InfoHub Logo

Óz tarıhyn tereń uǵynyp, ulttyq qundylyqtaryn shyn baǵalaı biletin halyqtyń ǵana bolashaǵy máńgi bolmaq. Búgingi alpaýyt jahandaný dáýirinde  kez-kelgen ultty saqtap qalatyn dúnıeler – sol ulttyń tól tarıhy, mádenıeti men tili ekeni anyq. Sonymen qatar salt – dástúrlerimizdi de  umytpaýymyz kerek. Salt-dástúr atadan qalǵan mura. Ult úshin ómir, qoǵam zańy bolyp negizdelip, sana, taǵylym, tárbıe, tirshilik erejesi retinde el zerdesine rýhanı baılyq, ónege tájirıbesin quraǵan qazaq halqynyń baılyǵy dep bilemin. Alaıda  qazir kópshilik bile bilmeıtin, paıdaǵa jaratýdy umyt qaldyrǵan salt–dástúrimiz jaıynda aıta bersek óte kóp. Salt–dástúr týrasynda betin ǵana qaıyrǵan jaramas. Ata–babalarymyzdan mura retinde qaldyrǵan salt – dástúrlerimizdi ıgi maqsattarda qoldaný, umytylyp bara jatqandaryn qaıta jańǵyrtý, halyq arasynda qaıta dáripteý árbir qazaqtyń mindeti. Endeshe men óz mindetimdi oryndaý maqsatynda Qazaq halqynyń kóneden kele jatqan «Qoı basty» dástúri jaıynda aıtyp bereıin.

Erterekte kıiz basý – aýyr jumystardyń biri bolǵan. Aldymen júndi sabaıdy, sosyn boıaıdy, qaınatady, qurǵatady, oraıdy. Oraýdyń astynan arqan ótkizip, jiptiń ushynan ustap, aıaqpen teýip otyryp, úı-úıdiń arasynan ótkizedi. Kez kelgen úıdiń janyna kelgende "qoı basty-qoı basty" dep aıqaılaıdy. Muny estigen úıdegi áıelder kıiz basýshylarǵa baýyrsaq, qymyz, qurt beredi. Bul ázil-qaljyń retindegi dástúr bolǵanmen, syılastyqqa negizdelgen. Qarap otyrsańyzdar kıiz basýdyń ózi ońaı sharýa emes. Sondaǵy ájelerimizdiń tózimdiligi, batyrlyǵy meni tánti etedi. Al qazir ol zaman kelmeske ketti.Tehnologıanyń damýyna baılanysty bári qoljetimdi tipti úıde jatyp aq kóńiliń qalaǵan zatqa tapsyrys bere alasyń, bylaısha aıtqanda zaman kúnnen – kúnge damyp keledi.Zamannyń damyǵany jaqsy árıne, biraq tól tarıhymyzdy umytpaýymyz kerek. Qazaq halqy salt - dástúrge óte baı halyq. Al salt - dástúrge baı bolý eldiń mádenıetti ári tárbıeli ekenin aıǵaqtaıdy.Halyq-qalyń orman,ári pana,ári qorǵan", - dep Q.Myrzalıev aǵamyz jyrlaǵandaı, ár halyqtyń óziniń kásibine,senim-nanymyna, tirshiligine baılanysty qalyptasyp urpaqtan-urpaqqa aýysyp otyratyn salt-dástúri bolady. Halyqtyq salt – dástúr, mádenıet qundylyǵy – halyq qazynasynyń ozyǵyn, aqyldy da ádepti jan – jaqty jetilgen patrıottyq sezimdegi azamat tárbıeleýde paıdalansaq, qatelespeımiz. Jan – jaqty el tarıhyn biletin, Otanyn súıetin, zaman talabyna saı oqýshylar men jastardy tárbıeleý búgingi kún talaby! Tárbıe  bizdiń qasıetti  salttarymyzǵa baılanysty. Qoryta aıtqanda kóptegen ǵasyrlardyń barysynda qazaqtardyń ózindik biregeı ádet ǵuryptary  men salt – dástúrleri qalyptasqan bolatyn. Endeshe bul ulttyq qundylyǵymyzdy urpaqtan urpaqqa jetkizý myna bizdiń moınymyzda, tekti halyq ekenimizdi esten shyǵarmaıyq.

Asan Nurdáýlet

---