Sandy 5-ke kóbeıtý jáne bólý
Sabaq taqyryby: Sandy 5 - ke kóbeıtý jáne bólý.
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik maqsaty: Sandy 5 - ke kóbeıtý jáne bólý kestesimen oqýshylardy tanystyrý, meńgertý.
2. Damytýshylyq maqsaty: Jańa meńgerilgen bilimdi óz betimen jumys isteýde paıdalana bilý, oılaý, este saqtaý qabiletin damytý.
Pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
3. Tárbıelik maqsaty: Adamgershilikke, eńbek súıgishtikke, tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý, ekologıalyq, ekonomıkalyq tárbıe berý.
Sabaq ádisteri: Túsindirý, áńgimeleý, suraq - jaýap, ózdik jumys, izdendirý.
Sabaqtyń túri: Saıahat sabaq. Jańa bilimdi meńgerý sabaǵy.
Pán aralyq baılanys: Dúnıetaný, Ana tili, ekonomıka.
Kórnekiligi: Kúzgi orman sýreti, qystap qalatyn qustar (qarǵa, saýysqan, toqyldaq, sýyqtorǵaı, shymshyq, torǵaı, kepter), uıa, jemshashar, jemister (mandarın, apelsın, alma), ańdar (tıin, qoıan,
túlki, qasqyr), sańyraýqulaqtar, keste, test suraqtary, qıma qaǵazdar, taqıa.
Tehnıkalyq qural: Magnıtofon.
Júrisi:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylar nazaryn sabaqqa aýdarý.
Balalar, búgingi matematıka sabaǵy erekshe sabaq.
Óıtkeni, aýdan mektepterinen kóptegen apaılar qonaqqa kelip otyr.
Qonaqty jaqsy qarsy alyp, rızalap shyǵaryp salý halqymyzdyń buljymas qaǵıdasy ispettes.
Olaı bolsa sabaqty jaqsy ótkizýge atsalysaıyq.
II. Úı jumysyn tekserý.
- Úıge qandaı tapsyrma berildi?
- Úıge 6 - tapsyrma, teńdeý qurý jáne sheshý
2, 3, 4 - tiń kóbeıtý kestesin jattaý.
6. a: 4 = 5 Bólingishti tabý úshin bólindiniń mánin bólgishke kóbeıtemiz
a = 5*4
a = 20
-----------------
20: 4 = 5
5 = 5
H*4 = 16 --- Kóbeıtkishti tabý úshin kóbeıtindiniń mánin belgili
H=16: 4 --- kóbeıtkishke bólemiz
H=4
----------------
4*4=16
16=16
Ulttyq oıyn: «Taqıa tastamaq» arqyly 2, 3, 4-tiń kóbeıtý, bólý kestesin tekserý. Taqıa kıgizip, órnek aıtamyn, bala kóbeıtindiniń ne bólindiniń mánin aıtady.
III. Jańa sabaq:
a) Balalar búgingi sabaǵymyz – saıahat sabaq. Oısha kúzgi ormanǵa saıahat jasaımyz. Týǵan ólkemizde orman bolmasa da, kitaptan oqyǵanymyz bar, oıǵa túıgenimiz bar, teledıdardan kórgenimiz bar kúzgi ormandy kóz aldymyzǵa elestete alamyz dep oılaımyn. Maqsatymyz taza aýamen demalý, kezdesken janýarlarǵa qamqorlyq jasaý.
- Kúzgi ormandy kim sýretteıdi?
- Kúzgi ormannyń syrt beınesi sup – sur. İshine engende qustar úni men butaqtar sybdyry estiledi. Aıaq asty jup – jumsaq, sarǵysh qońyr kilem tóselgendeı. Shyrsha men qaraǵaı jazǵy óńin ózgertpegen, japyraǵy sıregen aq qaıyńdar aǵarańdaıdy. Qalyń butaqtar arasynan surǵylt aspan kórinip qalady.
Kúzgi ormandy jaqsy sýrettegeni úshin búgingi ótetin taqyrypty ashý qurmetine ıe boldy.
Dáptermen jumys: Kúnniń jadyn jazamyz.
Taqyryp: Sandy 5-ke kóbeıtý jáne bólý.
Kórkem jazý: 0 – den bastap sandy 5 birlikke arttyryp jazý.
0, 5, 10, 15, 20, 30, 35, 40, 45, 50
Osy san qandaı sandar?
