InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Sh. Aıtmatov «Naıman – Ana»
(«Ǵasyrdan da uzaq kún» romanynan úzindi)

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik maqsaty: Sh. Aıtmatovtyń romanynan alynǵan úzindiniń mazmunymen tereńirek tanystyrý, áńgimeniń taqyrybymen jazýshynyń ıdeıalyq muratyn oqýshyǵa jan - jaqty meńgertý.
Damytýshylyq maqsaty: Tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn, shyǵarmashylyq, oı - taldaýǵa beıimdiligin, ózindik syn, kóz - qarasyn damytý oqýshynyń jeke qabileti men áleýmettik belsendiliginiń damýyna jol ashý, shyǵarmashylyqpen aınalysa biletin tulǵa qalyptastyrý.
Tárbıelik maqsaty: El tarıhyn, ádebıetin bilýge, ony qurmetteýge, ulylardyń danalyq sózderinen ónege alýǵa, adamgershilikke, adaldyqqa, ımandylyqqa, izgilikke, ar men jan tazalyǵyn joǵary qoıa bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgertý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: İzdený, suraq - jaýap, toptyq jumys, qaıtalaý.
Kórnekilikter: Oqýlyq, portret, shyǵarmalar jınaǵy, tireý - syzbalar,
úntaspa, kórme «Qazaq - qyrǵyz bir týǵan» (Sh. Aıtmatov pen M. Shahanov shyǵarmashylyǵynyń birtutastyǵy)
Pánaralyq baılanys: Beıneleý, saz.

Sabaqtyń júrisi
İ. Uıymdastyrý
1. Amandasý
2. Sabaqtyń taqyrybyn, júrisin tanystyrý
3. Úı tapsyrmasyn tekserý

İİ. Oı shaqyrý bólimi: Bilimińdi zerdele
1. Shyńǵys Aıtmatov qaı eldiń jazýshysy?
2. Shyńǵys Aıtmatovtyń qandaı shyǵarmalaryn bilesińder?

İİİ. Jańa sabaq: Shaǵyn dáris
A) Shyńǵys Aıtmatovtyń shyn mamandyǵy – tabıǵat syılaǵan jazýshy. Bul kúnde Shyńǵys Aıtmatovtyń esimi dúnıe júzine máshhúr. Shyńǵys shyǵarmalary - ár eldiń tilinde aýdarylyp, oqyrmanyn kóbeıtýde. Jazýshy beınelegen keıipkerler, tek qyrǵyz halqynyń perzentteri emes, álem halyqtaryna tán minezben, azamattyq bolmyspen birigip jatqan beıneler. Sondyqtan da ony eshbir halyq jatsynbaıdy. Shyńǵys Aıtmatovtyń ustazy – Muhtar Áýezov. Kórmede kórip turǵanymyzdaı poezıa álemi ult tańdamaıdy. Ádebı shyǵarmalary da dostyǵy da tutas dúnıe bola bilgen Muhtar men Shyńǵysty búkil el biledi. Osyndaı dostyqta týǵan shyǵarmalary máńgilik bolmaq.

Á) «Naıman - Ana» úzindi sýretin ınteraktıvti taqta arqyly túsindirý.
Ana basyndaǵy aq jaýlyq nege aq qusqa aınaldy?

B) Jazýshy shyǵarmasynyń taqyrybyn, ıdeıasyn oqýshylarǵa jete meńgertý.
Taqyryby: Ana erligin nasıhattaý.
Ideıasy: Adamzatty jaýyzdyqtan qorǵaý.

IV. Oı - tolǵanys bólimi: «Adamdyqtyń qasıeti – eldiginen kóriner»
(Oqýlyqpen jumys)
1) Kórinis kórsetý.
Qatysýshylar: Naıman Ana, Máńgúrt, Mańǵoldar.

