InfoHub Logo

7 - synyp
Sabaq taqyryby: Sańyraýqulaqtar bólimi (prezentasıasymen)

Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: Sańyraýqulaqtar bólimi boıynsha alǵan bilimderin túrli tapsyrmalar arqyly qorytyndylaý
Damytýshylyq: Aldyńǵy sabaqtan alǵan bilimdi baılanystyra jáne qorytyndylaı bilý ıkemdigin damytýǵa yqpal jasaý jáne olardy ajyrata bilý qabiletin qalyptastyrý
Tárbıelilik: Sańyraýqulaqtardyń ereksheligin baıqap, olardy tıimdi qoldanýǵa baýlý
Sabaq tıpi: pysyqtaý sabaǵy
Sabaq túri: jarys sabaq
Sabaq ádisteri: tolyqtyrý, sýretti tapsyrmalar, artyq sózdi tabý, TSN
Paıdalanǵan quraldar: Slaıdtar, baǵalaý paraǵy, markerler

Sabaq barysy:
Uıymdastyrý: Synypty túgeldeý, sabaq barysyn túsindirý.

1 tapsyrma. Sóılemderdi tolyqtyr.
İ – qatar.
1. Sańyraýqulaqtardy zertteıtin ǵylym – mıkologıa.
2. Qorektenýine qaraı sańyraýqulaqtar parazıtti, saprofıtti bolyp tabylady.
3. Sańyraýqulaq sporalaryn býnaqdeneliler taratady.
4. Aquntaq sańyraýqulaǵy myna ósimdikterdi qara jáne kúzdik bıdaı, arpa zaqymdaıdy.
İİ - qatar.
1. Sańyraýqulaqtardyń negizgi múshesi – qalpaq, túbirtek.
2. Aǵashtardy qurtatyn sańyraýqulaqtar dińqulaq dep atalady.
3. Sańyraýqulaq jipsheleri aǵashtardyń tamyrymen selbesip, mıkorıza túzedi.
4. Birjasýshaly sańyraýqulaqtarǵa ashytqy, zeń sańyraýqulaktary jatqyzylady.
İİİ - qatar
1. Sańyraýqulaqtardyń qorektik qor zaty – glıkogen.
2. Zeń sańyraýqulaqtaryna penısıll, aspergıll jatqyzylady.
3. Tómengi satydaǵy sańyraýqulaqtardaǵy sporalar jetiletin qalta sporangıı dep atalady.
4. Medısınada penısıldiń 2 túrinen penısıllın dárisi alynady.

2 tapsyrma. Sýretke nazar aýdar. Qurylysyn ata.
İ - qatar
Jaýaby: Sýrette mýkor sańyraýqulaǵy. 1 - jipshýmaq; 2 - sporanyń túzilýi; 3 - jynystyq jolmen kóbeıýi:
İİ - qatar
Jaýaby: Sańyraýqulaqtyń qurylysy: 1 - qalpaq, 2 - qalpaq asty, 3 - beldeýshe saqına, 4 - túbirtek, 5 - túbirtek jipshesi, 6 - jipshýmaq, 7 - jipshe. 2 - sýrette – mıkorıza.
İİİ - qatar
Jaýaby: Qynanyń ishki qurylysy: 1 - baldyr jasýshasy, 2 - sańyraýqulaq jipshýmaǵy. 2 - sýrette kıiz qyna.

3 - tapsyrma: Qaı sańyraýqulaq artyq jáne nelikten? Anyqta.
1. Maıqulaq, jerqulaq, shybynjut, búriski, túlkijem – ol ýly sańyraýqulaq.
2. Qozyquıryq, taıtuıaq, maıqulaq, túbirtek, aq sańyraýqulaq – ol parazıt sańyraýqulaq.
3. Búriski, túbirtek, kóńilkesh, dińqulaq – kóńilkesh - ýly, dińqulaq – parazıt sańyraýqulaq.

4 - tapsyrma. myna syzbany tolyqtyr (1 - qorektený, 2 - pishini, 3 - qoldanýy boıynsha)
İ - qatar
Jaýaby: Ósimdikterge tán belgileri: Bir orynnan qozǵalmaıdy, qansha tirshilik etse sonsha óse beredi, taramdalady, jasýshasynda qalyń qabyqshasy bolady, búkil denesimen soryp qorektenedi.
Janýarǵa tán belgileri: Hloroplastary bolmaıdy, daıyn qorek zattarymen qorektenedi, jasýsha qabyqshasy nárýyzdy - hıtındi, qor zaty - glıkogen
İİ - qatar
Jaýaby: Qynalar pishinderine qaraı úsh topqa bólinedi.
1 - Qabyrshaqty qyna. Aǵash dińine tasqa jabysyp ósedi. Sary, sary - qyzyl, sur, kógildir, qońyr tústi juqa qabyrshaq tárizdi bolady.
2 - Japyraq tárizdi. Pishini japyraqqa uqsas ormanda aǵash dińine jabysyp ósedi.
3 - Buta tárizdi. Qaraǵaıly ormanda tósemikte ósedi, túsi aqshyl - jasyl bolady.
İİİ - qatar
Jaýaby: Sańyraýqulaqtardy qoldanýy boıynsha ekige bóledi.
1 - Jeýge jaramdy. Olarǵa: Maıqulaq, oıysqulaq, túlkijem, aq, qaıyń sańyraýqulaǵy, kúzgi túbirtek.
2 - Ýly: Bozaramqulaq, surjáneqyzyl shybynjut, kóńilkesh, jalǵan túlkijem, jalǵan túbirtek.

Jaýaby: Qyna - 1, 3, 5, 7. 10.
Bir jasýshaly sańyraýqulaq - 4, 7, 9, 11, 13.
Qalpaqshaly - 2, 6, 8, 12, 14.

Baǵalaý: Ár oqýshy ózin - ózi baǵalaıdy.