Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy
Sabaqtyń taqyryby: § 14. Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Saqtar týraly alǵashqy málimetter, saq taıpalarynyń qonystanýy, saq qoǵamy týraly jan - jaqty túsinik berý;
Damytýshylyq: Oqýshynyń oı - órisin, oılaý, sóıleý qabiletin ashatyn suraqtar qoıý, suraq - jaýap ádisi boıynsha sabaqtyń taqyrybyna saı bilimin tolyqtyrý;
Tárbıelik: Oqýshylardy elimizdiń ótken tarıhyna qurmetpen qaraýǵa, otansúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, baıandaý, jazbasha jumys
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, ádebıeti
Sabaqtyń kórnekiligi: tirek - syzbalar, úlestirmeli kartochkalar, ınteraktıvti taqta, elektrondy oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
1. Oqýshylarmen amandasý jáne túgendeý.
2. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý
İİ Úı tapsyrmasyn suraý
1. Kartochka boıynsha suraqtar.
№1. Kóshpelilik degen ne?
№2. Kóshpelilerdiń baspanasy týraly ne bilesiń?
№3. Kóshpeli mal sharýashylyǵynyń túrlerin ata.
№4. Ertedegi temir óndirýdiń qarapaıym tásili ne boldy?
№5. Kóshpeli mal sharýashylyǵy úshin ertedegi turǵyndar maldyń qandaı túrlerin tańdaǵan?
2. Zymyran suraqtar.
1. Kóshpeli mal sharýashylyǵy qashan qalyptasty? ( shamamen b. z. b. 2 myńjyldyqta)
2. Kóshpeliler neni kıeli sanady? (Oshaqty)
3. Jyly qoralary bar turaqty oryn qalaı atalady? (Qystaý)
4. Qys jaqyndaǵanda qonystanatyn qystaýǵa jaqyn jaıylym qalaı atalady? (Kúzeý)
5. Jaılaý degen ne? (maldy alysqa uzatyp jaıatyn jaıylym)
İİİ Jańa sabaq.
Búgingi ótetin taqyrybymyz §14. «Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy»
Sabaqtyń jospary:
1. Saq týraly alǵashqy málimetter
2. Saq taıpalarynyń qonystanýy
3. Saq qoǵamy
Dáptermen jumys. Taqtadaǵy málimetterdi dápterlerine jazǵyzý.
Zertteýshilerge saqtar týraly málimetter beretin ejelgi mátinderdiń eki toby belgili.
Saqtar – b. z. b. İ myńjyldyqta orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken ejelgi taıpa. Olar ejelgi dúnıe órkenıetterimen qarym - qatynas jasaǵan. Jalpy,, saq taıpalary ataýynyń maǵynasy jaıynda kóp pikir bar. « Saq» sóziniń maǵynasyn parsy jazbalarynda qudiretti erkekter dep túsindirse, al ıran jazbalarynda júırik atty týrlar deıdi. Ejelgi grek avtorlary « azıalyq skıfter» dep atady.
№ Saq toptarynyń aty Mekenderi
1. Teńizdiń arǵy jaǵyndaǵy saqtar (paradaraıa) Qara teńizdiń soltústigi, Aral teńiziniń mańynda, Syrdarıa men Ámýdarıanyń tómengi aǵysynda
2. Shoshaq bórik kıetin saqtar ( tıgrahaýda) Syrdarıanyń orta aǵysy, Tán - Shanda, Jetisýda
3. Haoma sýsynyn daıyndaıtyn saqtar
( haýmavarga) Mýrgab ańǵarynda ómir súrdi
Aral teńiziniń soltústik - shyǵys jaǵasyn mekendegen saq taıpalaryn jazba derekterde daılar argıppeıler, ıssedondar, masagetter dep ataǵan. Bul taıpalar Qazaqstannyń Oral taýynyń ońtústik óńirlerinde, Soltústik, Ortalyq aımaqtarynda mekendegen.
Saq qoǵamy: 1. jaýyngerler
2. abyzdar
3. eginshiler men malshylar
dep atalatyn úsh toptan turdy.
Saq jaýyngerleri – qyzyl jáne sary - qyzyl
Abyzdar – aq
Malshylar men eginshiler - sary men kók tústi kıimder kıgen.
İÚ. Jańa sabaqty bekitý.
A) Tarıhı dıktant. Kóp núkteniń ornyna tıisti sózdi qoı.
Tıgrahaýda saqtary osy kúngi tashkent qalasy aımaǵynda....................................... jáne Jetisý jerinde ómir súrgen.
Taıpa kósemi.............. atqaryp, taıpalar men rýlardyń arasyndaǵy................. sheshti,........... rettep otyrdy.
Á) Oılan tap!
1. GETASSAM
2. TODROGE
3. IARADAPARA
4. RADZYBA
5. NOBARST
B) Semantıkalyq karta.