Mýzyka jaımen oınalyp turady.
Ana:
- Otyr, sóıleseıik. Seniń atyń kim?
Máńgúrt:
- Máńgúrt.
Ana:
- Máńgúrt dep seni qazir ataıdy. Al burynǵy atyń esińde me? Esińe túsirshi shyn atyńdy.
- Ákeńniń atyn bilesiń be? Ákeńniń aty kim? Ózińniń eliń qaıda, rýyń kim? Tym qurysa, týǵan jerińdi bilesiń be?
- Qudaı - aý, qandaı kúıge dýshar qylǵan seni!
- Aý, jerdi, sýdy tartyp alsa, meıli, baılyǵyńdy tartyp alsa, meıli, tipti janyńdy alsa da, meıli.
- Aý, adamnyń aqyl - oıyn tartyp alýdy qandaı qara júrek oılap tapty, Qudaı - aý?! O, Qudaı, bar ekeniń shyn bolsa, mundaı sumdyq jurtqa qalaı daryttyń? Jer betinde basqa sumdyq az ba edi?
- Seniń atyń – Jolaman. Estımisiń sen? Sen – Jolamansyń. Ákeńniń aty – Dónenbaı. Ákeńdi umytyp qaldyń ba, qulynym? Ol saǵan tıtteıińnen sadaq atýdy úıretip edi ǵoı. Men seniń anańmyn. Men meniń balamsyń. Men naıman rýynan bolasyń, uqtyń ba? Naımansyń sen...
Ana:
- Sen munda kelgenge deıin ne boldy, bilesiń be?
Máńgúrt:
- Eshteńe de bolǵan joq.
Ana:
- Munda kelgenińde kúndiz be edi, tún be edi?
Máńgúrt:
- Eshteńe de.
Ana:
- Kimmen sóıleskiń keledi?
Máńgúrt:
- Aımen. Biraq biz bir - birimizdi estimeımiz. Aıda bireý otyr.
Ana:
- Taǵy ne qalar ediń?
Máńgúrt:
- Basymda qojanyń basyndaǵydaı burym bolsa.
Ana:
- Kelshi beri, basyńa olar ne istedi eken, kóreıin.
- Anaý kim?
Máńgúrt:
- Maǵan aýqat alyp kele jatyr.
Ana:
- Sen eshteńe aıtpa. Men keshikpeı kelemin.
Mańǵol:
- Kelgen kim?
Máńgúrt:
- Ol maǵan shesheńmin deıdi.
Mańǵol:
- Qaıdaǵy shesheń ol seniń! Shesheń joq seniń! Terińdi sypyryp tastamaqshy! Endi kelgende myna sadaqpen at!
Ana:
- Jolaman! Qulynym meniń, Jolaman, qaıdasyń? Jolaman! Qaıdasyń qulynym?
Anasyn Máńgúrt uly atyp qulatady.

Suraqtar berý.
1. Osy kórinisten neni baıqadyń?
2. Jaýyzdyq – adamzatqa tán be?
3. Ana - Beıitti halyq nege sonshama qadir tutady?
4. Naıman - Ana erligin qalaı qabyldadyń?
5. Naıman - Ana balasyn ne úshin jaý qolynan alyp qashpaq bolǵan?
(mátinnen taýyp oqý)
6. Saryózek taǵdyryna pikiriń qandaı?

V. Ǵylymı izdenis bólimi: «Erteńin oılaǵan urpaq azbas!»
1. Máńgúrttik degenimiz ne?
2. Zombılyq degen ne?

Oqýshylar óz pikirin taldaǵannan keıin keste qurý.

A) Erikti máńgúrt taqyrybyna oqýshylar shyǵarmashylyǵyn tyńdaý.
Á) Qazirgi kezde erikti máńgúrt dep kimdi ataımyz? (Jaǵdaıattyq suraq)

Vİ. Oı - tolǵaý jazý: «Máńgúrttikten – saqtan urpaq!»

Vİİ. Toptastyrý bólimi: «Uly tulǵa – urpaq maqtanyshy»

Vİİİ. Qorytyndy: «Men adammyn, adamdyq máńgi muratym!»
1) Sen qasıetti halyqtyń adal perzenti bolýy úshin sen qandaı bolýyń kerek?
(Tirek syzba qurastyrý)

Muǵalimniń qorytyndy sózi: Muhammed Babyrdyń

Árqashanda taza bolsyn ar - ojdanyń, júregiń,
Ózgelerde saǵan adal, ádil bolar bilemin.
Zorlyq qylsaq ózgelerge - óziń jábir kóresiń,
Qıanattyń qurbany bop, qorlyqpenen ólersiń -, degendeı árqashanda qatygezdikten aýlaq bolaıyq!

HİH. Úıge tapsyrma
H. Baǵalaý