5 - bólinetin sannan bastalyp, 5 birlikke arttyrylǵan nemese 5 birlikke kemitilgen sandar 5-ke bólinedi. Bul sandar 5-tiń kóbeıtý kestesiniń máni de bola alady.
Kitappen jumys:
1 - Mysal. 5-ke kóbeıtý jáne bólý kestesi.
Kórnekilik jáne esep shot arqyly túsindirý.
Sandy 5-ke kóbeıtý tásili
5*1=5 4+5
6*1=6 4+6
7*1=7 4+7
8*1=8 4+8
9*1=9 4+9
Sandy 5-ke kóbeıtý
5*5=25
6*5=30
7*5=35
8*5=40
9*5=45
Sandy 5-ke bólý
25: 5=5
30: 5=6
35: 5=7
40: 5=8
45: 5=9
- Kóbeıtindiniń mánin 1 - kóbeıtkishke bólse ne shyǵady?
- Ekinshi kóbeıtkish.
IV. Jańa sabaqty pysyqtaý:
Qıma qaǵazben jumys.
6*5
8*5
5*5
7*5
9*5
Mánin taýyp, keri amalmen teńdik qurý.
Kitapta keltirilgen kestelerdi úıde jattaý.
Á) Saıahatymyzdy jalǵastyramyz
- Kúzgi ormandaǵy qustar tirshiligi týraly kim aıtady?
(Magnıtofonnan qustar únin qosyp qoıý)
- Ormanda qystap qalatyn qustar ǵana qalǵan. Olar ala qarǵa, saýysqan, toqyldaq, sýyqtorǵaı, shymshyq, torǵaı, kepterler.
- Olarǵa kúzdiń sońǵy aıynda jem taýyp jeý qıynǵa túsedi.
- Jazdaǵy býnaqdeneler, jemis – jıdekter álde qashan joq bolǵan.
- Durys, balalar, qustarǵa kúzdiń sońǵy aıynda jem taýyp jeý qıynǵa túsedi. Sondyqtan qustar eldi mekenge jaqyndaıdy. Qystap qalatyn qustardy «otyryqshy» qustar dep te ataıdy. Qustarǵa uıa ilip qamqorlyq kórsetelik.
Ol úshin 2- esepti shyǵarýǵa tıistimiz.
2 – esep. - Sharty oqytý, taldaý, túsindirý.
Mektep ashanasyna árqaısysy 8 kg 5 jáshik mandarın jáne 16 kg apelsın ákelindi.
- Kórnekilikke nazar aýdartý.
- Eseptiń suraǵyn oqytý.
- Esep neshe amaldy esep?
- Nege olaı dep oılaısyńdar?
Áýeli mandarın qansha kılogramm ekenin tabamyz. 8 kılogrammnan 5 jáshik degen soń 8-di 5-ke kóbeıtemiz. Ekinshi mandarınge apelsındi qosyp, ashanaǵa ákelingen barlyq jemisti tabamyz.
Sharty:------------- Sheshýi:
1j – 8 kg ----------- 8*5=40
5j -? kg ------?-------- 40+16=56
Jáne – 16 kg ------------ Jaýaby: Barlyǵy 56 kg jemis
- Esepti qalaı shyǵardyq?
- Amaldap.
- Kim eki amaldy bir órnek quraıdy?
8 5+16=56
Jaýaby: Barlyǵy 56 kg jemis
Dápterge jazdyrý.
Qustyń uıasyn ilý.
Balalar, qustarǵa jemshashar da ile keteıik, jemshasharda dostarymyzǵa arnalǵan dámimiz bar. Ol úshin 3 – tapsyrma kestemen jumys júrgizelik.
3. Kesteni paıdalanyp, esepter qurastyr jáne olardy shyǵar.
Bir jáshiktiń massasy Jáshikter sany Barlyq jáshiktiń massasy
9kg 5?
? 5 45kg
9kg? 45kg
a) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 9 kg. Osyndaı 5 jáshik bar. Barlyq jáshiktiń massasy qansha kılogramm?
9*5=45
- Barlyq jáshiktiń massasyn qalaı tabamyz?
- Barlyq jáshiktiń massasyn tabý úshin bir jáshiktiń massasyn jáshikter sanyna kóbeıtemiz.
á) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 45 kılogramm.
Bir jáshiktiń massasy qansha kılogramm?
45: 5=9 (kg)
- Bir jáshiktiń massasyn qalaı tabamyz?