Durys jaýapqa «+» tańbasyn qoıý kerek
Saqtar Mýrgab ańǵarynda Aral teńiziniń mańynda Syrdarıanyń orta aǵysynda
Saq - paradaraıa
Saq - tıgrahaýda
Saq - haýmavarga
Kıimderiniń túsi
Sary men kók tústi
Qyzyl jáne
sary qyzyl aq tústi
Saq jaýyngerleri
abyzdar
malshylar men
eginshiler
V) Rebýs. Berilgen sýretterden taıpanyń atyn tabý kerek.
G) Beles. Bul bólimde ótken materıaldar boıynsha sózder beriledi. Berilgen sózderdiń qasyna durys jaýabyn qoıýy tıis.
1. Daılar, argıppeıler, ıssedondar, masagetter -
2. Ańshylyq, terimshilik, balyq aýlaý -
3. Jaılaý, kúzeý, kókteý, qystaý -
4. Tas dáýiri, qola dáýiri, temir dáýiri -
5. Qazǵysh taıaq, shoqpar, qashaý, bıfas -
1. Ejelgi kezeń
2. Saqtar
3. Kóshpeli mal sharýashylyǵy
4. Kásip
5. Eńbek quraldar
D) «Kim tapqyr?» Bul bólimde oqýshylar shashylǵan áripterdiń ishinen búgingi jańa taqyrybymyzǵa baılanysty sóz quraýy kerek.
Kún dıagramsyn toltyrý
G) Kún dıagramsyn toltyrý
Ú. Qorytyndylaý.
Biz búgin Qazaqstanda mekendegen, qazaq halqynyń ata tegi bolǵan saq taıpasy týraly maǵlumat aldyq. Qazaq halqy úshin jeltoqsan aıy aıtýly datalarǵa toly. 17 jeltoqsan demografıalyq jańarý kúni, 16 jeltoqsan Táýelsizdik kúni. Almatydaǵy jańa alańda táýelsizdik monýmenti tur. Sol monýmentte qanatty barsqa mingen “Altyn kıimdi” saq jaýyngeriniń úlgisinde jasalǵan eskertkish tur. “Altyn adam” saq mádenıetiniń biregeıli úlgisi. ol Esik qorǵanynan 1969 - 1970 jyly tabylǵan. Osy jaýynger saq taıpalary qazaq halqynyń negizin qalaǵan.
Úİ. Úı tapsyrmasyn berý. § 14 oqyp kelý. Ózin - ózi tekserý suraqtaryna jaýap berý
Úİİ. Oqýshylardy baǵalaý.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Saqtar týraly alǵashqy málimetter, saq taıpalarynyń qonystanýy, saq qoǵamy týraly jan - jaqty túsinik berý;
Damytýshylyq: Oqýshynyń oı - órisin, oılaý, sóıleý qabiletin ashatyn suraqtar qoıý, suraq - jaýap ádisi boıynsha sabaqtyń taqyrybyna saı bilimin tolyqtyrý;
Tárbıelik: Oqýshylardy elimizdiń ótken tarıhyna qurmetpen qaraýǵa, otansúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, baıandaý, jazbasha jumys
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, ádebıeti
Sabaqtyń kórnekiligi: tirek - syzbalar, úlestirmeli kartochkalar, ınteraktıvti taqta, elektrondy oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
1. Oqýshylarmen amandasý jáne túgendeý.
2. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý
İİ Úı tapsyrmasyn suraý
1. Kartochka boıynsha suraqtar.
№1. Kóshpelilik degen ne?
№2. Kóshpelilerdiń baspanasy týraly ne bilesiń?
№3. Kóshpeli mal sharýashylyǵynyń túrlerin ata.
№4. Ertedegi temir óndirýdiń qarapaıym tásili ne boldy?
№5. Kóshpeli mal sharýashylyǵy úshin ertedegi turǵyndar maldyń qandaı túrlerin tańdaǵan?
2. Zymyran suraqtar.
1. Kóshpeli mal sharýashylyǵy qashan qalyptasty? ( shamamen b. z. b. 2 myńjyldyqta)
2. Kóshpeliler neni kıeli sanady? (Oshaqty)
3. Jyly qoralary bar turaqty oryn qalaı atalady? (Qystaý)
4. Qys jaqyndaǵanda qonystanatyn qystaýǵa jaqyn jaıylym qalaı atalady? (Kúzeý)
5. Jaılaý degen ne? (maldy alysqa uzatyp jaıatyn jaıylym)
İİİ Jańa sabaq.
Búgingi ótetin taqyrybymyz §14. «Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy»
Sabaqtyń jospary:
1. Saq týraly alǵashqy málimetter
2. Saq taıpalarynyń qonystanýy
3. Saq qoǵamy
Dáptermen jumys. Taqtadaǵy málimetterdi dápterlerine jazǵyzý.
Zertteýshilerge saqtar týraly málimetter beretin ejelgi mátinderdiń eki toby belgili.
