InfoHub Logo

«Uly júz úısin Sarkózge baǵynady, Sarkóz qatynǵa baǵynady». Osynaý maqaldyń shyǵýyna myna oqıǵa sebepker bolǵan. Quba qalmaq zamany bir soǵysta uly júzdiń Sarkóz batyry qalmaqtyń qamalyn buzyp, erekshe erlik kórsetedi. Maıdan aıaqtalyp, ár elden jınalǵan batyrlar jer-jerine tarqaı bastaıdy. Sarkózdiń qaıratyna rıza bolǵandardyń bireýi Orta júz Arǵyn rýynan shyqqan Shaqshaquly Jánibek edi. Ol Sarkózdi aýylyna qonaqqa shaqyryp, neshe kúndeı syı-sıapat kórsetedi. Tós soǵysyp dos bolady.

«Erýlige qarýly» degen qazaq ádetinshe Sarkóz de óz tarapynan qonaqqa shaqyrýy kerek emes pe? Biraq ol óıtpegen. Qoshtasarda Jánibekke myna bir shýmaq óleńdi aıtqan da ketken:

— Han aldyna barǵanda,
Han kespedi tilimdi.
Halyq aldyna barǵanda,
Halyq tappady minimdi.
Óz úıime barǵanda,
Itke bersin kúnimdi.

Bul jumbaqtyń sheshýin tabý úshin Jánibek batyr keler jyly sol ýaǵynda qasyna joldas-joralaryn ertip, Uly júz eline attanady.

Jolshybaı Jetisýdan ótken soń maly qalyń bir aýylǵa kezigedi. Qoıshydan surasa, Sarkóz batyrdyń bir balasynyń aýyly eken. Osy joly jolaýshylar on segiz aýyldyń ústin basyp ótedi. Surastyra bári de Sarkóz batyrdyń balalarynyń aýyly eken. Aqyrynda bular Sarkóz batyrdyń óz aýylyna jetedi. Ordadan jarty shaqyrym mama aǵashqa attaryn baılaıdy. Jánibek kún salyp qarasa, aq ordanyń aldyndaǵy oty jaǵýly taı qazannyń basynda bireý júr. Syrt tulǵasy Sarkózge uqsaıdy, tárizi qurt qaınatyp júrgen sıaqty. Qolynda bylǵaýyshy bar. «Qoı, — deıdi Jánibek ishteı, — soǵan uqsas basqa bireý shyǵar. Erkek adam ári batyr adam qurt qaınatyp nege júrsin?» Alaıda, Jánibek qatelespepti. Jaqyndap kelse, Sarkóz eken ústine taıjaqy kıgen. Basynda bórik, qolynda qurt bylǵaýysh. Sondaıdan Jánibekti tanı sala qushaǵyn jaıa umtylady. Eki batyr tós soǵysyp amandasady. Esendik-saýlyq surasady.

Sol mezette aq ordanyń ishinen kúndeı kúrkiregen daýys shyǵady:

— Aý, myna qazannyń túbi kúıip ketti ǵoı. Kelgen qaı nemesi, aljyǵan shaldyń oǵan júgirgeni nesi? — dep, aýzynan aq ıt shyǵyp, kók ıt kiredi.

Tóbege urǵandaı toqtap qalǵan jolaýshylar esik jaqqa ańtaryla qarasa, aq úıden mańqıǵan bir báıbishe shyǵyp keledi eken. Ózi — ajarly, sulý. Jánibek túkke túsinbeı Sarkózge qaraıdy. Sarkóz kibirtiktep jerge qaraıdy da báseń únmen:

— Batyr, byltyrǵy aıtqan sózim esińde shyǵar. Sondaǵy jumbaqtap, ısharalap aıtqanym osy edi. Aıtshy, buǵan ne daýa bar? — deıdi. Sonda Jánibek batyr qylyshyn qynabynan sýyryp alyp, «munyń daýasy mynaý» dep, basyn shaýyp tastaıdy.

Sol báıbisheniń quny úshin Jánibek batyr úıindegi qaryndasyn Sarkózge qalyńsyz uzatypty. Joǵarydaǵy maqal osy oqıǵaǵa baılanysty shyqqan.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jıdebaı batyr (İ nusqa)

Jıdebaı batyr (İİ nusqa)

Taraqty Baıǵozy batyr týraly

---