InfoHub Logo

Synyptan tys sabaq
Taqyryby: «Shyraıly da shuraıly, shyǵystyń kúzgi baılyǵy»

7 synyp oqýshylary
Júrý barysy
İ bólim «Kún shapaǵy Shyǵystan quıylady.»
İİ bólim «Semeıim – týǵan uıamyz»
İİİ bólim « Jeri – baı, kódesi – maı, eli – jaısań...»

1. Dáýletbek:
Asyl - tastan, óner - jastan
Shyǵady dep daryndy,
Halyq aıtsa, halyq sózi
Árqashan da nanymdy.
Sol ónerdiń jolyn qýǵan
Bizdiń synyp atynan
Qabyldańyz shyn júrekten
Sálem sizge jalyndy! – (basyn ıedi)
Qaıyrly kún! Qurmetti ustazdar! Ata - analar! Meniń qurby - qurdastarym, aǵa - apaılarymen ini - qaryndastarym! Mektebimizdiń zıadat ordasyna qosh keldińizder!

2. Aıjan: Qosh kórdik Dáýletbek! Sálem sózdiń anasy demekshi, búgingi sálem berýiń erekshe unap tur maǵan.
Kósh bastaý qıyn emes,
Qonatyn jerde sý bolsa.
Qol bastaý qıyn emes,
Shabatyn jerde jasaý bolsa.
Sharshy topta sóz bastaý qıyn emes,
Ataly sózdi uǵatyn kópshilik bolsa - degendeı, sóz bastap sizderge sálemdesip jatqan bizdiń synyptyń segiz qyrly bir syrly serisi, ózi ánshi, fýtbolıst, ózi daryndy, sózi jalyndy Dáýletbek jáne Dáýletbektiń kómekshisi men Maqsatqyzy Aıjan.

3. Dáýletbek: Kóp rahmet, maqtaýymdy asyrdyń,
Synyptaǵy sende biri asyldyń.
Iá, Aıjan. Bıylǵy jyldyń árbir atqan tańy men árbir atqan kúni barlyq Qazaqstandyqtar úshin sálemi sándi, isteri mándi bolyp tur. Atqan tańmen birge shyqqan kúnniń shapaǵy Shyǵystan bastalatynyn, sonan keıin baryp búkil Qazaqstanǵa shýaǵyn taratatynyn oılap qýanyp turmyn. Iaǵnı, bul óńirdiń jurty, bizder, atar tańdy alǵash qarsy alamyz ǵoı sonda?

4. Aıjan: Árıne solaı Dáýletbek. Kók túrikterdiń kindik jurty – Kún taýy, qazirgi ataýy Altaı taýynyń shyńdary Kún shapaǵyna birinshi bolyp mańdaıyn súıgizedi eken.
Kún týady Altaıdan shashyp nuryn,
Sonda menen ketedi jasyq muńym.
Túrkilerdiń, ór Altaı, tórkini ediń,
Sodan shyǵar ózińe ǵashyqtyǵym - dep aqyndar jyrlaǵandaı, sol ór Altaıdyń qazirgi órenderi bizder tabıǵatpen máńgi birgemiz. Ony janymyzben qorǵaýǵa, saqtaýǵa jáne maıyn tamyzyp maqtaýǵa árqashanda daıyn bolýymyz kerek.

5. Dáýletbek: Dál taptyń Aıjan. Kúnniń shapaǵy elden buryn bizdiń jerimizge túskendikten bolar, tabıǵatqa berilgen jyldyń tórt mezgili bizdiń jerimizde óziniń syıymen, baılyǵymen, ereksheligimen kórinbeı ketpeıdi. Kúz aıynyń jańa oqý jylymen qatar bastalýy bizder úshin erekshe. Mektebimizdegi bastaýysh synyp búldirshinderi bıylǵy kúz merekesin toılaýdy bastap ketipti. Olar tabıǵattyń syrlaryn jyrlap, aýa raıyn zerttep, kún men túnge baılanysty jumbaqtardy sheship, aspan áleminiń qupıalarymen tanysyp, aıǵa ushqaly jatqan sıaqty.
6. Aıjan: Olaı bolsa, bizderde qarap qalmaıyq! Táýelsizdiktiń 20 jyldyq merekesi qarsańynda, kúzdiń osy bir kóńildi kúninde jınalyp otyrǵan kópshilikke bizde óz syıymyzdy usynaıyq. Tek sony neden bastarymdy bilmeı turmyn.

7. Dáýletbek: Men oılanyp, oılanyp bylaı dep sheshtim. Astanada ótkizilip jatqan ár oblystyń 20 jyldyqqa arnaǵan merekeli kúnderi sıaqty « Shyraıly da shuraıly, Shyǵystyń kúzgi baılyǵy» degen taqyrypta, bizde táýelsizdiktiń 20 jyldyǵyna arnalǵan keń kólemdi ádebı - mýzykalyq kesh ótkizeıik.
8. Aıjan: Jaraıdy men kelisemin, taqyrybyń óte tamasha eken, olaı bolsa bastaıyq!
9. Dáýletbek: Aıjan, baǵana biz sózimizdiń basyn kúnniń shyǵýynan bastaǵanbyz, sondyqtan aldymen ortamyzǵa keshimizdiń kúnin, ıaǵnı, búgingi atqan kúz kúnin shaqyraıyq.
Erte jaınap atty tań,
Estilip tur shattyq án
Qarsy alaıyq kúz kúnin,
Qýanysyp topty jan.
10. Aıjan: Táýelsiz 20 jylymyz,
Meıramdaımyz muny biz.
Bımen shashý shashady,
Jaırańdap kúz kúnimiz.

