InfoHub Logo

Sabaq taqyryby: «Sáýlet óneri»
Sabaq maqsaty: Beıneleý óneriniń kúrdeli salasynyń biri - Sáýlet óneri. Osy óner baǵytyn tanýda oqýshyny dástúrli ónerge aınalǵan janrdy tanyp bilýge úıretý.
Sáýlet ónerin tanyp bilýde oqýshy bilimin jan - jaqty arttyrý.
Sýret salý jumysy barysynda oqýshyny taza jumys oryndaý qabiletin damytý.
Sabaq túri: Jańa taqyryp
Sabaq ádisi: Suraq - jaýap, áńgimeleý, sýretter kórsetý arqyly sıpattap túsindirý, ınteraktıvti taqta.

Sabaq barysy: Uıymdastyrý kezeńi
Amandasý
Qural - jabdyq tekserý
Úı jumysyn tekserý

Jańa sabaq
Sáýlet óneri «arhıtektýra» dep te atalady. Ol latyn jáne grek tilinde «bas qurylysshy» degen maǵynany beredi. Bizdiń túsinigimizde sáýlet óneri (arhıtektýra) kúndelikti adamdar ómiri úshin salynǵan ǵımarattar. mysaly: turǵyn úıler, qoǵamdyq jáne turmysqa qajetti qurylystar, memorıaldyq eskertkishter.
Sáýlet óneri tómendegideı tıpterge bólinedi.
Turmystyq - qalalyq jáne aýyldyq úıler, saraılar;
Kásibı - fabrıka, zaýyt qurylystary, elektr toraby ortalyqtary, gıdrotehnıkalar, teńiz porty, vokzal, metro jáne t. b.
Sharýashylyq - qoımalar, goraj, avtoturaqtar.
Qoǵamdyq - oqý - aǵartý, bilim úıleri, teatr, mádenı demalys úıleri, murajaılar, kórme zaldary, stadıon, memorıaldyq eskertkishter jáne t. b.
Sáýlet óneri keńistik máselesin sheshe otyryp qorshaǵan ortany estetıkalyq jaǵynan da meńgertedi. Sáýlettik beınedegi kórkemdik ǵımarattar óz fýnksıasynan alystamaıdy, ol ǵımarattyń kimge arnalyp salynǵanyn kórsetedi.
Mysal retinde «Álemniń jeti keremetin» alatyn bolsaq sáýlet óneriniń ǵajaptyǵyn kórsetedi. Ejelgi zamanda dańqy jer jarǵan ǵajap qurylystar men músinder osylaı atalyp keledi.

Álemniń 1 - shi keremeti dep Egıpette Kaır qalasynda ornalasqan eń úlken úsh pıramıda Heops, Hefrena, Mıkenna pıramıdalaryn aıtady. Bul kázirgi tańǵa jetip otyrǵan jeti keremettiń biri.
2 - shi keremet ol Semıramıdanyń aspaly baǵy; ejelgi shyǵystyń eń úlken, ári dáýletti qalasy vavılonda bolǵan desedi. Bul sol zamandaǵy patsha Navýhodonosor patshanyń súıikti áıeli ne arnap saldyrǵany bolatyn, bıiktigi 6 - qabat úıdiń bıiktigindeı bolǵan.
3 - shi keremetkishi Azıadaǵy Efes qalasynda ornalasqan áıel piri grek Artemıda nyń ǵıbadatqanasyn aıtady.
4 - shi keremeti dep Gresıanyń ońtústiginde olımpıalyq oıyndar ortalyǵy - Olımpıadaǵy ǵıbadathanada ejelgi grektiń syıynatyn qudaılarynyń biri Zevstiń úlken músini bolǵan.
5 - shi Kishi Azıada Karıı patshalyǵy dep atalatyn shaǵyn memlekettiń astanasy Galıkarnasta (kazirgi Túrkıanyń Bodrým qalasy) besinshi keremet Mavsol patshanyń mavzoleıi bolǵan.
6 - shy Rodos alyby dep atalady. Bul álemdegi eń úlken músin bolǵan, bıiktigi 36 metr bıik, qoladan jasalǵan jas jigit músini.
7 - shi keremeti dep Aleksandrıa maıagi (túngi baǵdarsham), bul Nil ózeniniń saǵasyndaǵy Faros aralynda, Aleksandrıa qalasynda ornalasqan.

«Álemniń jeti keremeti» dep esepteletin músinder men qurylystar, pıramıdalardan basqasy quryp bitkeni men, olardyń ataǵy ǵasyrlar boıy ómir súredi. ásem ádemiligimen jurttyń bárin tańqaldyrǵan, adam balasynyń qolynan shyqqan nebir tamasha týyndylardy dúnıeniń segizinshi keremeti dep madaqtaý - ejelden qalyptasqan uǵym. Ár elde salynǵan túrli sáýlet ǵımaratyn nemese t. b. zattaryn segizinshi keremetke teńeıdi.
Al bizdińi elde sol segizinshi keremetke teńeıtin bir ǵımarat bar, ol Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi Túrkistan qalasynda ornalasqan. Ony uly ǵulama, ekinshi Arıstotel dep ataıtyn – Qoja Ahmet Iassaýıge arnap, sol bir zamanda Aqsaq Temir saldyrǵan eken.
Praktıkalyq jumys: Taqta betine plakatqa salynyp ilingen Qoja Ahmet Iassaýı kesenesiniń sýretin túrli - tústi boıaýmen salý.

Bekitý: 1 - qandaı sáýlet óneriniń túrlerin bilesińder?
2 - Álemniń jeti keremeti degenimiz ne?
3 - Qoja Ahmet Iassaýı kesenesin salǵyzǵan kim jáne qaıda ornalasqan?

Baǵalaý: Aıaqtalǵan jumystardy tekserip baǵalaý
Qorytyndy: Úıge tapsyrma; eski mavzoleı keseneler sýretin taýyp salyp kelý.