- Bir jáshiktiń massasyn tabý úshin barlyq jáshiktiń massasyn jáshikter sanyna bólemiz.
b) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 9 kılogramm. Osyndaı birneshe jáshiktiń massasyn 45 kılogramm.
Jáshikter sany qansha?
45: 9 =5 (j)
- Jáshikter sanyn qalaı tabamyz?
- Barlyq jáshiktiń massasyn bir jáshiktiń massasyna bólemiz
- Bular ózara keri esepter bolyp tabyla ma? Nelikten?
- Birinshi eseptegi izdelýge tıisti shama ekinshi, úshinshi esepter de belgili shama jáne ekinshi, úshinshi esepterdegi izdelindi shama birinshi esepte belgili shama.
Berilgen úsh derek ár esepte qaıtalanyp tur.
Birinshi amal kóbeıtý, oǵan eki keri amal bólý amaly oryndalyp tur.
Ekonomıkalyq tárbıe:
- Kóterme saýda bazarynda 9 kılogramm bir jáshik alma 450 teńge turady. Eger bazarda almanyń bir kılogrammy 50 teńge bolsa, satý úshin bir jáshik alma alǵanym tıimdi me, joq pa?
- Joq, almańyz. Sebebi, siz bir kılogramm almany 50 teńgege alǵaly tursyz. Siz odan paıda tappaısyz, túsirip alý kerek.
- Durys, balalar. Saýda tıimdi jaǵy qarastyrylýy kerek. Qazaqta mynadaı maqal bar.
6-ǵa alyp,
5-ke satpas bolar.
Bizdiń shyǵarǵan esepterimiz jemisterge baılanysty boldy.
Jemister – kúz baılyǵy.
Qustarǵa arnap jemshashardy da ildik.
Qustar týraly oı qorytý:
Qustar – bizdiń dosymyz.
Qustar – tabıǵat sáni.
Qustar – ósimdik qorǵany.
B) – Kúzgi ormandaǵy janýarlar tirshiligi týraly kim aıtady?
- Kúzgi ormandar janýarlar sıregen. Aǵash butaqtarynda otyryp, qysqy azyǵyn jınaǵan tıimdi kezdestirýge bolady. Ol búrshik jaryp, jańǵaq dánin jınaıdy.
Sańyraýqulaq jıyp, butaqtarǵa ilip, keptirip qoıady.
(Butaqqa tıimdi ornalastyrý).
Oıyn: «Tıinderge sańyraýqulaq syılaımyz»
4 – jattyǵý. Aýyzsha
9*5 -------- 5*8
45: 5 ------- 40: 5
45: 9 ------- 40: 8
5*9 --------- 8*5
Ár órnektiń mánin durys tapqan bala tıinge sańyraýqulaq syılaı alady. Sańyraýqulaqtar da ilindi.
- Qaı teńdikter 5-ke kóbeıtý kestesinde keltirilgen?
9*5=45
8*5 =40
- nege?
- Sebebi, úlken sanda kishi sanǵa kóbeıtý ońaı.
Tıin sańyraýqulaq syılaǵanymyz úshin «rahmet» aıtty.
V) – Avtobýspen aýylǵa oralamyz, jolda qandaı ańdardy kezdestirýimiz múmkin?
- Týǵan ólkemizdiń jazyq dalasynan qoıan, túlki qasqyrdy kezdestiremiz. Qasqyr men túlki júni qalyńdaǵan, al qoıan júni aq sur túske engen. Qysqa qaraı qoıan júni aq túske enedi. Bul jaýlarynan qorǵaný úshin kerek.
Synypqa keldik. Taza aýada jaqsy demalyp, oıymyz da, sergidi. 5 sanyna baılanysty oı qozǵaý.
5 qarýdy kim aıtady?
5 asyl iske ne jatady?
5 dushpandy sanamala?
5 arysty ata?
5 sanyna baılanysty kim maqal biledi?
● Besik balasy bes túleıdi.
● Aıdaǵanyń bes eshki,
Ysqyryǵyń jer jarady.
● Bes saýsaq birdeı emes.
● Er qarýy – bes qarý.
5 sanyna baılanysty turaqty sóz tirkesteri de bar eken.
Betiniń kiri bes eli.
Betiniń kirine bes ıt toıǵandaı. (Bul betin jýmaıtyn balaǵa aıtylǵan).
Alty alasy, bes beresi joq.
(Tanymaıtyn nemese qatysy joq adam degendi bildiredi)
G) – Kim orman týraly oı qorytady?
