqqa toly kezderin aıtsa men úshin esten ketpes degen sóz ómirimdegi eń aýyr sóz. Nege endi sol 14 - 15jasym aýyr kez ekenin men sizderge áńgimelep bereıin. Meniń jolymdy qaıtalamasyn degen nıetpen sizdermen syr bóliskeli otyrmyn.
Men bastaýysh synyptan bastap alǵyrlyǵymen ónerliligim, ushqyr bilimniń arqasynda kózge tústim. Sol 6 jasymnan bastap 14 jasqa deıin bilimdi alǵyr bolyp ósken oqýshy 8 synyptan bastap múldem basqa adamǵa aınaldy. Kúrt bylaı ózgerýime sebep bolǵan jaǵdaı alǵashqy mahabbat. Men synypqa jańadan kelgen bir qyzǵa ǵashyq boldym, ol qyz meniń sezimime jaýap qaıyrmaǵan soń men ómirden túńilip, jaman jolǵa túsip kettim.
Kóshedegi jaman balalarmen temeki tartýdy da úırenip, keıin sabaqtarǵa da mán berýdi qoıdym. Sóıtip júrip 8 synyptyń 1 toqsanynda qalaı kúndeligim 2 men 3ke tolyp shyqqanyń bilmeı de qaldym.
Keıin oqýǵa qolymdy bir siltep, sabaqqa barýymdy da qoıdym. Árıne, bul meniń áke - shesheme de aýyr tıdi, qansha maǵan sóılep te, uryp ta tárbıelemekshi bolsa da men qulaq aspaı óz bilgenimdi istedim. Mektepte ustazdar, úıde áke - sheshe sózin estimeý úshin men úıge qonýdy da qoıdym. Odan arǵy ómirim ózim úshin qyzyq bolyp kórindi. Podvalda túnep, urlyq jasap, tóbeleste aldyma jan salmaı, ishkenim araq, shekkenim temeki bolyp, nashaqorlyq pen juqpaly aýrýǵa qalaı tap bolǵanymdy bilmeı de qaldym.
Solaı ómir zymyrap óte berdi. Al men osy ómirdiń aǵysyna tótep bere almaı temir tordyń ar jaǵynan qalaı shyqqanymdy bilmeı de qaldym. Temir tordyń arjaǵynda ǵana esimdi jıyp ókinishten ózegim órtenip basymdy taýǵa da, tasqa da uryp qalaı osy kúıge jettim dep sharq urdym.
6 aı temir torda otyryp shyǵyp, jańa ómir bastaýǵa bel býdym. «Búginginiń balasy erteńginiń danasy» degendeı balalar «qamshynyń sabyndaı qysqa ómirdi» bostan bosqa ótkizbeıik, dostar! Qandaı jaǵdaı bolmasyn adam balasy moıymaı árqashan qıyndyqqa tótep berý qajet. Oqýshylar jarqyn bolashaqqa senimmen qarap nyq qadam basýymyz qajet. Ashýdy aqylǵa jeńdirip men sekildi qatelikke boı aldyrmaı aýlaq bolyńyzdar.
Muǵalim oqýshylarǵa suraq qoıady.
1. Oqýshylar jumbaq keıipkerdiń áreketi durys pa?
2. Siz jumbaq keıipkerdiń ornynda bolsań ne ister ediń?
Kelesi bólimimiz jaǵdaıattar(slaıd)
1 jaǵdaıat:
Bir kúni seni jan dosyń bir otyrysqa ertip baratyndyǵyn aıtty. Onda barǵanyńda úlken jıynnyń ústinen tústiń. Sen beıtanys adamdar ishimdik ishýge, shylym shegýge shaqyrady. Dosyń da solar jaǵynda. Buǵan deıin dosyńnyń mundaı ádetterin baıqamapsyń.
Osy jaǵdaıda sen ne ister ediń, qandaı da bir shuǵyl sheshim qabyldaısyń ba? Óz sheshimińmen bólis.
2 jaǵdaıat:
Synypqa jańadan oqýshy keldi. Barlyq synyp oqýshylary onymen jaqyn aralasyp ketti. Siz onymen dos ta bolyp aldyńyz. Keıin siz onyń juqpaly aýrýmen aýratynyń bildińiz.