Saqtar – b. z. b. İ myńjyldyqta orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken ejelgi taıpa. Olar ejelgi dúnıe órkenıetterimen qarym - qatynas jasaǵan. Jalpy,, saq taıpalary ataýynyń maǵynasy jaıynda kóp pikir bar. « Saq» sóziniń maǵynasyn parsy jazbalarynda qudiretti erkekter dep túsindirse, al ıran jazbalarynda júırik atty týrlar deıdi. Ejelgi grek avtorlary « azıalyq skıfter» dep atady.
№ Saq toptarynyń aty Mekenderi
1. Teńizdiń arǵy jaǵyndaǵy saqtar (paradaraıa) Qara teńizdiń soltústigi, Aral teńiziniń mańynda, Syrdarıa men Ámýdarıanyń tómengi aǵysynda
2. Shoshaq bórik kıetin saqtar ( tıgrahaýda) Syrdarıanyń orta aǵysy, Tán - Shanda, Jetisýda
3. Haoma sýsynyn daıyndaıtyn saqtar
( haýmavarga) Mýrgab ańǵarynda ómir súrdi
Aral teńiziniń soltústik - shyǵys jaǵasyn mekendegen saq taıpalaryn jazba derekterde daılar argıppeıler, ıssedondar, masagetter dep ataǵan. Bul taıpalar Qazaqstannyń Oral taýynyń ońtústik óńirlerinde, Soltústik, Ortalyq aımaqtarynda mekendegen.
Saq qoǵamy: 1. jaýyngerler
2. abyzdar
3. eginshiler men malshylar
dep atalatyn úsh toptan turdy.
Saq jaýyngerleri – qyzyl jáne sary - qyzyl
Abyzdar – aq
Malshylar men eginshiler - sary men kók tústi kıimder kıgen.
İÚ. Jańa sabaqty bekitý.
A) Tarıhı dıktant. Kóp núkteniń ornyna tıisti sózdi qoı.
Tıgrahaýda saqtary osy kúngi tashkent qalasy aımaǵynda....................................... jáne Jetisý jerinde ómir súrgen.
Taıpa kósemi.............. atqaryp, taıpalar men rýlardyń arasyndaǵy................. sheshti,........... rettep otyrdy.
Á) Oılan tap!
1. GETASSAM
2. TODROGE
3. IARADAPARA
4. RADZYBA
5. NOBARST
B) Semantıkalyq karta.
Durys jaýapqa «+» tańbasyn qoıý kerek
Saqtar Mýrgab ańǵarynda Aral teńiziniń mańynda Syrdarıanyń orta aǵysynda
Saq - paradaraıa
Saq - tıgrahaýda
Saq - haýmavarga
Kıimderiniń túsi
Sary men kók tústi
Qyzyl jáne
sary qyzyl aq tústi
Saq jaýyngerleri
abyzdar
malshylar men
eginshiler
V) Rebýs. Berilgen sýretterden taıpanyń atyn tabý kerek.
G) Beles. Bul bólimde ótken materıaldar boıynsha sózder beriledi. Berilgen sózderdiń qasyna durys jaýabyn qoıýy tıis.
1. Daılar, argıppeıler, ıssedondar, masagetter -
2. Ańshylyq, terimshilik, balyq aýlaý -
3. Jaılaý, kúzeý, kókteý, qystaý -
4. Tas dáýiri, qola dáýiri, temir dáýiri -
5. Qazǵysh taıaq, shoqpar, qashaý, bıfas -
1. Ejelgi kezeń
2. Saqtar
3. Kóshpeli mal sharýashylyǵy
4. Kásip
5. Eńbek quraldar
D) «Kim tapqyr?» Bul bólimde oqýshylar shashylǵan áripterdiń ishinen búgingi jańa taqyrybymyzǵa baılanysty sóz quraýy kerek.
Kún dıagramsyn toltyrý
G) Kún dıagramsyn toltyrý
Ú. Qorytyndylaý.
Biz búgin Qazaqstanda mekendegen, qazaq halqynyń ata tegi bolǵan saq taıpasy týraly maǵlumat aldyq. Qazaq halqy úshin jeltoqsan aıy aıtýly datalarǵa toly. 17 jeltoqsan demografıalyq jańarý kúni, 16 jeltoqsan Táýelsizdik kúni. Almatydaǵy jańa alańda táýelsizdik monýmenti tur. Sol monýmentte qanatty barsqa mingen “Altyn kıimdi” saq jaýyngeriniń úlgisinde jasalǵan eskertkish tur. “Altyn adam” saq mádenıetiniń biregeıli úlgisi. ol Esik qorǵanynan 1969 - 1970 jyly tabylǵan. Osy jaýynger saq taıpalary qazaq halqynyń negizin qalaǵan.
Úİ. Úı tapsyrmasyn berý. § 14 oqyp kelý. Ózin - ózi tekserý suraqtaryna jaýap berý
Úİİ. Oqýshylardy baǵalaý.
You Might Also Like
-
1 - apta 1 - kún 1 - sabaq