- Orman – tabıǵatymyzdyń kórki elimizdiń baılyǵy.
Jan - janýarlar mekeni men azyǵy, taza aýa, janǵa saıa.
5 – jattyǵý
Bul esepti shyǵarý joldary burynnan tanys.
- Kitapqa qarap, kim ne aıtady?
- Kóbeıtindi berilgen.
- Kóbeıtindiniń mánin ekinshi kóbeıtkishke bólgen.
- Kóbeıtindiniń máni birinshi kóbeıtkishke bólgen.
- Kóbeıtkishterdiń ornyn aýystyrǵan
Órnektiń mánin taýyp kim oqıdy?
6*5=30
30: 5=6
30: 6=5
5*6=30
Ózdik jumys.
Aldyńǵy baǵanǵa qaraı otyryp, órnek qurý mánin tabý.
1 – qatar ----------- 2 - qatar ----------- 3 - qatar
7*5 ------------ 8*5 ------------ 9*5
Tekserý.
a) Kóbeıtkishti qalaı tabamyz?
á) bólingishti qalaı tabamyz?
b) bólgishti qalaı tabamyz?
6 – jattyǵý
5 – jattyǵýǵa uqsas. Taldap, úıge qaldyrý
Ekologıalyq tárbıe
- Ósimdiktiń aýany tazartýǵa qandaı úlesi bar?
- Ósimdik kómirqyshqyl gazyn ózine sińirip, taza aýa ottegin beredi. Shań – tozańdy tutyp qalady.
- Olaı bolsa, balalar kóktemde úıimizdiń mektebimizdiń janyna jas taldar otyrǵyzalyq. Mekenimizge kórik qossyn.
7 – jattyǵý
Salystyrýǵa berilgen órnekter
Tańbalardy órnekteý arqyly tekseriledi.
Ár qatardaǵy durys emes jaýaptar sanalady, jekelegen oqýshylar órnek mánin taýyp, salystyrady.
Ǵ) Orman adam ıgiligine qyzmet etedi. Alysqa barmaı – aq synybymyzdyń ishine kóz salaıyq. Jıhazdar, esik – tereze, taqta, oqýlyqtar, oqý quraldary – bári de aǵash ónimderi ıaǵnı orman ónimderi. Olardy kútip ustaý paryzymyz.
Test alý:
Teledıdardan órtenip jatqan ormandy kórip qalamyz.
- Oǵan kim kináli dep oılaısyńdar?
- Adamdar. Ormanǵa barǵanda ot jaqsań sóndirip ketý kerek, qoqys tastamaý kerek.
- Durys, balalar órtengen orman elimizge úlken shyǵyn ákeledi. Orman keıde tabıǵat qubylysy áserinen de órtenýi múmkin. Mysaly: Naızaǵaı túsýi t. b
-
D) Shyǵarmashylyq tapsyrma:
Erkin ákesi 36-ǵa kelgende týǵan bolatyn. Qazir onyń jasy ákesiniń jasynan 5 ese kishi. Erkinniń ákesi qazir neshede bolǵany?
1. Myna sandardyń qaısysy 3-ke bólinedi.
a) 32
á) 29
b) 27
2. 50 – 20: 2 mánin tap.
a) 60
á) 10
b) 30
3. Teńdeýdi shesh:
H*6=24
a) h=18
á) h=4
b) h=30
4. Perımetri 16sm sharshynyń qabyrǵasy neshe sm?
a) 5sm
á) 7sm
b) 4sm
Ońaı tásilmen eseptelik:
Ákesi Erkin
45 ----9
Ákesi 45 jasta, Erkinniń jasy 9 - da.
V. Qorytý.
Oqýshylar nazaryn taqtaǵa aýdarý. Taqyrypty oqytý. Kórkem jazýdaǵy qurǵan sandyq qatar arqyly sandy 5-ke kóbeıtý, bólýdi bekitý.
VI. Baǵalaý:
Balalar, óskende barlyǵymyz da bir – bir mamandyq ıesi bolamyz. Múmkin birimiz ekonomıs, birimiz ekolog bolarmyz. Bizdiń adal eńbegimiz Otanymyzǵa qyzmet etý men ólshenedi. Olaı bolsa bárimiz birigip Shámshi Qaldaıaqov aǵamyzdyń «Meniń Qazaqstanym» ánin oryndaıyq.
Sabaqty aıaqtaý.