Bul jaǵdaıdaǵy sizdiń is - áreketińiz qandaı?
3 jaǵdaıat: Seniń óte jaqsy kóretin aǵańnyń aýzynan eptep syranyń ıisi shyǵatynyn bir – eki ret baıqadyń. Aǵańdy qalaı qutqarar ediń?
4 jaǵdaıat: Mektepten shyǵyp úıge kele jatqanyńda temeki shegip otyrǵan bir balany kórdiń. Sen ne ister ediń?
5 jaǵdaıat: Saǵan 11 - synyp oqýshysy: «Maǵan kúnde bir qorap temeki alyp ber. Ekeýimiz birlesip shegemiz. Muny tek sen ekeýimiz ǵana biletin bolaıyq. Áıtpese......» dep judyryǵyn kórsetip, shart qoıdy. Ne isteısiń?
II. Zıandy ádetter (muǵalim)
Slaıd pen plakattar arqyly oqýshylarǵa maǵlumattar berý.
III. Medbıke keńesi. (oqýshylar suraq qoıady)
- Qazirgi koka-kola, chıpsy degenderdiń quramynda bizge zıan qandaı nárseler bar?
IV. «Densaýlyq – zor baılyq» suraq jaýap kezeńi.
1 – topqa:
1. Densaýlyq degendi qalaı túsinesińder?
Densaýlyq degenimiz - adam ómirindegi eń úlken baılyqtyń biri, densaýlyqtyń arqasynda adam eńbek etip, jetistikke jetedi jáne jaqsy ómir súredi. Densaýlyqty saqtap, ony nyǵaıtýǵa árbir adamnyń ózińe ǵana baılanysty.
Densaýlyq salaýatty ómir salty týraly ǵylym.
2. Densaýlyqtyń dostaryna, qastaryna nelerdi jatqyzamyz?
3. Ózderin qandaı sport túrlerin jaqsy kóresińder?
2 - topqa:
1. Densaýlyqty saqtaý úshin qandaı erejelerdi oryndaý kerek?
Jeke bas gıgıenasyn saqtaý kún tártibin oryndaý. Dene shynyqtyrýmen shuǵyldaný, durys tamaqtaný, organızmdi shyńdaý, belsendi, qaıyrymdy jáne aqjarqyn bolý.
2. Biz ne úshin tamaqtanamyz? Adam únemi kúsh qýatty jumsaıdy, sony qalpyna keltirý úshin durys tamaqtana bilý tıis. Durys tamaqtaný - densaýlyq negizi. Ómir súrý úshin tamaqtanamyz.
3. Qazaqstannyń týyn kókke kóterip, namysymyzdy asqaqtatyp júrgen qandaı sportshylardy bilesińder?
3 - topqa:
1. Densaýlyqqa ne zıan?(Kún tártibin buzý, jeke bas gıgıenasyn saqtamaý, az qozǵalý, jaǵymsyz ádetterge áýes bolý )
2. Sezim múshelerine ne jatady? Kóz, qulaq, muryn, til, teri.
4. Kandaı ulttyq oıyndardy bilesińder?
V. Sergitý sáti.
Bı – qozǵalys. Qozǵalys – densaýlyq. Densaýlyq – zor baılyq. (Bı «Chempıondar áni»)
VI. Qorytyndy:
Uly oıshyl Sokratqa kezińde mynadaı suraq qoıylypty: «Adamǵa ómirde ne qymbattyraq baılyq pa, álde ataq pa?» depti. Sonda Sokrat «Baılyq ta, ataq ta, dańq ta adamdy shyn baqytty ete almaıdy. Deni saý kedeı, aýrý patshadan baqyttyraq» dep jaýap beripti. Iaǵnı adam baqytty bolý úshin oǵan densaýlyq kerek, al densaýlyqtyń kepili salaýattylyq. «Tirshiliktiń negizi – salaýatty bolashaq» dep búgingi tárbıe saǵatymyzdy aıaqtaımyz.
You Might Also Like
-
İ. Sabaqtyń taqyryby: Qazaq prozasy áleminde (prezentasıa túrinde)
