Syrmalar ilgekti tigýge arnalǵan taban jáne tigin mashınasynyń ınesiniń qurylysy
Syrmalar ilgekti tigýge arnalǵan taban jáne tigin mashınasynyń ınesiniń qurylysy.
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa syrmany arnaıy tabanmen tigý tásili jáne ıneniń qurylysy týraly túsinik berý.
Tárbıelik: Oqýshylardy estetıkalyq talǵamǵa saı etip, alǵan bilimderi arqyly óz betinshe jumys isteý jáne qol ıkemderin damytý.
Damytý: Syrmaly ilgekti tigýge úıretý, kásiptik beıimdiligin qalyptastyrý. Sabaq túri: Jańa bilim berý.
Sabaqtyń ádisi: Tirek syzbalary arqyly
Tarıh, syzý, sýret: Pánaralyq baılanys
Mata, ıne, jip, syrmaly ilgek, kodoskop: Kórnekilikter jabdyqtar.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgendeý, sabaqqa daıarlyǵyn qadaǵalaý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý:
A) Grafıkalyq dıktant.
Á) Qaýipsizdik erejesin eske túsirý
A) Grafıkalyq dıktant: Iá - syzyqsha, joq - úshburysh
1. Jún jáne jibek matalary tabıǵı talshyqtardan toqylady.
2. Eń kóp júndi eshkilerden alady.
3. Júndi alǵash ret óńdeý: suryptaý, qopsytý, jýý, keptirý.
4. Tabıǵı jibekti hımıalyq jolmen alady.
5. Tabıǵı jibek matalary jumsaq, jyltyr, berik, ádemi bolady.
6. Ylǵal ótkizgishtik - jýǵan kezde matanyń ólsheminiń kishireıýi.
7. Jibek matasy joǵarǵy temperatýraǵa tózimdi.
8. Shań ótkizgish - matanyń shańdy tez qabyldaýy.
9. Matanyń gıgıenalyq qasıetterine onyń beriktigi, myjylýy, tózimdiligi jatady.
10. Jibek matalary maqta matalaryna qaraǵanda «shań sorǵysh» bolady.
Á) Qaýipsizdik tehnıka erejesi.
Kesteni sýret boıynsha oryn - ornyna ornalystyrý.
Qolmen jumys jasaǵanda
Tigin mashınasymen jumys jasaǵanda
Útikpen jumys jasaǵanda
Mashınada otyrý erejesin saqtaý
III. Jańa sabaq:
1. Maǵynany taný.
A) Syrmaly ilgekti tigýge arnalǵan taban.
Á) Mashına ınesiniń qurylysy.
2. Baǵalaý paraǵy.
3. Venn dıagramsy.
Syrmaly ilgekti tigýge arnalǵan taban:
Syrmaly ilgekti tigý úshin tigin mashınasyna arnaıy taban ornatady. Tigin mashınasynyń kádimgi taban qondyrǵysyn paıdalanǵanda syrmanyń tigisi mata búkpesinen 5 - 7 mm ara qashyqtyqta júrgiziledi. Al arnaıy tabandy paıdalanǵanda, tigis syrmanyń túbinen júrgiziledi. Mundaı tabannyń oń jaǵynyń jarty bóligi bolmaıdy, sondyqtan syrmany tisshelerine jaqyn tikken durys. Syrmany tabannyń astyna ornalastyrǵanda, tisshileri oń jaq bólikte jatýyn eskerý qajet. Ol syrmany buıymǵa yńǵaıly ári sapaly etip tigýge múmkindik beredi.
Mashına ınesiniń qurylysy:
Mashına ınesiniń qol ınesi sıaqty ár túrli nómiri bar. Basty mindeti – tigis júrgizý. Ine jyltyr bolat temirden jasalady, onyń jýandyǵy birkelki bolmaıdy. Ushy jińishke, úshkir de, joǵarǵy jaǵy jýan, bir beti tegis keledi. Ineniń jýan bóligin kolba dep ataıdy. Kolbadan tómen ushy úshkir sterjen jalǵasqan. Sterjenniń eń úshkir ushynda ıneniń kózi ornalasqan. Sterejen uzyn jáne qysqa oıyqtardan turady. Uzyn oıyqta jip turady, ol ıneniń júrisi kezinde jipti úıkeleýden saqtaıdy. Jipti uzyn oıyq jaǵynan sabaqtaıdy.
Ózderiń kórip júrgen ıne konstrýksıasyn Amerıkada XIX ǵasyrdyń 30 – jyldarynda oılap tapqan. Ineniń nómirin mata túrine qaraı tańdaıdy. Juqa matalardy jińishke ınemen, ıaǵnı 70 - 80 - 90 nómirli ınelermen tigedi. Al qalyń matalardy jýan, 100 - 120 nómirli ınelermen tigedi.
Nusqaý karta «Inemen jumys isteý erejesi»:
Baǵalaý paraǵy:
Suraq --------------------------------------------------------------------------------- Jaýap
Tigin mashına jibiniń qaı nómirlisi ótimdi? ---------------------------------------- 40 - shi jip
Ine konstrýksıasyn qaı elde, qaı ǵasyrda oılap tapqan? ------------------ Amerıkada XIX ǵasyrda
Syrmaly ilgekti tigý úshin qandaı taban qoldanylady? ----------------------- Arnaıy taban
Syrmanyń tigisi mata búkpesinen neshe mm qashyqtyqta bolý kerek? ------ 5 - 7 mm
Venn dıagramsy:
Qol ıne
Tigin mashınasynyń ınesi
Úıge tapsyrma: Dóńgelek anketany toltyramyz.
Tapsyrma: Árbir anyqtamaǵa túsinik berý jáne qurylysyn, qaıda qoldanylýyn eske túsirý.