Qonaqtarmen qoshtasý.
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik maqsaty: Sandy 5 - ke kóbeıtý jáne bólý kestesimen oqýshylardy tanystyrý, meńgertý.
2. Damytýshylyq maqsaty: Jańa meńgerilgen bilimdi óz betimen jumys isteýde paıdalana bilý, oılaý, este saqtaý qabiletin damytý.
Pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
3. Tárbıelik maqsaty: Adamgershilikke, eńbek súıgishtikke, tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý, ekologıalyq, ekonomıkalyq tárbıe berý.
Sabaq ádisteri: Túsindirý, áńgimeleý, suraq - jaýap, ózdik jumys, izdendirý.
Sabaqtyń túri: Saıahat sabaq. Jańa bilimdi meńgerý sabaǵy.
Pán aralyq baılanys: Dúnıetaný, Ana tili, ekonomıka.
Kórnekiligi: Kúzgi orman sýreti, qystap qalatyn qustar (qarǵa, saýysqan, toqyldaq, sýyqtorǵaı, shymshyq, torǵaı, kepter), uıa, jemshashar, jemister (mandarın, apelsın, alma), ańdar (tıin, qoıan,
túlki, qasqyr), sańyraýqulaqtar, keste, test suraqtary, qıma qaǵazdar, taqıa.
Tehnıkalyq qural: Magnıtofon.
Júrisi:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylar nazaryn sabaqqa aýdarý.
Balalar, búgingi matematıka sabaǵy erekshe sabaq.
Óıtkeni, aýdan mektepterinen kóptegen apaılar qonaqqa kelip otyr.
Qonaqty jaqsy qarsy alyp, rızalap shyǵaryp salý halqymyzdyń buljymas qaǵıdasy ispettes.
Olaı bolsa sabaqty jaqsy ótkizýge atsalysaıyq.
II. Úı jumysyn tekserý.
- Úıge qandaı tapsyrma berildi?
- Úıge 6 - tapsyrma, teńdeý qurý jáne sheshý
2, 3, 4 - tiń kóbeıtý kestesin jattaý.
6. a: 4 = 5 Bólingishti tabý úshin bólindiniń mánin bólgishke kóbeıtemiz
a = 5*4
a = 20
-----------------
20: 4 = 5
5 = 5
H*4 = 16 --- Kóbeıtkishti tabý úshin kóbeıtindiniń mánin belgili
H=16: 4 --- kóbeıtkishke bólemiz
H=4
----------------
4*4=16
16=16
Ulttyq oıyn: «Taqıa tastamaq» arqyly 2, 3, 4-tiń kóbeıtý, bólý kestesin tekserý. Taqıa kıgizip, órnek aıtamyn, bala kóbeıtindiniń ne bólindiniń mánin aıtady.
III. Jańa sabaq:
a) Balalar búgingi sabaǵymyz – saıahat sabaq. Oısha kúzgi ormanǵa saıahat jasaımyz. Týǵan ólkemizde orman bolmasa da, kitaptan oqyǵanymyz bar, oıǵa túıgenimiz bar, teledıdardan kórgenimiz bar kúzgi ormandy kóz aldymyzǵa elestete alamyz dep oılaımyn. Maqsatymyz taza aýamen demalý, kezdesken janýarlarǵa qamqorlyq jasaý.
- Kúzgi ormandy kim sýretteıdi?
- Kúzgi ormannyń syrt beınesi sup – sur. İshine engende qustar úni men butaqtar sybdyry estiledi. Aıaq asty jup – jumsaq, sarǵysh qońyr kilem tóselgendeı. Shyrsha men qaraǵaı jazǵy óńin ózgertpegen, japyraǵy sıregen aq qaıyńdar aǵarańdaıdy. Qalyń butaqtar arasynan surǵylt aspan kórinip qalady.
Kúzgi ormandy jaqsy sýrettegeni úshin búgingi ótetin taqyrypty ashý qurmetine ıe boldy.
Dáptermen jumys: Kúnniń jadyn jazamyz.
Taqyryp: Sandy 5-ke kóbeıtý jáne bólý.
Kórkem jazý: 0 – den bastap sandy 5 birlikke arttyryp jazý.
0, 5, 10, 15, 20, 30, 35, 40, 45, 50
Osy san qandaı sandar?
5 - bólinetin sannan bastalyp, 5 birlikke arttyrylǵan nemese 5 birlikke kemitilgen sandar 5-ke bólinedi. Bul sandar 5-tiń kóbeıtý kestesiniń máni de bola alady.