11. Dáýletbek: Kúz kúniniń nury bar,
Munyń ǵajap syry bar.
Qut - bereke, yrys bul
Qarsy alaıyq turyńdar!
Kúz kúni: Sálem, ustaz danalar! (7 «Á» synyp oqýshysy Juldyz)
Aınalaıyn balalar!
Top bastaýshym aman ba?
Jasa jaıly zamanda
Ýaqyt údep, keldim men
Baqyt tilep adamǵa!
(Juldyz bılep shyǵady 7 «á» synyp)

12. Aıjan: Qymbatty Kúz kúni! Ortamyzǵa qosh keldiń! Myna ádemi bıińizge qaraǵanda bıylǵy qys aǵamyz jaıyraq keletin sıaqty, óıtkeni jadyraǵan Jaz kúni esiktiń artynda kelip tur, kúzge sálem beremin, bárińe jylý tógemin deıdi.
Jaz: Sálem, kúzgi kúnimiz! (8 «á» synyp oqýshysy Gúlsaıa)
Meıman parqyn bilińiz.
Aptapty eske alaıyn.
Dep keldim sizge aǵaıyn!
Shilde túsip, jalynǵa orap aptabym,
Barlyǵyńdy ystyǵyma qaqtadym.
Tymyrsyq kún, jańbyr da joq, jel de joq,
Salqyn sý da aryqtardan aqpady.
Adamdardyń amaldary taýsyldy,
Qabyldady jazda ystyq maýsymyn
Qalany da, dalany da shildede
Qushaǵyma alyp aldym qaýsyryp.
Taýsylmaıdy tabıǵattyń yrysy,
Qaınap ketti qalanyń ár buryshy
Shydaı almaı talaı kúngi aptapqa
Semeıimniń tarylǵandaı tynysy.
Tabıǵatty jaratqan ǵoı tylsym ǵyp,
Adamzatqa dáleldenbes bul shyndyq.
Basý úshin ishki - syrtqy jalyndy,
Qart Ertiske alýshy edi bir súńgip!
( jazdyń belgisi bolý kerek)
13. Dáýletbek: Aıjan, men búrtúrli tońyp bara jatqan sıaqtymyn?
14. Aıjan: Múmkin emes, jańaǵy aptap ystyqtan keıin be? Biraq, biz ómir súrip otyrǵan úshinshi myńjyldyqta eshteńege tańqalýǵa bolmaıdy. Qazir tabıǵatta san túrli qubylystar bolyp jatyr emes pe? Jańa ǵana jaz kúniniń aptap ystyǵy, kele jatqan qaharly qystyń sýyǵy, kóktemgi sý tasqyny bári - bári jyldam ózgerip, oılamaǵan jerde bolyp jatyr ǵoı!
15. Dáýletbek: Degenmen Jerdegi tirshilik ıeleri ishinen adamnyń jeńbeıtin isi joq. Qandaı tabıǵı qubylys bolsa da adam sol qubylystan nár alady dep oılaımyn.
Adamzattyń tabıǵattan nár alýy ár dáýir saıyn ulǵaıyp keledi deıdi ǵalymdar.
Osydan mıllıondaǵan jyldar buryn adamdardyń qorektenýine táýligine 2 myńdaı kılokolorıa kúsh jetkilikti bolǵan eken. Shıkizatty óńdep, tamaq pisirip, dámdep jeıtin ár adamǵa qazirgi tańda táýligine jumsalatyn energıanyń ornyn toltyrý úshin 6 - 8 myńdaı kılokolorıa qajet bolyp otyr eken. Sonyń nátıjesinde adam ómiriniń uzaqtyǵy burynǵy zamandarǵa qaraǵanda 3 ese artypty nemese 15 jyldan 50 jylǵa deıin uzardy degen sóz.
16. Aıjan: Óte jaqsy ǵylymı derek aıttyń ǵoı Dáýletbek, onda bizdiń 35 mıllıard kletkadan turatyn mıymyzdyń Aıjan muǵalim aıtqandaı 0, 1 - aq paıyzy emes 10 paıyzy jumys isteıtin boldy ǵoı. Synyp jetekshimiz 35 mıllıard kletkańdy qozǵa, kletkańdy qozǵa dep beker aıtpaıdy eken ǵoı. Tabıǵattyń adamǵa berer syıynyń ár alýan ekenin, qazirgi zaman adamynyń sol qubylmaly qubylystardy durys qabyldap,
tóze bilý kerek ekenin búgingi keshtiń tyńdaýshylary túsinip otyrǵan shyǵar?