Qorytyndylaý, baǵalaý:
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa syrmany arnaıy tabanmen tigý tásili jáne ıneniń qurylysy týraly túsinik berý.
Tárbıelik: Oqýshylardy estetıkalyq talǵamǵa saı etip, alǵan bilimderi arqyly óz betinshe jumys isteý jáne qol ıkemderin damytý.
Damytý: Syrmaly ilgekti tigýge úıretý, kásiptik beıimdiligin qalyptastyrý. Sabaq túri: Jańa bilim berý.
Sabaqtyń ádisi: Tirek syzbalary arqyly
Tarıh, syzý, sýret: Pánaralyq baılanys
Mata, ıne, jip, syrmaly ilgek, kodoskop: Kórnekilikter jabdyqtar.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgendeý, sabaqqa daıarlyǵyn qadaǵalaý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý:
A) Grafıkalyq dıktant.
Á) Qaýipsizdik erejesin eske túsirý
A) Grafıkalyq dıktant: Iá - syzyqsha, joq - úshburysh
1. Jún jáne jibek matalary tabıǵı talshyqtardan toqylady.
2. Eń kóp júndi eshkilerden alady.
3. Júndi alǵash ret óńdeý: suryptaý, qopsytý, jýý, keptirý.
4. Tabıǵı jibekti hımıalyq jolmen alady.
5. Tabıǵı jibek matalary jumsaq, jyltyr, berik, ádemi bolady.
6. Ylǵal ótkizgishtik - jýǵan kezde matanyń ólsheminiń kishireıýi.
7. Jibek matasy joǵarǵy temperatýraǵa tózimdi.
8. Shań ótkizgish - matanyń shańdy tez qabyldaýy.
9. Matanyń gıgıenalyq qasıetterine onyń beriktigi, myjylýy, tózimdiligi jatady.
10. Jibek matalary maqta matalaryna qaraǵanda «shań sorǵysh» bolady.
Á) Qaýipsizdik tehnıka erejesi.
Kesteni sýret boıynsha oryn - ornyna ornalystyrý.
Qolmen jumys jasaǵanda
Tigin mashınasymen jumys jasaǵanda
Útikpen jumys jasaǵanda
Mashınada otyrý erejesin saqtaý
III. Jańa sabaq:
1. Maǵynany taný.
A) Syrmaly ilgekti tigýge arnalǵan taban.
Á) Mashına ınesiniń qurylysy.
2. Baǵalaý paraǵy.
3. Venn dıagramsy.
Syrmaly ilgekti tigýge arnalǵan taban:
Syrmaly ilgekti tigý úshin tigin mashınasyna arnaıy taban ornatady. Tigin mashınasynyń kádimgi taban qondyrǵysyn paıdalanǵanda syrmanyń tigisi mata búkpesinen 5 - 7 mm ara qashyqtyqta júrgiziledi. Al arnaıy tabandy paıdalanǵanda, tigis syrmanyń túbinen júrgiziledi. Mundaı tabannyń oń jaǵynyń jarty bóligi bolmaıdy, sondyqtan syrmany tisshelerine jaqyn tikken durys. Syrmany tabannyń astyna ornalastyrǵanda, tisshileri oń jaq bólikte jatýyn eskerý qajet. Ol syrmany buıymǵa yńǵaıly ári sapaly etip tigýge múmkindik beredi.
Mashına ınesiniń qurylysy:
Mashına ınesiniń qol ınesi sıaqty ár túrli nómiri bar. Basty mindeti – tigis júrgizý. Ine jyltyr bolat temirden jasalady, onyń jýandyǵy birkelki bolmaıdy. Ushy jińishke, úshkir de, joǵarǵy jaǵy jýan, bir beti tegis keledi. Ineniń jýan bóligin kolba dep ataıdy. Kolbadan tómen ushy úshkir sterjen jalǵasqan. Sterjenniń eń úshkir ushynda ıneniń kózi ornalasqan. Sterejen uzyn jáne qysqa oıyqtardan turady. Uzyn oıyqta jip turady, ol ıneniń júrisi kezinde jipti úıkeleýden saqtaıdy. Jipti uzyn oıyq jaǵynan sabaqtaıdy.
Ózderiń kórip júrgen ıne konstrýksıasyn Amerıkada XIX ǵasyrdyń 30 – jyldarynda oılap tapqan. Ineniń nómirin mata túrine qaraı tańdaıdy. Juqa matalardy jińishke ınemen, ıaǵnı 70 - 80 - 90 nómirli ınelermen tigedi. Al qalyń matalardy jýan, 100 - 120 nómirli ınelermen tigedi.
Nusqaý karta «Inemen jumys isteý erejesi»:
Baǵalaý paraǵy:
Suraq --------------------------------------------------------------------------------- Jaýap
Tigin mashına jibiniń qaı nómirlisi ótimdi? ---------------------------------------- 40 - shi jip
Ine konstrýksıasyn qaı elde, qaı ǵasyrda oılap tapqan? ------------------ Amerıkada XIX ǵasyrda
Syrmaly ilgekti tigý úshin qandaı taban qoldanylady? ----------------------- Arnaıy taban
Syrmanyń tigisi mata búkpesinen neshe mm qashyqtyqta bolý kerek? ------ 5 - 7 mm
Venn dıagramsy:
Qol ıne
Tigin mashınasynyń ınesi
Úıge tapsyrma: Dóńgelek anketany toltyramyz.
Tapsyrma: Árbir anyqtamaǵa túsinik berý jáne qurylysyn, qaıda qoldanylýyn eske túsirý.
Qorytyndylaý, baǵalaý:
You Might Also Like