Kitappen jumys:
1 - Mysal. 5-ke kóbeıtý jáne bólý kestesi.
Kórnekilik jáne esep shot arqyly túsindirý.
Sandy 5-ke kóbeıtý tásili
5*1=5 4+5
6*1=6 4+6
7*1=7 4+7
8*1=8 4+8
9*1=9 4+9
Sandy 5-ke kóbeıtý
5*5=25
6*5=30
7*5=35
8*5=40
9*5=45
Sandy 5-ke bólý
25: 5=5
30: 5=6
35: 5=7
40: 5=8
45: 5=9
- Kóbeıtindiniń mánin 1 - kóbeıtkishke bólse ne shyǵady?
- Ekinshi kóbeıtkish.
IV. Jańa sabaqty pysyqtaý:
Qıma qaǵazben jumys.
6*5
8*5
5*5
7*5
9*5
Mánin taýyp, keri amalmen teńdik qurý.
Kitapta keltirilgen kestelerdi úıde jattaý.
Á) Saıahatymyzdy jalǵastyramyz
- Kúzgi ormandaǵy qustar tirshiligi týraly kim aıtady?
(Magnıtofonnan qustar únin qosyp qoıý)
- Ormanda qystap qalatyn qustar ǵana qalǵan. Olar ala qarǵa, saýysqan, toqyldaq, sýyqtorǵaı, shymshyq, torǵaı, kepterler.
- Olarǵa kúzdiń sońǵy aıynda jem taýyp jeý qıynǵa túsedi.
- Jazdaǵy býnaqdeneler, jemis – jıdekter álde qashan joq bolǵan.
- Durys, balalar, qustarǵa kúzdiń sońǵy aıynda jem taýyp jeý qıynǵa túsedi. Sondyqtan qustar eldi mekenge jaqyndaıdy. Qystap qalatyn qustardy «otyryqshy» qustar dep te ataıdy. Qustarǵa uıa ilip qamqorlyq kórsetelik.
Ol úshin 2- esepti shyǵarýǵa tıistimiz.
2 – esep. - Sharty oqytý, taldaý, túsindirý.
Mektep ashanasyna árqaısysy 8 kg 5 jáshik mandarın jáne 16 kg apelsın ákelindi.
- Kórnekilikke nazar aýdartý.
- Eseptiń suraǵyn oqytý.
- Esep neshe amaldy esep?
- Nege olaı dep oılaısyńdar?
Áýeli mandarın qansha kılogramm ekenin tabamyz. 8 kılogrammnan 5 jáshik degen soń 8-di 5-ke kóbeıtemiz. Ekinshi mandarınge apelsındi qosyp, ashanaǵa ákelingen barlyq jemisti tabamyz.
Sharty:------------- Sheshýi:
1j – 8 kg ----------- 8*5=40
5j -? kg ------?-------- 40+16=56
Jáne – 16 kg ------------ Jaýaby: Barlyǵy 56 kg jemis
- Esepti qalaı shyǵardyq?
- Amaldap.
- Kim eki amaldy bir órnek quraıdy?
8 5+16=56
Jaýaby: Barlyǵy 56 kg jemis
Dápterge jazdyrý.
Qustyń uıasyn ilý.
Balalar, qustarǵa jemshashar da ile keteıik, jemshasharda dostarymyzǵa arnalǵan dámimiz bar. Ol úshin 3 – tapsyrma kestemen jumys júrgizelik.
3. Kesteni paıdalanyp, esepter qurastyr jáne olardy shyǵar.
Bir jáshiktiń massasy Jáshikter sany Barlyq jáshiktiń massasy
9kg 5?
? 5 45kg
9kg? 45kg
a) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 9 kg. Osyndaı 5 jáshik bar. Barlyq jáshiktiń massasy qansha kılogramm?
9*5=45
- Barlyq jáshiktiń massasyn qalaı tabamyz?
- Barlyq jáshiktiń massasyn tabý úshin bir jáshiktiń massasyn jáshikter sanyna kóbeıtemiz.
á) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 45 kılogramm.
Bir jáshiktiń massasy qansha kılogramm?
45: 5=9 (kg)
- Bir jáshiktiń massasyn qalaı tabamyz?
- Bir jáshiktiń massasyn tabý úshin barlyq jáshiktiń massasyn jáshikter sanyna bólemiz.
b) Alma salynǵan bir jáshiktiń massasy 9 kılogramm. Osyndaı birneshe jáshiktiń massasyn 45 kılogramm.
Jáshikter sany qansha?
45: 9 =5 (j)
- Jáshikter sanyn qalaı tabamyz?
- Barlyq jáshiktiń massasyn bir jáshiktiń massasyna bólemiz
- Bular ózara keri esepter bolyp tabyla ma? Nelikten?
- Birinshi eseptegi izdelýge tıisti shama ekinshi, úshinshi esepter de belgili shama jáne ekinshi, úshinshi esepterdegi izdelindi shama birinshi esepte belgili shama.
Berilgen úsh derek ár esepte qaıtalanyp tur.
Birinshi amal kóbeıtý, oǵan eki keri amal bólý amaly oryndalyp tur.
Ekonomıkalyq tárbıe:
- Kóterme saýda bazarynda 9 kılogramm bir jáshik alma 450 teńge turady. Eger bazarda almanyń bir kılogrammy 50 teńge bolsa, satý úshin bir jáshik alma alǵanym tıimdi me, joq pa?
- Joq, almańyz. Sebebi, siz bir kılogramm almany 50 teńgege alǵaly tursyz. Siz odan paıda tappaısyz, túsirip alý kerek.
- Durys, balalar. Saýda tıimdi jaǵy qarastyrylýy kerek. Qazaqta mynadaı maqal bar.
6-ǵa alyp,
5-ke satpas bolar.
Bizdiń shyǵarǵan esepterimiz jemisterge baılanysty boldy.
Jemister – kúz baılyǵy.
Qustarǵa arnap jemshashardy da ildik.
Qustar týraly oı qorytý:
Qustar – bizdiń dosymyz.
Qustar – tabıǵat sáni.
Qustar – ósimdik qorǵany.
B) – Kúzgi ormandaǵy janýarlar tirshiligi týraly kim aıtady?
- Kúzgi ormandar janýarlar sıregen. Aǵash butaqtarynda otyryp, qysqy azyǵyn jınaǵan tıimdi kezdestirýge bolady. Ol búrshik jaryp, jańǵaq dánin jınaıdy.
Sańyraýqulaq jıyp, butaqtarǵa ilip, keptirip qoıady.
(Butaqqa tıimdi ornalastyrý).
Oıyn: «Tıinderge sańyraýqulaq syılaımyz»
4 – jattyǵý. Aýyzsha
9*5 -------- 5*8
45: 5 ------- 40: 5
45: 9 ------- 40: 8
5*9 --------- 8*5
Ár órnektiń mánin durys tapqan bala tıinge sańyraýqulaq syılaı alady. Sańyraýqulaqtar da ilindi.
- Qaı teńdikter 5-ke kóbeıtý kestesinde keltirilgen?
9*5=45
8*5 =40
- nege?
- Sebebi, úlken sanda kishi sanǵa kóbeıtý ońaı.
Tıin sańyraýqulaq syılaǵanymyz úshin «rahmet» aıtty.
V) – Avtobýspen aýylǵa oralamyz, jolda qandaı ańdardy kezdestirýimiz múmkin?
- Týǵan ólkemizdiń jazyq dalasynan qoıan, túlki qasqyrdy kezdestiremiz. Qasqyr men túlki júni qalyńdaǵan, al qoıan júni aq sur túske engen. Qysqa qaraı qoıan júni aq túske enedi. Bul jaýlarynan qorǵaný úshin kerek.
Synypqa keldik. Taza aýada jaqsy demalyp, oıymyz da, sergidi. 5 sanyna baılanysty oı qozǵaý.
5 qarýdy kim aıtady?
5 asyl iske ne jatady?
5 dushpandy sanamala?
5 arysty ata?
5 sanyna baılanysty kim maqal biledi?
● Besik balasy bes túleıdi.
● Aıdaǵanyń bes eshki,
Ysqyryǵyń jer jarady.
● Bes saýsaq birdeı emes.
● Er qarýy – bes qarý.
5 sanyna baılanysty turaqty sóz tirkesteri de bar eken.
Betiniń kiri bes eli.
Betiniń kirine bes ıt toıǵandaı. (Bul betin jýmaıtyn balaǵa aıtylǵan).
Alty alasy, bes beresi joq.
(Tanymaıtyn nemese qatysy joq adam degendi bildiredi)
G) – Kim orman týraly oı qorytady?
- Orman – tabıǵatymyzdyń kórki elimizdiń baılyǵy.
Jan - janýarlar mekeni men azyǵy, taza aýa, janǵa saıa.
5 – jattyǵý
Bul esepti shyǵarý joldary burynnan tanys.
- Kitapqa qarap, kim ne aıtady?
- Kóbeıtindi berilgen.
- Kóbeıtindiniń mánin ekinshi kóbeıtkishke bólgen.
- Kóbeıtindiniń máni birinshi kóbeıtkishke bólgen.
- Kóbeıtkishterdiń ornyn aýystyrǵan
Órnektiń mánin taýyp kim oqıdy?
6*5=30
30: 5=6
30: 6=5
5*6=30
Ózdik jumys.
Aldyńǵy baǵanǵa qaraı otyryp, órnek qurý mánin tabý.
1 – qatar ----------- 2 - qatar ----------- 3 - qatar
7*5 ------------ 8*5 ------------ 9*5
Tekserý.
a) Kóbeıtkishti qalaı tabamyz?
á) bólingishti qalaı tabamyz?
b) bólgishti qalaı tabamyz?
6 – jattyǵý
5 – jattyǵýǵa uqsas. Taldap, úıge qaldyrý
Ekologıalyq tárbıe
- Ósimdiktiń aýany tazartýǵa qandaı úlesi bar?
- Ósimdik kómirqyshqyl gazyn ózine sińirip, taza aýa ottegin beredi. Shań – tozańdy tutyp qalady.
- Olaı bolsa, balalar kóktemde úıimizdiń mektebimizdiń janyna jas taldar otyrǵyzalyq. Mekenimizge kórik qossyn.
7 – jattyǵý
Salystyrýǵa berilgen órnekter
Tańbalardy órnekteý arqyly tekseriledi.
Ár qatardaǵy durys emes jaýaptar sanalady, jekelegen oqýshylar órnek mánin taýyp, salystyrady.
Ǵ) Orman adam ıgiligine qyzmet etedi. Alysqa barmaı – aq synybymyzdyń ishine kóz salaıyq. Jıhazdar, esik – tereze, taqta, oqýlyqtar, oqý quraldary – bári de aǵash ónimderi ıaǵnı orman ónimderi. Olardy kútip ustaý paryzymyz.
Test alý:
Teledıdardan órtenip jatqan ormandy kórip qalamyz.
- Oǵan kim kináli dep oılaısyńdar?
- Adamdar. Ormanǵa barǵanda ot jaqsań sóndirip ketý kerek, qoqys tastamaý kerek.
- Durys, balalar órtengen orman elimizge úlken shyǵyn ákeledi. Orman keıde tabıǵat qubylysy áserinen de órtenýi múmkin. Mysaly: Naızaǵaı túsýi t. b
-
D) Shyǵarmashylyq tapsyrma:
Erkin ákesi 36-ǵa kelgende týǵan bolatyn. Qazir onyń jasy ákesiniń jasynan 5 ese kishi. Erkinniń ákesi qazir neshede bolǵany?
1. Myna sandardyń qaısysy 3-ke bólinedi.
a) 32
á) 29
b) 27
2. 50 – 20: 2 mánin tap.
a) 60
á) 10
b) 30
3. Teńdeýdi shesh:
H*6=24
a) h=18
á) h=4
b) h=30
4. Perımetri 16sm sharshynyń qabyrǵasy neshe sm?
a) 5sm
á) 7sm
b) 4sm
Ońaı tásilmen eseptelik:
Ákesi Erkin
45 ----9
Ákesi 45 jasta, Erkinniń jasy 9 - da.
V. Qorytý.
Oqýshylar nazaryn taqtaǵa aýdarý. Taqyrypty oqytý. Kórkem jazýdaǵy qurǵan sandyq qatar arqyly sandy 5-ke kóbeıtý, bólýdi bekitý.
VI. Baǵalaý:
Balalar, óskende barlyǵymyz da bir – bir mamandyq ıesi bolamyz. Múmkin birimiz ekonomıs, birimiz ekolog bolarmyz. Bizdiń adal eńbegimiz Otanymyzǵa qyzmet etý men ólshenedi. Olaı bolsa bárimiz birigip Shámshi Qaldaıaqov aǵamyzdyń «Meniń Qazaqstanym» ánin oryndaıyq.
Sabaqty aıaqtaý.
Qonaqtarmen qoshtasý.
You Might Also Like
